İstanbul Barosu'na kayıtlı olan Avukat Mehmet Genç, mezun olduğu tarihten bu yana avukatlık mesleğini aralıksız olarak sürdürmektedir. İstanbul Barosu bünyesinde kurduğu avukatlık bürosuyla Ceza Hukuku, Miras Hukuku, Gayrimenkul Hukuku, Bilişim Hukuku başta olmak üzere birçok hukuk alanında avukatlık faaliyeti göstermektedir.
Devamını Oku
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu Madde 329 uyarınca Anonim Şirket veya kısaltılmış kullanımıyla A.Ş. sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız şirket tüzel kişiliğinin kendi malvarlığıyla sorumlu olduğu, pay sahiplerinin sadece taahhüt ettikleri sermaye paylardan ve ancak şirkete karşı sorumlu oldukları şirket tipidir.
Anonim şirketler, kanunen yasaklanmayan her türlü ekonomik ve ticari mevzuların gerçekleşmesi amacıyla kurulabilir. Anonim şirketlerin, asgari 250.000 TL sermaye ile kurulması gerekir. Hissedarların şirket alacaklılarına karşı olan mesuliyetleri, koydukları sermaye kadardır.
Anonim şirket kurmak isteyen kişi veya ortakların kanun tarafından belirtilen birtakım kurallara uymaları gerekir. Sınırlı kanunlar tarafından çizilen anonim şirketin ve Anonim Şirket yönetim kurulunun bazı özellikleri aşağıdaki gibidir:
Anonim şirket yönetim kurulu, şirketin en üst düzeydeki yönetim organıdır ve genellikle şirketin stratejik kararlarını almak, operasyonları yönlendirmek ve şirketin çıkarlarını korumakla görevlidir. Bu kurul, şirketin genel işleyişini denetler ve yönlendirir.
Anonim şirket yönetim kurulu üyeleri genel kurul tarafından seçilir. Genel kurulun üye sayısını belirleme ve yönetim kurulu üyelerini belirleme yetkisi vardır. Yönetim kurulu üyeleri genellikle geniş iş deneyimine, uzmanlığa ve şirketin stratejik hedeflerini anlama yeteneğine sahip kişiler arasından seçilir. Yönetim kurulu, şirketin genel yönetimini üstlenir ve şirketin amacına uygun olarak faaliyet göstermesini sağlamakla sorumludur. Aynı zamanda şirketin stratejik hedeflerini belirleme, bütçe oluşturma, yönetim politikalarını belirleme ve genel performansı değerlendirme görevine de sahiptir.
Yönetim kurulu üyeleri, şirketin faaliyetlerini yürütürken yasal düzenlemelere ve etik kurallara uygunluğunu sağlamakla yükümlüdür. Hukuki uyumluluk ve etik standartlara uymayan eylemlerden dolayı sorumluluk taşırlar. Yönetim kurulu üyeleri, şirketin menfaatlerini her zaman en üst düzeyde korumak zorundadır. Rekabet yasağı ve menfaat çatışması gibi durumlarla ilgili olarak yasal düzenlemelere ve şirket politikalarına uymak durumundadırlar. Yönetim kurulu toplantılarında, şirketin stratejik konuları, bütçe, yatırımlar ve diğer önemli meseleler tartışılır. Yönetim kurulu, çoğunlukla oy çokluğu ile kararlar alır.
• Yönetim Faaliyetlerine Katılma ve İnceleme Yükümlülüğü
Yönetim faaliyetlerine katılma belirli şartlar altında kısıtlanabilirken inceleme yükümlülüğü hiçbir şekilde sınırlandırılamaz. Yani yönetim ve temsil yetkisi murahhaslara bırakılmış olsa bile her yönetim kurulu üyesinin inceleme ve denetleme görev ve yükümlülüğü devam eder.
• Özen Borcu (TTK M. 369)
Özen borcu altındaki yönetim kurulu üyesi şirket işlerini görürken şirketin ortak menfaatlerini gözetmek, gerekli dikkat ve özeni göstermek zorundadır. Bu borcu gerektiği gibi yerine getirmeyen yönetim kurulu üyesi şirkete, ortaklara ve şirket alacaklılarına karşı sorumlu olur. Anonim şirket yönetim kurulu üyesinin özen borcu objektiftir. Bu yüzden her bir yönetim kurulu üyesinin bilgi ve becerisine , kişisel özelliklerine bakılmasına gerek yoktur. Anonim şirket yönetim kurulu üyeleri dikkatli ve basiretli bir yöneticinin aynı şartlar altında seçeceği hareket tarzına uygun olarak dikkat ve özen göstermek zorundadır.
• Sadakat Borcu
Sadakat borcunun en belirgin kısmını oluşturan sır saklama yükümlülüğü görev süresiyle sınırlı değildir. Yönetim kurulu üyeliği sıfatı sona erse bile ticari sırların 3. Kişilere ifşa edilmemesi gerekir.
Yönetim kurulu üyelerinin sadakat yükümlülüğüne aykırı davranışı, özel hukuk ve kamu hukukundan kaynaklanan yaptırımlarla karşılaşır . Sorumluluk davasının özel görünümleri;
TTK m. 553 ise genel bir sorumluluk davasıdır.
Şirketler topluluğunda da gerek hakim gerekse bağlı şirketin yönetim kurulu üyelerinin özen ve sadakat borcu vardır. Yönetim kurulu üyeleri, şirketlerinin yanı sıra aynı zamanda topluluğun menfaatini de gözetmekle yükümlüdür. Bu iki menfaat zaman zaman çatışabilir. Bu durumda uygun karar topluluk oluşturulmasının amacı dikkate alınarak verilmelidir.
