Genel Af ile Özel Af Arasındaki Fark Nedir?
Af kavramı, özellikle ceza hukuku açısından oldukça önemli bir kavramdır. Bu kavram genel af ve özel af olarak iki ayrı başlıkta incelenebilir. Türk hukuk sisteminde af ile ilgili Anayasa’da ve Türk Ceza Kanunu’nda düzenlemeler mevcuttur.
Genel af, kamu davasının düşmesi veya ceza mahkumiyetinin tüm neticeleriyle birlikte ortadan kalkması sonucunu doğuran hukuki bir uygulamadır.
Özel af, hapis cezasının infazından vazgeçilmesi veya cezaevinde infaz edilecek sürenin azaltılması veya hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesini sağlayan hukuki bir uygulamadır.
TCK Madde 65:
- Genel af halinde, kamu davası düşer, hükmolunan cezalar bütün neticeleri ile birlikte ortadan kalkar.
- Özel af ile hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son verilebilir veya infaz kurumunda çektirilecek süresi kısaltılabilir ya da adlî para cezasına çevrilebilir.
- Cezaya bağlı olan veya hükümde belirtilen hak yoksunlukları, özel affa rağmen etkisini devam ettirir.
Kanun metninden açıkça anlaşılacağı üzere genel af uygulanması durumunda suç sonuçları ile birlikte ortadan kalkar, kamu davası düşer. Mahkumiyet hali sonuçlarını da kapsayarak sona erer. Özel af kararının uygulanması halinde ise suç ortadan kalkmayarak yalnızca infazı ya azalır ya ortadan kalkar ya da para cezasına çevrilir.
Özel af, ancak verilmiş bir mahkûmiyet kararı için çıkarılabilir. Bu sebeple yapılan soruşturma ve kovuşturmalara devam edilirken genel af yapılan soruşturmalar ve kovuşturmaları da ortadan kaldırır. Bu durumun neticesinde bir diğer fark ise özel af yalnızca mahkumiyetle sonuçlanan suçlar için uygulanabilir, adli para cezası ile sonuçlanan suçlar için uygulanmaz. Genel af ise mahkumiyetle sonuçlanan suçlar dışında adli para cezası ile sonuçlanan suçlar için de uygulanabilir.
Genel af tüm suçlar için uygulanabilir ancak özel af belirli suçlar için uygulanabilmektedir.
Genel Affın Hukuki Sonuçları Nelerdir?
- Genel af tüm suçlar için uygulanabilmektedir. Genel af neticesinde kamu davası düşeceği gibi hükmolunan cezalar tüm neticeleri ile birlikte ortadan kalkar. Bir diğer anlatımla genel af uygulaması ile suç sonuçları ile birlikte ortadan kalkar.
- Genel af, mahkumiyetle sonuçlanan suçların dışında adli para cezası ile sonuçlanan suçlar için de uygulanabilir.
- Yürütülmekte olan soruşturmalar, genel affın yürürlüğe girmesi ile takipsizlik kararı verilerek sonuçlanır.
- Genel affın yürürlüğe girmesi ile birlikte adli sicil kaydı da silinir.
- Genel aftan yararlanan kişi, suçu tekrar işlediğinde tekerrür hükümleri uygulanmaz. Yani tekerrürden dolayı cezasında ağırlaştırma yapılmaz.
- Memurlar için mahkumiyet kapsamında verilen disiplin cezaları ortadan kalkar.
Özel Affın Hukuki Sonuçları Nelerdir?
Özel af, suçu tüm sonuçları ile birlikte ortadan kaldırmaz. Yalnızca verilen mahkumiyet hükmünü ya ortadan kaldırı ya azaltır ya da adli para cezasına dönüştürür.
- Özel aftan yararlanmak için mutlaka bir mahkumiyet hükmü var olmalıdır.
- Özel affa uğramış olan kişi, yeniden suç işlerse tekerrür hükümleri uygulanır.
- Özel affa uğramış olan kişi, yeniden suç işlerse verilen ceza ertelenebileceği gibi hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı da verilebilir.
