Kıdem Tazminatı Davası Nedir?

Kıdem Tazminatı Davası Nedir?

Kıdem tazminatı olarak bahsedilen kavram bir işçilik alacağıdır. İşçinin işinin sona ermesiyle oluşur. Kıdem tazminatı en 1 yılını dolduran işçiye ödenen meblağdır. Kıdem tazminatı, işçinin son aldığı ücrete yemek, yol vb. Ücretlerde katılarak bulunur ve brüt ücret üzerinden hesaplanır. İşçinin kıdem tazminatı alması için kanunda düzenlenmiş olan bazı şartlar vardır. İşçinin tazminatı alabilmek için bu koşulların varlığı aranmaktadır.

Kıdem Tazminatının Şartları Nelerdir?

Öncelikle kıdem tazminatı alabilmek için İş kanuna göre işçi olunması gerekmektedir. Kanunun 4. Maddesindeki kişiler işçi kategorisine alınmamıştır. Bu nedenle şu kişiler işçi değildir. Dolayısıyla kıdem tazminatı da alamazlar. Bu maddede sayılan ve işçi olmayanlar şunlardır:

1. Deniz, hava taşıma işlerinde çalışan kişiler,
2. 50’den az işçi çalıştırılan tarım ve orman işlerinin yapıldığı yerler,
3. Tarım işinin aile ekonomisi çerçevesinde yapılması,
4. Aile üyelerinin ( 3. Dereceye kadar) dışardan kimseden yardım almayarak evde el sanat işi yapılması,
5. Ev hizmetlerinde çalışanlar (ör. Hizmetçi)
6. Çıraklar,
7. Sporcular,
8. Rehabilite edilenler,
9. Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu’nun 2. Maddesinin düzenlenmesine göre 3 kişinin çalıştığı iş yerleri.
10. Bir işçi aynı işverenin iş yerinde 1 yıl boyunca sürekli çalışmış olmalıdır. Aynı işverene bağlı olarak, işverenin farklı iş yerlerinde de çalışabilir.
11. İş sözleşmesi belirsiz süreli olarak yapılmalıdır. Belirli iş sözleşmesine bağlı olarak çalışılması halinde kıdem tazminatı alınamaz. Belirli süreli iş sözleşmesinde kıdem tazminatı sadece sözleşmede belirtilen süreden önce işveren haksız olarak sözleşmeyi feshederse işçi kıdem tazminatı alabilir. Nitekim belirli iş sözleşmesi; bir işin yapılıp tamamlanmasıyla sona ermek üzere düzenlenen sözleşmelerdir.

Yukarıda bahsedilen kişiler işçi statüsünde olmadıkları için kıdem tazminatı alamazlar.

İşten İstifa Eden Kişi Kıdem Tazminatını Alabilir Mi?

1. İşçi askerlik hizmeti için sözleşmeyi feshederse kıdem tazminatına hak kazanır. Askerliğin ne kadar süreyle yapıldığının bir önemi yoktur.
2. İşçi SGK’dan; yaşlılık, emeklilik, malullük aylığı veyahut toplu ödeme almak için sözleşmeyi sona erdirirse kıdem tazminatına hak kazanır.
3. Emeklilik aylığı bekleyen işçiler için şöyle bir hak tanınmıştır; kişi emekli olmak için prim ödeme gün sayısını ve sigortalılık süresini doldurmuşsa ve sadece yaşının gelmesini bekliyorsa sözleşmesini sona erdirdiğinden henüz emeklilik aylığı almayacak olsa bile kıdem tazminatına hak kazanır.
4. Kadın işçinin evlenmesi halinde; evlendikten sonra 1 yıl içerisinde sözleşmeyi feshederse kıdem tazminatına hak kazanır.
5. İşveren ile işçi arasındaki iş sözleşmesi yapılırken kanunda sayılan bu haller dışında da kıdem tazminatına hak edilecek durumlar yazılarak, taraflar arasında düzenleme yapılabilir. Örneğin işçinin 1 yılı dolması halinde kıdem tazminatı alacağı şartını sözleşmede belirleyerek 6 aya çekebilirler.
6. İşçi sağlık nedeniyle sözleşmeyi feshederek kıdem tazminatı alabilir. Ancak sağlık durumunu ispatlamakla yükümlüdür.
7. İşveren işçinin maaşını, mesai ücretlerini vb. geç ödüyorsa işçi sözleşmeyi feshederek kıdem tazminatı alabilir.
8. İşveren işçiye cinsel taciz, mobbing, hakaret gibi vb. fillerde bulunursa, işçi sözleşmeyi sona erdirerek kıdem tazminatı alabilir.
9. İşçinin çalışma koşullarında değişiklik yapılmışsa işçi sözleşmeyi sona erdirerek kıdem tazminatı alabilir. Örneğin işçinin pozisyonun düşürülmesi, iş yerinin şehir dışına taşınması gibi.
10. İşçi sendika yöneticisi ise sözleşmeyi sona erdirerek kıdem tazminatı alabilir.
11. İşçinin ölmesi halinde kıdem tazminatı mirasçılarına ödenir.

İşçi Hangi Hallerde Kıdem Tazminatı Alamaz?

