Örgüt Üyeliği Suçu (TCK 220)
Örgüt üyeliği suçu olarak bahsedilen suç belirli bir örgüte üye olan ve örgütün amaçlarını benimseyen ve gereken tüm örgüt görevlerini yerine getiren kişiyi ifade etmektedir. Örgüt kurma ve örgüt üyeliği suçu Türk Ceza Kanunu 220. Md. ele alınmıştır. Örgüt üyeliği suçunda kişi ; örgüte üye olmayı, örgütün faaliyetlerine katılmayı, bağlanmayı ve örgütün hiyerarşik yapısındaki yöneticilerinin emirlerini yerine getirir.
Örgüt üyesi suçunda ayırt edici nokta örgüt faaliyetlerinde örgüt yöneticilerinin tüm talimatlarını ve emirlerini sorgusuz yerine getirip getirmemesidir. Örgüt üyesi olan kişinin örgüte teslimiyet duygusuyla bağlı olması gerekir.
Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Suçu
Suç örgütü suçunun nasıl oluşacağı ve unsurları TCK 220’de düzenlenmiştir. örgüt üyeliğinin silahlı olması durumunda ise TCK 314’de ceza artırılarak ayrı bir düzenlemede yer verilmiştir.
Demokratik, hukuk devletlerinde insan gruplarının belli amaçlar için bir araya gelmeleri ve amaçları doğrultusunda hareket etmeleri örgütlenme hakkı kapsamında bulunmaktadır. Örgütlenme hakkı, uluslararası sözleşmelerde ve anayasamızda güvence altına alınmıştır. Örgütlenme hakkı, demokratik yönetimin vazgeçilmez unsurudur. Ancak bu örgütlenme hakkı, kanunun yasakladığı faaliyetler içerisinde hukuka uygun olmayan oluşumlar içerisinde hareket edilmesi suç teşkil eder.
Yargıtay’a göre; Bir örgüt, kanunda suç olarak sayılmayan ancak hukuka aykırı olan fiilleri gerçekleştirilmek için kurulmuş olsa bile amaçları kanunda suç olarak tanımlanan fiilleri işlemek değilse örgütlenme suçu kapsamına alınmaz. Her örgütlenme bir suç örgütü değildir. Örneğin, sendikalar, siyasi partiler, dernekler vs. Bu tür örgütlenmeler ile suç işlemek için kurulan örgütler arasında amaç farkı vardır.
Bu nedenle Yargıtay suç işlemek için kurulan örgütleri belirlemek için bazı koşulların varlığını aramıştır ve bu koşulların hepsinin bir arada bulunması gerekir:
Örgüt Üye Sayısı
Örgüt üyeliği suçundan bahsedilirken üyeliğin sağlandığı grubun üye sayısı en az 3 kişi olması gerekir.
Hiyerarşik Bir İlişki
Hiyerarşik ilişki, emir alan veya veren yani bir alt- üst ilişkisi olarak ifade edebiliriz. Bir emir komuta ilişkisi vardır. TCK 220’ de tanımlanan bir suç örgütünden bahsedebilmemiz için örgüt içerisindeki kişilerin konumu hiyerarşik bir yapı içerisinde alt- üst ilişkisi şeklinde olmalıdır.
Eğer bu kişilerin konumu aynı olursa; genel suç ortaklığı diğer bir adıyla suça iştirak olur. Suça iştirak örgütlenme değildir. Suç işlendikten sonra yeni bir suç işlenme amacı yoktur. Ancak örgütlenme suçunda bir suç tamamlansa bile amaçları doğrultusunda yeni suçlar işlenmeye devam edilir. Bu nedenle TCK 220 kapsamında suç işlemek amacıyla örgüt kurmadan bahsetmek için üyeler arasında bir hiyerarşi bulunmalıdır. Hiyerarşik yapının gevşek ya da katı olması arasında fark yoktur. Hiyerarşik yapının varlığı örgüt oluşumu için yeterlidir.
