Mala Zarar Verme Suçu Nedir? (TCK 151)
Mala zarar verme suçu Türk Ceza Kanununun 151. Maddesinde düzenlenmiştir. Suçla korunan hukuki değer mülkiyet hakkıdır. Mülkiyet hakkı, sahibine bu hakkın konusunu oluşturan mal üzerinde kullanma, yararlanma ve tasarrufla bulunma yetkisi veren haktır. Mala zarar verme suçu ile değerinin düşürülmesi veya yok edilmesine karşı eşyanın değeri korunmaktadır.
Suçun konusunu başkasına ait taşınır veya taşınmaz mal oluşturur. Fiil yıkma, tahrip etme, yok etme, bozma, kullanılamaz hale getirme veya kirletme şeklinde oluşabilir.
Mala Zarar Verme Suçunun Cezası
Mala zarar verme suçu Türk Ceza Kanununun 151. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre:
- Başkasının taşınır veya taşınmaz malını kısmen veya tamamen yıkan, tahrip eden, yok eden, bozan, kullanılamaz hale getiren veya kirleten kişi, mağdurun şikâyeti üzerine, dört aydan üç yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
- Haklı bir neden olmaksızın, sahipli hayvanı öldüren, işe yaramayacak hale getiren veya değerinin azalmasına neden olan kişi hakkında yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.
Suçun bir de nitelikli halleri bulunmaktadır. Bu haller aşağıda detaylı bir şekilde incelenecektir.
1.Malı Bozarak veya Kullanılmaz Hale Getirmek Suretiyle Mala Zarar Verme
Bozmak kavramı eşyanın kullanılmaz hale getirilmesi durumudur. Fail fiili nedeniyle malın işlevini ortadan kalkacak hale sokarsa bu halde malın kullanılamaz hale gelmesi nedeniyle suç meydana gelir. Bu durumda eşyanın yarını yok etme durumu söz konusudur. Eşyanın özgülendiği amaca uygun olarak kullanılması ortadan kalkar ya da kullanması çok güçleşir.
2. Yıkmak Suretiyle Mala Zarar Verme
Yıkmak fiili bozmaktan farklı olarak eşyada daha büyük bir değişikliğe sebebiyet verilmesidir. Örneğin evin duvarının yıkılması gibi.
3. Tahrip Etme Suretiyle Mala Zarar Verme
Tahrip etmek, bir eşyaya harabiyet vermek, onu zarar görmüş hale getirmek gibi anlamlara sahiptir. Örneğin mağdura ait olan evin talan edilmesi buna örnek verilebilir.
4. Yok Etme Suretiyle Mala Zarar Verme Suçu
Yok etmek, suça konu olan şeyin maddi varlığını tamamen ortadan kaldırmak anlamına gelir. Yok etmek fiili ile fiziksel olarak ortadan kaldırmak şart değildir. Kişinin tekrar elde edemeyeceği şekilde eşyayı ortadan kaldırmak d bu kapsamda değerlendirilir.
5. Kirletmek Suretiyle Mala Zarar Verme Suçu
Kirletmek ile kastedilen eşyanın önceki hale getirilmesi için çabayı gerektiren bir değişiklik meydana getirmektir.
Mala Zarar Verme Suçunda Cezayı Artıran Haller
Mala zarar verme suçunun nitelikli halleri Türk Ceza Kanununun 152. Maddesinde sayılmıştır.
Mala zarar verme suçunun;
- Kamu kurum ve kuruluşlarına ait, kamu hizmetine tahsis edilmiş veya kamunun yararlanmasına ayrılmış yer, bina, tesis veya diğer eşya hakkında,
- Yangına, sel ve taşkına, kazaya ve diğer felaketlere karşı korunmaya tahsis edilmiş her türlü eşya veya tesis hakkında,
- Devlet ormanı statüsündeki yerler hariç, nerede olursa olsun, her türlü dikili ağaç, fidan veya bağ çubuğu hakkında,
- Sulamaya, içme sularının sağlanmasına veya afetlerden korumaya yarayan tesisler hakkında,
- Grev veya lokavt hallerinde işverenlerin veya işçilerin veya işveren veya işçi sendika veya konfederasyonlarının maliki olduğu veya kullanımında olan bina, tesis veya eşya hakkında,
- Siyasi partilerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve üst kuruluşlarının maliki olduğu veya kullanımında olan bina, tesis veya eşya hakkında,
- Sona ermiş olsa bile, görevinden ötürü öç almak amacıyla bir kamu görevlisinin zararına olarak,
İşlenmesi halinde, fail hakkında bir yıldan altı yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Ayrıca mala zarar verme suçunun;
- Yakarak, yakıcı veya patlayıcı madde kullanarak,
- Toprak kaymasına, çığ düşmesine, sel veya taşkına neden olmak suretiyle,
- Radyasyona maruz bırakarak, nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kullanarak,
İşlenmesi halinde, verilecek ceza iki katına kadar artırılır.