1. İşçi kendi kastıyla hasta olursa kıdem tazminatına hak kazanamaz. Örneğin alkolü düşkün olması dolayısıyla hastalanması. Bu gibi sebepler yüzünden işçi 3 gün arş arda işe gelmezse veyahut 1 ay içerisinde 5 gün iş gününden fazla gelmemesi; işverenin haklı feshidir. İşçi kıdem tazminatı alamaz.
2. İş sözleşmesi yapılırken; işçinin, esaslı konularda yalan söylemesi. Örneğin sözleşmenin yapıldığı iş konumu için bilgisi olmadığı halde işe alınmak için varmış gibi gerçeğe aykırı beyanda bulunması halinde işverenin haklı feshidir, kıdem tazminatı alınamaz.
3. İşçinin, işverenin kendisi yahut ailesi hakkında şeref ve namusuna dokunacak sözlerde bulunması yahut asılsız isnatlarda bulunması işverenin haklı feshidir, kıdem tazminatı alınamaz.
4. İşçinin başka bir işçiye cinsel tacizde bulunması hali yine haklı fesih sebebidir.
5. İşçinin iş yerine sarhoş vb. şekillerde gelmesi haklı fesih sebebidir.
6. İşverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin ticari sırlarını ortaya çıkarmak haklı fesih sebebidir.
7. İşçinin 7 günden fazla hapisle cezalandırılacak bir suç işlemesi hali haklı fesih sebebidir.
8. İşçinin izin almaksızın 2 gün art arda işe gelememesi haklı fesih sebebidir.
9. İşçinin kendisine verilen görevi ısrarla yapmaması işverenin haklı fesih sebebidir.
10. İşçinin kendi isteği yahut savsaklaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, iş makinalarını hasara uğratması işverenin haklı feshidir.

Sayılan işverenin haklı fesihleri dışında iş sözleşmesini sona erdirirse; işçi kıdem tazminatına hak kazanır. İşçi ise kanunda sayılan hallerde sözleşmeyi feshetmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanır. İşçi hiçbir sebep yokken işten istifa ederse kıdem tazminatı alamaz.

Kıdem Tazminatı Davası Nasıl Açılır?

Kıdem tazminatı davası açılmadan önce zorunlu arabuluculuk süreci vardır.  Eğer arabulucuya gitmeden dava açılırsa; dava usul yönünden mahkeme reddedilir.  Arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamaması halinde arabuluculuk tutanağı ile birlikte İş Mahkemesi’nde kıdem tazminatı davası açılabilir.

Kıdem Tazminatı Davası Ne Kadar Sürer?

Aslen işçi ile işveren arasında olan davaların sonuçlanma süresi Adalet Bakanlığı’na göre 540 gün içerisinde olmalıdır. Ancak bu hedef sürenin dahilinde itiraz mercileri olan İstinaf ve Yargıtay Mahkeme’lerinin süreleri dahil değildir. İlk derece mahkemelerinde 4-18 ay arasında sonuçlanırken, istinaf ve temyiz aşamalarıyla birlikte toplam süre 3-4 yıl olabilir.

Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatı işçinin fesih sorasında son aldığı ücretin, brütü üzerinden hesaplanır. Kıdem tazminatı hesabında dikkate alınacak süreler ve alınmayacak süreler vardır:

1. İşçi aynı işverene ait farklı farklı iş yerlerinde çalışmışsa bu süreler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır.
2. Grev ve lokavtta geçen süreler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmaz.
3. Kadın işçinin doğum izninin bitmesiyle birlikte çocuğuyla ilgilenebilmese için ücretsiz izne yarışması halinde bu süre kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmaz.
4. İşyeri başka bir işverene devredilmiş dahi olsa o iş yerinde çalıştığı sürenin tümü kıdem tazminatı hesaplamasında dikkate alınır.

Kıdem Tazminatı Davası Zaman Aşımı Nedir ?

Kıdem tazminatının dava açma zamanaşımı süresi 5 yıldır. İşçi işten ayrıldıktan sonra 5 yıl içerisinde kıdem tazminatı talebinde bulunmalıdır.

Kıdem Tazminatı Davası Hangi Mahkemede Açılır?

İşçi işveren uyuşmazlıkların da bazı haller dışında dava yoluna gitmeden önce zorunlu arabulucuya gidilmesi gerekir. Aksi halde dava reddedilir. Bu nedenle önce arabulucuya başvuru yapılmalı, uyuşmazlık sağlanamazsa akabinde dava yoluna başvurulmalıdır. Kıdem tazminatı davası nerede açılır sorusu için ;

► Kıdem tazminatı davası işverenin iş yerinin merkezinin bulunduğu yerde,

► Kıdem tazminatı davası işin yapıldığı yer başka bir bölgede ise de o yerin İş Mahkemelerinde dava açılabilir.

Kıdem Tazminatı Eksik Ödenirse Ne Olur?

Kıdem tazminatı eksik ödenmişse; işverene kıdem tazminatının eksik ödendiğine dair ihtarname gönderilmelidir. Bu ihtarnamede kıdem tazminatının eksik kalan farkın tamamlanması istenir. Eğer işveren, işçiye bu farkı ödemezse öncelikle arabulucuya gidilmelidir. Arabulucuda da işveren farkı ödemeyi kabul etmez yahut anlaşamazlarsa; işçi iş mahkemelerine giderek, halkını dava yoluyla talep edebilir.

diğer işçi hakları için...

https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4857.pdf

https://www.csgb.gov.tr/sss/calisma-genel-mudurlugu/is-kanunu/