Süreklilik Unsuru
Suç işlemek amacıyla kurulan örgütlenmelerde amaçları doğrultusunda suç işleme devamlılığı aranır. Yani suçları işlemede bir devamlılık iradesi söz konusudur. Örgüt devamlılık arz etmelidir. Tek bir suç veya belli bir suç işlemek için bir araya gelme halinde iştirakten bahsedilir. Bu nedenle suç işlemek için kurulan örgütlenmeden bahsedebilmek için amaçlanan suçların sürekli işlenme kararlılığı bulunmalıdır. Belirli bir veya birkaç suç işlendikten sonra örgütün dağılma amacı varsa süreklilik unsurundan bahsedilemez.
Belirsiz Sayıda Suç İşlenme Amacı
Suç işleme iradesi ile kurulan bir örgüt olması gerekmektedir. Suç işlemek için kurulan bir örgütte amaçlanan suçlar belirsiz sayıdadır. Belirli bir suç için geçici bir işbirliğinden ziyade hedefte birden fazla suç işleme amacı vardır. Amaçlanan suçların aynı türden olması gerekmez.
İşlenmek İstenen Suçların Elverişli Olması Gerekir
Suç işlemek için kurulan bir örgütte amaçlanan suçları işleyebilmek için yapısı, sahip olduğu üye sayısı ve araç gereç bakımından amaç suçlara elverişli olması aranmaktadır. Amaçlanan suçun işlenmesi için elverişli araç gereçten kasıt, örgütün silahlı olması değildir. Örneğin, ihaleye fesat karıştırma, hırsızlık vb. Suçları işlemek için silah kullanmadan da bir örgütlenme yapısı altında bulunularak bu suç işlenebilir.
Örgüt Kurma Suçunun Cezası
Kanunda suç olarak tanımlanan filleri işlemek için amacıyla bir örgüt kurmak veya yönetmek söz konusudur. Örgütü kuran ve yöneten aynı kişi olabileceği gibi farklı da olabilir. Büyük yapılanmış bir örgütte birden fazla yönetici olabilir. Örgütü kuran, yöneten ve üyeleri arasında hiyerarşik bir yapılanma söz konusudur. Örgüt yapılanmasında amaçlanan suçların işlenmesi için devamlılık arz etmektedir. Belirli tek bir suç için bir araya gelip dağılma söz konusu değildir. Suç işlemek için kurulan bir örgütten bahsedebilmek için en az 3 üyeye sahip olunacak şekilde kurulması gerekmektedir. Suç örgütü kurmak veya suç örgütünü yönetmenin cezası 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezasıdır. Suç işlemek için kurulan örgütler silahlı olabileceği gibi silahsızda olabilir. Kurulan suç örgütünün silahlı olması halinde verilecek ceza dörtte birinden yarısına kadar artırılması söz konusudur.
Örgüte Üye Olma Suçunun Cezası
Suç işlemek için kurulmuş olan bir örgütün hiyerarşik yapısına dahil olarak katılmaktır. Örgüt üyeliğinden bahsedebilmek için örgütte bulunma iradesinin devamlı olması gerekir. Bu kişiler suç örgütünün amaçlarını gerçekleştirmek için dahil olmalıdır. Örgüte üye olma suçunun oluşması için kişinin, üye olduğu örgütün amacını ve niteliğini bilerek örgüte sürekli olarak katılmış olması gerekir. Suç örgütüne üye olma suçunun cezası bir yıldan üç yıla kadar hapis olmakla birlikte örgütün silahlı olması durumunda dörtte birinden yarısına kadar artırılarak verilir.
Örgüt Faaliyeti İçerisinde İşlenen Suçlar
Örgüt üyeleri, örgütün içerisinde işlenen suçlara katkıları oranında ayrıca cezalandırılması söz konusudur. Örneğin, ihaleye fesat karıştırma suçu için bir örgüt kurulduğunu düşünelim. Örgüt üyesi, ihaleyi almak için tehdit söz konusu olmuşsa hem ihaleye fesat karıştırma suçu hem tehdit suçu hem de örgüt üyeliği suçu olarak ayrı ayrı cezalandırılır.