Mala Zarar Verme Suçunda Ceza İndirimi
Mala zarar verme suçunun manevi unsurunu genel kast oluşturur. Bu suçun olası kastla işlenmesi halinde bu durumda ceza indirilecektir.
Mala zarar verme suçunda bir diğer indirim sebebi ise etkin pişmanlıktır. Etkin pişmanlık Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen ve failin hiç ceza almamasına ya da aldığı cezada indirim yapılmasına yol açan düzenlemedir. Buna göre fail mağdura karşı yaratmış olduğu zarardan pişmanlık duyarak zararı gidermeye yönelik hareket ederse bu durumda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilecektir. Etkin pişmanlık her suç tipinde uygulanabilen bir düzenleme değildir. Yalnızca düzenleme bulunan suç tipleri için uygulanabilir. Mala zarar verme suçu açısından etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilir. Şartların gerçekleşmesi halinde verilecek cezanın üçte ikisine kadarı indirilmektedir.
Mala Zarar Verme Suçunda Zararın Giderilmesi
Türk Ceza Kanunu malvarlığına karşı işlenen suçlar için ortak bir etkin pişmanlık hükmü düzenlemiştir. Failin mağdurun zararının ancak tamamını gidermesi durumunda etkin pişmanlık hükümleri uygulanarak verilecek cezanın üçte ikisi indirilecektir. Kısmen zararın giderilecek olması durumunda failin duruma onay vermesi gerekir. Rıza göstermezse etkin pişmanlık hükümleri uygulanmaz.
Etkin pişmanlığın hüküm verilmeden önce gösterilmesi durumunda cezanın yarısı indirilir.
Oluştuğu iddia edilen zarar miktarı konusunda anlaşmazlık çıktığı halinde yani örneğin mağdurun zararın fazla olduğunu iddia ederse bu durumda iddiasını belgelerle ispatlamalıdır.
Zararın miktarının ne olduğu konusunda taraflar aralarında anlaşmamışlarsa bu miktar soruşturma evresinde savcı kovuşturma evresinde ise mahkemenin istemi ile bilirkişi tarafından tespit edilecektir.
Mala Zarar Verme Suçunda Şikâyetten Vazgeçme
Mala zarar verme suçu Türk Ceza Kanununun 151. Maddesinde düzenlenmektedir. Bu suçun 1. Ve 2. Fıkralarındaki hali şikâyete bağlıdır. Bu sebeple bu hallerde şikayet eden şikayetinden vazgeçtiği durumlarda soruşturma ve kovuşturma süreci sona erecektir. Ancak nitelikli hallerin düzenlendiği 152. Maddedeki durumlarda şikayetten vazgeçilse dahi süreç sonlanmayacaktır.
Devlet Malına Zarar Vermenin Cezası
Mala zarar verme suçunun;
- Kamu kurum ve kuruluşlarına ait, kamu hizmetine tahsis edilmiş veya kamunun yararlanmasına ayrılmış yer, bina, tesis veya diğer eşya hakkında işlenmesi suçun nitelikli halini oluşturur.
Bu durumda verilecek ceza bir yıldan dört yıla kadar hapis cezasıdır.
Mala Zarar Verme Suçu Şikâyete Bağlı Mıdır?
Mala zarar verme suçunun basit hali şikâyete bağlıdır. Nitelikli halleri ise şikâyete bağlı değildir. Soruşturması ve kovuşturması resen yapılır.
Mala Zarar Verme Suçunun Para Cezasına Çevrilmesi
Adli para cezası, mahkeme tarafından, failin bir miktar parayı devlet hazinesine ödemesine karar verilmesidir. Adli para cezasına çevirme yalnızca kısa süreli hapis cezalarında uygulama alanı bulabilecektir. Hükmedilen hapis cezasının para cezasına çevrilebilmesi için verilen cezanın 1 yıl veya daha altında bir hapis cezası olması gereklidir. Mala zarar verme suçu nedeniyle verilen hapis cezası koşulların sağlanması durumunda adli para cezasına çevrilebilir.