Hakim şirket yönetim kurulu üyeleri, zarar doğuran bir işlem/karar/olayda , bağlı şirketin yönetimine karışmamışlarsa, sorumlulukları doğmaz.
Şirketler topluluğunda tam hakimiyet altında bulunan bir bağlı şirket varsa, bu bağlı şirket yönetim kurulu üyeleri, hakim şirketten gelen talimatların uygulanması nedeniyle şirketin uğradığı zararlardan sorumlu değildirler (TTK 204). Hakim şirketin bağlı şirkete zarar verici talimatlarına uymaktan kaynaklanan kayıplar, hakim şirket tarafında denkleştirilmezse, zarara uğrayan alacaklılar hakim şirket ve hakim şirket yönetim kurulu üyelerine karşı tazminat davası açabilirler (TTK 206/1)
Bağlı şirketin yöneticileri, bağlı şirketin batmasına bir diğer anlatımla mahvına neden olacak durumlarda, yönetim kurulu üyelerinin talimatlara uymaması ve sadakat yükümlülüğüne uygun davranması gerekir.
• Görüşmelere Katılma Yasağı:
TK yönetim kurulu üyelerinin bazı durumlarda toplantılara katılmasına yasak getirmiştir. Bu yasağın amacı, yönetim kurulunda görüşülecek olan konuların üyelerden birini ilgilendirmesi durumunda ikili üyelerin görüşmelere katılmasını engellemektir. Konuyu düzenleyen TK.393 yönetim kurulu üyelerinin gerek şahıslarıyla gerek bazı yakın akrabalarıyla ilgili görüşmelere katılmasını yasaklamıştır. Söz konusu maddeye göre yakın akrabalar yönetim kurulu üyesinin üst (annesi, babası, anneannesi, dedesi) ve alt soyu (oğlu, kızı, torunu) ile eşi ve 3. Dereceye kadar (3. Derece dahil) kan ve kayın hısımlarıdır.
• Şirketle İşlem Yapma Yasağı:
Hukukumuzda her ne kadar sözleşme serbestisi olsa da, bu mutlak bir kural değildir. Bu kuralın sınırlamalarından birisi de yönetim kurulu üyesi ile anonim şirket arasındaki işlemler bakımından ortaya çıkar. Yönetim kurulu üyelerinden birisi, genel kuruldan izin almadan, şirketle kendisi veya başkası adına herhangi bir işlem yapamaz. Aksi takdirde şirket, yapılan işlemlerin batıl olduğunu iddia edebilir. Yönetim kurulu üyesinin şirketle işlem yapma yasağı emredici bir hüküm değildir. Bu nedenle bu yasak şirket esas sözleşmesiyle kaldırılabilir.
İzin alınması durumunda dahi yönetim kurulu üyesi ile yapılacak olan işlem ticari olarak mantıklı olmalı, kendisine veya yakınlarına çok yüksek menfaatler sağlamamalıdır. Örneğin yönetim kurulu üyesinin kendi işyerini şirkete kiralaması durumunda bir şirket ile üye arasında bir menfaat çatışması olacağı açıktır. Kira bedelinin yüksekliği yönetim kurulu üyesinin menfaatine, düşüklüğü ise şirket menfaatinedir. Bu işleme genel kurul izin verse dahi, yönetim kurulu üyesinden işlemi 3. Kişi ile işlem yapıyormuş gibi gerçekleştirmesi gerekir.
• Rekabet Yasağı:
Yönetim kurulu üyelerinin en önemli yükümlülüklerinden birisi de rekabet yasağına tabi olmalarıdır. Rekabet yasağının anlamı, yönetim kurulu üyesinin, şirket konusuna giren ticari işlemleri kendisi veya başkası hesabına yapamamasıdır. Bunan başka, yönetim kurulu üyesinin, görev aldığı anonim şirket ile aynı konularda faaliyet gösteren başka bir şirkete sınırsız sorumlu olarak girmesi de rekabet yasağının kapsamına girmektedir. Sınırlı sorumlu ortak olmak ise kural olarak rekabet yasağının kapsamına girmez. Ancak sınırlı sorumlu ortak olsa bile o şirkette yönetim kurulu üyeliği, murahhaslık veya müdürlük üstlenmişse bunu da rekabet yasağının kapsamına giren bir husus olarak ele almak gerekir. Rekabet yasağının ihlal edildiğinden söz edebilmek için kusur şartı aranmaz. Rekabet yasağına aykırı davranış sonucunda uygulanacak müeyyide için anonim şirkete seçimlik bazı haklar tanınmıştır. Buna göre:
Rekabet yasağına aykırı davranılmış olması, yaptırımların uygulanması için tek başına yeterli değildir. Anılan hakların kullanılabilmesi ve hangi kararın geçerli olacağının tespiti için yönetim kurulu kararına ihtiyaç vardır. Bu toplantı ve oylamaya doğal olarak yasağı ihlal eden üye katılamayacaktır.
İhlal dolayısıyla anonim şirketin talep haklarının kullanılması 3 aylık ve 1 yıllık zamanaşımına tabidir.
• Şirkete Borçlanma Yasağı: (TTK M. 395)
İlk yaptırım , şirkete borçlanılan tutar için, şirket alacaklılarının borç alan kişi için doğrudan takip edilebilmesidir. (TTK. 395/2)
İkinci yaptırım ise yasağı ihlal edenlerin üç yüz günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılmalarıdır. (TTK.562)