Örgüt yöneticileri de suç örgütünün içerisinde işlenen bütün suçlardan dolayı ayrıca fail olarak cezalandırılırlar. Yani örgüt yöneticileri örgüt faaliyeti içerisinde işlenen bütün suçlara fiili olarak katılmasalar bile sorumlu tutularak ayrıca cezalandırılmaları söz konusudur.
Örgüte Üye Olmamakla Birlikte Örgüt Faaliyeti İçin Suç İşlemek
Bu fıkra kapsamında cezalandırılabilmek için suç örgütüne üye olmamak gerekir. Aynı zamanda suç örgütünün diğer fıkralardan farklı olarak silahlı olması gerekmektedir. Silahlı suç örgütüne üye olmayan bir kişinin, örgüt için suç işlemesi durumunda ayrıca örgüt üyesi gibi cezalandırılacağı düzenlenmekle birlikte verilecek ceza yarısına kadarda indirilebilir.
Örgüte Üye Olmamakla Birlikte Örgüt Faaliyetine Yardım Etme
Örgüt faaliyetlerinin hiyerarşik yapısı içerisinde örgüt kurucusu, yöneticisi ve üyeleri vardır. Örgütün hiyerarşik yapısı dışında kalarak örgüte yardım edenler örgüt üyesi değildir. Örgüt bünyesinde olmayan bu kişiler, örgütün suç işlemesine bilerek ve isteyerek yardım ederek katkıda bulunurlar. Örneğin; örgüte yer tahsis edilmesi, yiyecek ya da silah temin edilmesi, belirli bir konuda bilgi, belge verilmesi vb. yardımlar olabileceği gibi maddi yardımlarda olabilir.
Örgüt bünyesinde olmayan bu kişilerin, örgüt üyesi gibi cezalandırılacağı öngörülmekle birlikte yardımın niteliğine göre de ceza üçte birine kadar indirilebilir.
Örgüt İçin Propaganda Yapmak
Propaganda yapmak; bir ideolojiyi, düşünce sistemini birden fazla kişiye kabul ettirmek ya da benimsetmek için gerçekleştirilen faaliyet olarak tanımlayabiliriz. Yazılı, sözlü olabileceği gibi bir afiş, sinema, tiyatro vb. yollarla gerçekleştirilebilir. Propagandanın, düşünce ve kanaatleri açıklama hürriyeti kapsamında olup olmadığı her somut olaya göre değerlendirilecektir.
Örgüt suçunun oluşması bakımından propagandanın suç örgütünün şiddet, tehdit, cebir içeren yöntemlerine başvurmayı teşvik etme, övme ya da meşrulaştırma amacı ile yapılması gerekmektedir. Cezası, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası olm akla birlikte eğer basın ve yayın yoluyla yapılmışsa ceza yarı oranında artırılır.
Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Suçunda Etkin Pişmanlık
Suç işlemek amacıyla örgüt kuran kurucuların ve yöneticilerinin etkin pişmanlıktan yararlanarak ceza almaması için şu koşulların sağlanması gerekmektedir ;
- Suç işlemek amacıyla örgüt kurulmuş ya da kurulan örgütü yönetme suçu işlenmiş olmalıdır.
- Suç işlemek için kurulan örgütün amaçları doğrultusunda henüz hiçbir suç işlenmemiş olmalıdır.
- Kurulan bu örgütün hakkında soruşturma faaliyetlerine başlanmamış olmalıdır.
- Örgütü kuran veya yöneten kişilerin, bu suç örgütünün suç işlemeden dağılmasını veyahut verdiği bilgilerle dağıtılmasını sağlamaları gerekir.
Suç işlemek için kurulan bir örgüte üye olan kişilerin etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanarak ceza almaması için şu koşulların varlığı gerçekleşmiş olmalıdır ;
- Kişi, örgütün hiyerarşisi içine dahil olarak üye olması gerekmektedir.
- Üye, suç örtünde işlenen suçlara iştirak etmemiş olmalıdır.
- Örgütten ayrılmak isteyen üye, bizzat kendisi makamlara başvurarak bunu bildirmelidir.