Mala Zarar Verme Suçu Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının (HAGB) amacı kişileri ıslah etmektir. İki yıl veya altında olan hapis cezalarının varlığı halinde kişilere belirli bir denetim süresi verilir. Bu süre içerisinde failin kurallara uygun hareket etmesi sonucunda verilen hüküm hiçbir sonuç doğurmayarak ortadan kalkar ve adli sicil kaydında da görülmez. Mala zarar verme suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında koşulların sağlanması durumunda hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir.
Mala Zarar Verme Suçu Zamanaşımı
Mala zarar verme suçu 8 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Süre mala zarar verme suçu işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar.
Mala Zarar Verme Suçunda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen ve failin hiç ceza almamasına ya da aldığı cezada indirim yapılmasına yol açan düzenlemedir. Buna göre fail mağdura karşı yaratmış olduğu zarardan pişmanlık duyarak zararı gidermeye yönelik hareket ederse bu durumda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilecektir. Etkin pişmanlık her suç tipinde uygulanabilen bir düzenleme değildir. Yalnızca düzenleme bulunan suç tipleri için uygulanabilir.
Mala zarar verme suçu bakımından düzenlenen etkin pişmanlık hükümlerine göre suç tamamlandıktan sonra ama kovuşturma süreci başlamadan önce fail, azmettiren ya da yardım edenler pişman olduklarını belirterek mağdurun zararını aynen geri verme suretiyle ya da tazmin etme yoluna giderek gidermesi durumunda verilecek cezanın üçte ikisine kadarı indirilir.
Pişmanlık kovuşturma başladıktan sonra hüküm verilmeden önce belirtilirse bu durumda verilecek cezanın yarısına kadarı indirilir.
Mala Zarar Verme Suçu Şikâyet Süresi
Mala zarar verme suçunun basit hali şikâyete bağlıdır. Şikâyet süresi ise, mağdurun fiili ve faili öğrenmesinden başlayarak 6 aydır.
Mala Zarar Verme Suçunda Uzlaşma
Uzlaşma fail ile mağdur arasında bir uzlaşmacı aracılığı ile iletişim kurulması sağlanarak uyuşmazlığın giderilmesi yoludur. Şikâyetten vazgeçme değildir. Mala zarar verme suçunun temel hali uzlaştırma kapsamında olan suçlardandır.
Mala Zarar Verme Suçunda Görevli Mahkeme
Mala zarar verme suçunda görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
SIK SORULAN SORULAR
Mala Zarar Verme Suçu Kaç Yıl?
- Mala zarar verme suçu TCK 151’de düzenlenmiştir. Buna göre:Başkasının taşınır veya taşınmaz malını kısmen veya tamamen yıkan, tahrip eden, yok eden, bozan, kullanılamaz hale getiren veya kirleten kişi, mağdurun şikâyeti üzerine, dört aydan üç yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
- Haklı bir neden olmaksızın, sahipli hayvanı öldüren, işe yaramayacak hale getiren veya değerinin azalmasına neden olan kişi hakkında yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.
Mala Zarar Verme Adli Para Cezası Ne Kadar?
Suçun basit halinin işlenmesi durumunda sanığa 4 aydan 3 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası verilir. Bu durumda hâkim ya adli para cezası ya da hapis cezasına hükmedecektir.
Mala Zarar Verme Suçu Uzlaşmaya Tabi Mi?
Mala zarar verme suçunun temel hali uzlaşma kapsamında olan suçlardandır.
Mala Zarar Verme Suçu Nereye Şikâyet Edilir?
Mala zarar verme suçunun şikâyet makamı, suçun işlendiği yerdeki Asliye Ceza Mahkemeleridir. Bu itibarla suçun işlendiği yerdeki Asliye Ceza Mahkemelerinin yetkili ve görevli kılındığı anlaşılmaktadır.
Mala Zarar Verme Suçunun Mağduru Kimdir?
Mala zarar verme suçu, kasten işlenebilen suçlar arasında yer alan herkes tarafından işlenebilen bir suçtur. Bu bağlamda mala zarar verme suçu faili bakımından özgü nitelikte bir suç değildir. Herkes tarafından işlenebilen suçun mağduru da yine herkes olabilir.
Kamu Malına Zarar Vermenin Cezası Nedir?
Kamu malına zarar verme, mala zarar verme suçunun nitelikli şeklini oluşturmaktadır. Bu durumda zarar verilen eşyanın niteliğinden dolayı cezanın ağırlaştırılması gerekir. Mala zarar verme suçunun nitelikli şeklinin işlenmesi halinde fail 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
