Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Nedir?
Özel hayatın gizliliği suçu Türk Ceza Kanunu’nun “Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar” başlığı altında 134. Maddesinde düzenlenmiştir.
Özel hayatın gizliliği, bireyin sosyal yaşantı içerisinde güvenli bir şekilde bulunması için korunan hukuki değerdir. Özel hayatın gizliliği suçu ile bireyin özel yaşantısına dair başkaları tarafından bilinmesinin istenmeyeceği alanlarda hukuki bir koruma sağlar. İnsanların yalnızca kendilerini ilgilendiren ve saygı duyulmasını gerektiren özel alanları hem uluslararası hukuk metinlerinde hem de ülkemize ait olan hukuk metinlerinde güvence altına alınmıştır. Örneğin Anayasanın 20. Maddesinde:
- Herkes özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.
Şeklinde bir düzenleme bulunmaktadır.
Özel Hayatın Gizliliği Suçu Cezası
Özel hayatın gizliliği suçunun cezası TCK Madde 134’e göre:
- Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
- Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Şartları
Özel hayat, başkalarının bilmediği ve bilmesi gerekmediği, kişinin kendisine sakladığı alanıdır. Özel hayatın gizliliği kişinin eylemlerinin toplumdaki diğer kişiler tarafından bilinmesini istemediği hallerde başlar. Özel hayatın gizliliği suçunun düzenlenmesindeki amaç bireylerin bu alanlarına müdahaleyi önlemektir. Özel hayatın gizliliği suçu yalnızca kişinin “özel alan” kapsamına giren bölgeye müdahale edilmesi halinde oluşur.
Suç, genel kastla işlenen bir suçtur. Özel hayatın gizliliğini ihlal eden kişinin “özel hayat” olarak nitelendirilen alana bilerek ve isteyerek müdahale etmesi gerekir.
Ünlü Kişilerin Özel Hayatının Gizliliğini İhlal Suçu
Toplum tarafından tanınan bireylerin örneğin sanatçı, sporcu, siyasetçilerin “özel hayat” olarak korunan alanları bu kategoride olmayan bireylere nazaran daha dar yorumlanabilmektedir. Zira bu kişilerin ünlülüğün olumsuz bir getirisi olarak özel hayatları diğer bireylere oranla toplum tarafından merak unsurudur.
Ünlü bireylerin bikinili bir şekilde fotoğraflarının çekilmesi ile normal insanların bu şekilde fotoğraflarının çekilmesi aynı değerlendirilmez. Dolayısıyla tanınmış bireylerin özel alanları daha sınırlıdır. Bu alan toplumda bulundukları yere göre değişiklik gösterir.
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunda Cezayı Artıran Haller
Türk Ceza Kanunu’nun 137.maddesinde özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu ağırlaştıran haller düzenlenmiştir. Buna göre suçun:
- Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle,
- Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle, İşlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Ayrıca gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
Özel hayatın gizlilik alanına ilişkin ses ve görüntülerin ifşa edilmesi, özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun nitelikli halini meydana getirir. Bu halde fail iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunda Ceza İndirimi
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu genel kastla işlenebilen bir suçtur. Bu suçun olası kastla işlenmesi halinde ceza indirilecektir.
Özel Hayatın Gizliliği Suçu Şikâyete Bağlı Mıdır?
Türk Ceza Kanunu madde 139’a göre özel hayatın gizliliğini ihlal şikâyete bağlı bir suçtur. Soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için mağdurun şikâyeti aranır. Şikâyet olmadan savcılık re’sen soruşturma yapamaz. Şikâyet süresi ise, mağdurun fiilin işlendiğini ve fiili işleyen kişiyi öğrendiği tarihten başlamak üzere 6 aydır.
Özel Hayatın Gizliliği Suçunun Para Cezasına Çevrilmesi
Adli para cezası, mahkeme tarafından, failin bir miktar parayı devlet hazinesine ödemesine karar verilmesidir. Adli para cezasına çevirme yalnızca kısa süreli hapis cezalarında uygulama alanı bulabilecektir. Hükmedilen hapis cezasının para cezasına çevrilebilmesi için verilen cezanın 1 yıl veya daha altında bir hapis cezası olması gereklidir. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun hapis cezası, belli koşullarda adli para cezasına çevrilebilir.
Özel Hayatın Gizliliği Suçu Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının (HAGB) amacı kişileri ıslah etmektir. İki yıl veya altında olan hapis cezalarının varlığı halinde kişilere belirli bir denetim süresi verilir. Bu süre içerisinde failin kurallara uygun hareket etmesi sonucunda verilen hüküm hiçbir sonuç doğurmayarak ortadan kalkar ve adli sicil kaydında da görülmez. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir.
Özel Hayatın Gizliliği Suçu Zamanaşımı
Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belli bir süre geçtiği halde dava açılmamışsa veya dava açılmış olsa da kanunda belirtilen süreler içerisinde sonuçlandırılmamışsa devletin cezalandırma hakkından vazgeçmesi ve ceza davasının düşmesi sonucunu doğuran bir ceza hukuku kurumudur. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunda dava zamanaşımı süresi suçun işlendiği tarihten itibaren 8 yıldır.