Suç örgütü üyesinin, makamlar tarafından yakalanması durumunda etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanması için aranan koşullar ;
- Örgüt hiyerarşisi içine dahil olan üye, örgütün amaçları doğrultusunda hiçbir suça iştirak etmeden yakalanmış olmalıdır.
- Yakalanan örgüt üyesi, makamlara örgütün dağıtılması veya örgütteki kişilerin yakalanmasını sağlamak için bilgiler vermelidir.
Kurulan suç örgütünde kurucu, yönetici, üye, örgüte üye olmadan örgüt için suç işleyen ve yardım eden kişinin;
- Gönüllü olarak teslim olmaları,
- Suç örgütünün faaliyetleri çerçevesindeki işlenen suçlarla ilgili bilgi vermeleri,
halinde haklarında örgüt kurmak, yönetmek veya üye olmak suçundan dolayı haklarında cezaya hükmolunmaz. Eğer bu kişiler kendileri teslim olmadan yakalanmışlarsa ve yakalandıktan sonra örgütün suçları ve örgüt hakkında gerekli bilgileri vermeleri durumunda haklarındaki ceza üçte birden dörtte üçe kadar indirim yapılarak verilir.
Etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanan kişiler için 1 yıl süre denetimli serbestlik tedbiri vardır ve denetimli serbestlik süresi 3 yıl kadar uzatılabilir. Aynı zamanda etkin pişmanlık hükümlerinden bir kere yararlanılabilir. Yani bu suçtan dolayı etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanan kişiler yeniden aynı suçu işlemişlerse bir daha yararlanamazlar.
Suç İşlemek İçin Örgüt Kurma Suçunda Soruşturma Ve Kovuşturma
Bu suçun soruşturması ve kovuşturması resen yapılır. Yani hiçbir şikayet olmaksızın savcılık tarafından bizzat süreç yürütülür. Görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
Dava zamanaşımı süresi, suç işlenmesine rağmen dava açılmamış veya davanın açılmasına rağmen kanuni sürede sonuçlandırılmamışsa ceza davası düşer. Suç örgütlerinde dava zamanaşımı süresi, örgütü kuran veya yönetenler için 15 yıl, örgüt üyeleri için ise 8 yıldır.
Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçların kovuşturmasında görevli mahkeme, Ağır Ceza Mahkemeleridir.
Suç İşlemek İçin Örgüt Kuma Suçunda Hapis Cezasını Adli Para Cezasına Çevirme
Suç işlemek amacıyla örgüt kuran veya yönetenler için kanunda öngörülen ceza miktarı nedeniyle hapis cezası adli para cezasına çevrilemez.
Örgüt üyeleri, örgüte üye olmadan yardım eden yine örgüte üye olmaksızın örgüt için suç işleyen kişiler ve örgüt propagandası yapan kişilere verilecek hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kurulan hükmün sanık hakkında hukuki sonuç doğurmamasıdır. Bir denetim süresi öngörülür ve denetim süresi içerisinde koşullara uygun davranılmasıyla birlikte dava düşer. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunda, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi mümkündür.
Cezanın ertelenmesi, mahkumiyet kararı verilen kişi hakkında; hapis cezasından şartlı olarak vazgeçilerek, dışarda denetime tabi tutulur ve infazın cezaevi dışında geçirilmesine olanak sağlar. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunda, cezanın ertelenmesine karar verilebilir.
Örgüt Kurma Suçu Sık Sorulan Sorular
Örgüt Kurma Suçu Nedir?
Örgüt üyeliği suçu olarak bahsedilen suç belirli bir örgüte üye olan ve örgütün amaçlarını benimseyen ve gereken tüm örgüt görevlerini yerine getiren kişiyi ifade etmektedir. Örgüt kurma ve örgüt üyeliği suçu Türk Ceza Kanunu 220. Md. ele alınmıştır.
Örgüt Kurma Suçunun Cezası Kaç Yıl?
Örgüte üye olma suçunun oluşması için kişinin, üye olduğu örgütün amacını ve niteliğini bilerek örgüte sürekli olarak katılmış olması gerekir. Suç örgütüne üye olma suçunun cezası bir yıldan üç yıla kadar hapis olmakla birlikte örgütün silahlı olması durumunda dörtte birinden yarısına kadar artırılarak verilir.