- Özel af yalnızca cezanın infazı kısmı ile ilgilidir. Dolayısı ise suçla ilgili neticeler ortadan kalmaz.
- Özel affa uğramış olan kişilerden mağdur olanların suç sebebiyle maddi ve manevi tazminat davası açma haklarını süresi içinde her zaman kullanmaları mümkündür.
İnfaz Yasasından Kimler Yararlanacak?
Yeni infaz yasası ile hükümlülerin ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken sürelerin yeniden belirlenmesi adına düzenlenmiştir. Yapılan düzenlemelerden birisi koşullu salıverme ile ilgilidir. Buna göre koşullu salıverilme oranı 2/3’den 1/2 ‘ye indirilmiştir. Süreli hapis cezası olanlar cezalarının yarısını infaz kurumunda çekmeleri halinde koşullu salıverilmeden yararlanabileceklerdir.
30.03.2020 tarihine kadar işlenen suçlarda istisna suçlar hariç denetimli serbestlik süresi 1 yıldan 3 yıla çıkarılmıştır.
İstisna suçlar;
- Kasten öldürme suçları (TCK 81, 82, 83)
- Üstsoya, altsoya, eşe veya kardeşe ya da beden ve ruh sağlığı bakımından kendini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı işlenen kasten yaralama ve neticesi sebebiyle ağırlaştırılmış yaralama suçları
- Neticesi sebebiyle ağırlaştırılmış yaralama suçu (TCK 87, fıkra iki bent d)
- İşkence suçu (TCK 94, 95)
- Eziyet suçu (TCK 96)
- Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar (TCK 102-105 arası)
- Uyuşturucu suçları (TCK 188)
- Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (TCK 132-138 arası)
- Devletin güvenliğine karşı suçlar (TCK 302-339 arası)
- Terör suçları (3713 sayılı yasa)
30.03.2020 tarihine kadar işlenen suçlarda istisna suçlar hariç 0-6 yaş grubu içerisinde çocuğu bulunan kadın hükümlüler ve 70 yaşını bitirmiş hükümlüler hakkında denetimli serbestlik süresi 2 yıldan 4 yıla çıkarılmıştır.
İstisna suçlar;
Aftan Yararlanamayan Suçlar
İnfaz kararından yararlanamayacak olan suçlar şu şekildedir:
- Kasten öldürme suçları (TCK 81, 82, 83)
- İşkence suçu (TCK 94, 95)
- Eziyet suçu (TCK 96)
- Cinsel saldırı 2. fıkra hariç (TCK 102)
- Reşit olmayanla cinsel ilişki 2. ve 3. fıkra hariç (TCK 104)
- Cinsel taciz (TCK 105)
- Devletin sırlarına karşı suçlar (TCK 326-339 arası)
- Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar
- Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (TCK 132-138 arası)
Çocuklar için;
- Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar (TCK 102-105 arası)
- Uyuşturucu suçları (TCK 188)
- Terör suçları (3713 sayılı yasa)
- Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar.
Hangi Suçlar Aftan Yararlanacak?
Çıkarılacak olan affın kapsamına göre aftan yararlanacak olan kişiler belirlenmektedir. Anayasa kapsamında genel ve özel affın çıkarılmadığı tek suç ormanlara karşı işlenen suçlardır. Ormanı yakmak, daraltmak veya yok etmek amacıyla işlenen tüm suçlar af kapsamının dışında değerlendirilmektedir.
Genel – Özel Af Çıkarmakla Yetkili Merci Neresidir?
Af çıkarma yetkisi:
- Türkiye Büyük Millet Meclisi (Yasama organı)
- Cumhurbaşkanı
olarak iki farklı mercie tanınmıştır.
Genel af ve özel çıkarılması için TBMM tarafından, üye tam sayısının beşte üçünün çoğunluğu ile karara verilmesi gerekir. Bunun yanı sıra Cumhurbaşkanı tarafından belirli kişilerin; sürekli hastalık, yaşlılık, sakatlık vb. hallerden dolayı özel af çıkarma yetkisi vardır.