Örgüt Kurma Suçu Yargıtay Kararları
Yargıtay 8. Ceza Dairesi – Karar No:2008/7820
Sanıkların, çek senet tahsilatı yapmak üzere Halil Tan liderliğinde fonksiyonel işbirliği ve işbölümü içerecek şekilde örgütlendiklerine dair soyut iddialar dışında, her türlü kuşkudan uzak, kesin ve inandırıcı kanıt bulunmadığı, örgüt lideri Halil Tan’ın diğer sanıklar Selami Tan ve Muammer Tan ile abi-kardeş olduğu, sanık Fikri Gülüsev’in de bu sanıkların eniştesi olduğu, aralarında akrabalık bağından kaynaklanan birliktelik bulunduğu, atılı suçun yasal unsurları oluşmadığı gözetilmeden, beraatlari yerine yazılı biçimde mahkumiyetlerine karar verilmesi hukuka aykırıdır (Yargıtay 8. Ceza Dairesi – Karar No:2008/7820).
Yargıtay 10. Ceza Dairesi - Karar: 2016/1643
5237 Sayılı TCK’nın 220. maddesinde düzenlenen “suç işlemek için örgüt kurmak” suçunun işlendiğinin ve örgütün varlığının kabul edilebilmesi için; üye sayısının en az üç kişi olması, üyeler arasında soyut bir birleşme değil gevşek de olsa hiyerarşik bir ilişkinin bulunması, suç işlenmese bile suç işlemek amacı etrafında fiili bir birleşmenin olması, niteliği itibarıyla devamlılık göstermesi; oluşumun yapısı ve üye sayısı ile araç ve gereç bakımından amaçlanan suçları işlemeye elverişli olması; üyeleri üzerinde hâkimiyet tesis eden bir güç kaynağı niteliğini kazanması gerekir. Örgüt yapılanmasında işlenmesi amaçlanan suçların konu ve mağdur bakımından somutlaştırılması mümkün, ancak zorunlu değildir. Soyut olarak sanık sayısının üç kişiden fazla olması örgütün varlığının kabulü için yeterli olmayıp bu durumda iştirak ilişkisinden söz edilebilir. Somut olaylarda, sanıklar arasında hiyerarşik ilişki bulunduğu ve yapılanmanın üyeleri üzerinde hâkimiyet tesis eden bir güç kaynağı niteliğini kazandığı konusunda yeterli ve kesin delil bulunmadığı, buna bağlı olarak TCK’nın 220. maddesinde düzenlenen “suç işlemek amacıyla örgüt kurma” suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, sanıklar hakkında beraat yerine mahkûmiyet hükmü kurulması hukuka aykırıdır.
Sanık M. Ö. hakkında “suç işlemek amacıyla teşkil edilmiş örgütün faaliyeti çerçevesinde uyuşturucu madde ticareti yapma” suçundan kurulan mahkûmiyet hükmünün incelenmesi:
1-) Sanığın, hükme esas alınan telefon konuşmalarının kendisine ait olmadığını söylemesi karşısında;
a-) Ses kayıtları getirtilip dinletilerek kendisine ait olup olmadığının sorulması,
b-) Telefon konuşmalarındaki seslerin kendisine ait olmadığını belirtmesi halinde; ses örnekleri alınarak, ses kayıtlarının sanığa ait olup olmadığı konusunda Adli Tıp Kurumu Fizik İhtisas Dairesi’ne veya uzman bir kurum ya da kuruluşa ses analizi yaptırılarak rapor alınması, telefon konuşmalarının sanığa ait olduğunun belirlenmesi durumunda, diğer sanıklar A. T. ve S. B.’in sanık hakkındaki beyanlarının doğru olduğu, aksi halde samimi olarak kabul edilemeyeceği dikkate alınarak sanığın hukukî durumunun belirlenmesi gerekirken, eksik araştırma ile hüküm kurulması bozma nedenidir (Yargıtay 10. Ceza Dairesi - Karar: 2016/1643).