Özel Hayatın Gizliliği Suçunda Ceza İndirimi ve Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen ve failin hiç ceza almamasına ya da aldığı cezada indirim yapılmasına yol açan düzenlemedir. Buna göre fail mağdura karşı yaratmış olduğu zarardan pişmanlık duyarak zararı gidermeye yönelik hareket ederse bu durumda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilecektir. Etkin pişmanlık her suç tipinde uygulanabilen bir düzenleme değildir. Yalnızca düzenleme bulunan suç tipleri için uygulanabilir. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu bakımından etkin pişmanlık hükümleri düzenlenmemiştir.
Özel Hayatın Gizliliği Suçu Şikâyet Süresi
Şikâyet süresi, mağdurun fiilin işlendiğini ve fiili işleyen kişiyi öğrendiği tarihten başlamak üzere 6 aydır.
Özel Hayatın Gizliliği Suçunda Uzlaşma
Uzlaşma fail ile mağdur arasında bir uzlaşmacı aracılığı ile iletişim kurulması sağlanarak uyuşmazlığın giderilmesi yoludur. Şikâyetten vazgeçme değildir. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu, uzlaşma hükümlerinin uygulanmasını gerektiren suçlar arasındadır.
Özel Hayatın Gizliliği Suçunda Görevli Mahkeme
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunda görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
Sık Sorulan Sorular
Özel Hayatın Gizliliği Hakkı Ne Demektir?
Özel hayat, başkalarının bilmediği ve bilmesi gerekmediği, kişinin kendisine sakladığı alanıdır. Özel hayatın gizliliği kişinin eylemlerinin toplumdaki diğer kişiler tarafından bilinmesini istemediği hallerde başlar. Özel hayatın gizliliği suçu ile bireylerin “özel alan” sayılan bölgelerine müdahale edilmesi önlenmeye çalışılır.
Kişinin Özel Hayatı Neleri Kapsar?
“Özel hayat” olgusu değerlendirilirken kişinin toplum içindeki konumu, mesleği, görevi, sosyal ilişkileri, bulunduğu çevrenin özellikleri göz önünde bulundurulur. Özel hayat; kişinin yalnızca başkalarıyla paylaşmadığı, kapalı kapılar ardındaki yaşantısından ibaret değil, herkesin bilmediği veya bilmemesi gereken, kişinin istediğinde başkalarıyla paylaştığı bilgileri içerir. Dolayısıyla, kamuya açık alanda olması, bu çevredeki her görüntünün izlenmesine veya her sesin dinlenilmesine, sürekli ve izinsiz olarak elde bulundurulmasına rıza gösterildiği anlamına gelmez. Kamuya açık alanda bulunulsa bile kişinin özel alana giren ve bilinmesini istemeyeceği faaliyetleri özel hayat kapsamındadır.
Özel Hayatın Gizliliği Hakkı Hangi Durumlarda Geçersiz Sayılır?
Özel hayatın gizliliği hakkı temel haklardandır. Temel haklar bazı durumlarda sınırlandırılabilir. Temel hakların sınırlandırılması Anayasanın 13. Maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:
Madde 13:
- Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Şikâyete Tabii Mi?
Türk Ceza Kanunu madde 139’a göre özel hayatın gizliliğini ihlal şikâyete bağlı bir suçtur. Soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için mağdurun şikâyeti aranır.
Özel Hayatın Gizliliği Para Cezası Ne Kadar?
Türk Ceza Kanunu’na göre özel hayatın gizliliğini ihlal suçu sonucunda hükmedilen yaptırım türü hapis cezasıdır. Bu ceza şu şekildedir:
- Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Ancak koşulları sağlandığında hükmedilen ceza adli para cezasına çevrilebilecektir.
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Yargıtay Kararları
Yargıtay 12. Ceza Dairesi – Esas No: 2014/16728, Karar No: 2015/1677
Yaşı küçük mağdur çocuğun kavga görüntülerinin kaydedilmesi TCK md.134/1 ikinci cümlesi, bu görüntülerin internet ortamında yayılması da TCK md. 134/2 maddesi ihlal edilmiş olur. Her iki sanık açısından da özel hayatın gizliliğini ihlal suçu oluşmuştur. Ancak, mağdurun annesi polis ifadesinde şikayetten vazgeçmiştir, şikayetten vazgeçtikten sonra tekrar şikayetçi olunamaz, bu nedenle dava hakkında düşme kararı verilmesi gerekir (Yargıtay 12. Ceza Dairesi – Esas No: 2014/16728, Karar No: 2015/1677).
Yargıtay 12. Ceza Dairesi - Karar : 2017/5926
Sanık ile katılanın bir dönem duygusal arkadaşlık yaptıkları dönemde katılan ile beraber çekilmiş oldukları sanıkla aralarındaki ilişkinin varlığını ve boyutunu kendisinde saklı tutan mağdurun özel hayatına ilişkin görüntülerini onun rızası dışında ifşa eden sanık hakkında özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun sübut bulduğuna ilişkin yerel mahkemenin kabulünde bir isabetsizlik görülmemiştir (Yargıtay 12. Ceza Dairesi - Karar : 2017/5926).
Yargıtay 12. Ceza Dairesi - Karar: 2016/277
Sanığın, katılan ile internette tanıştığı ve bir süre telefonda ve msn üzerinden görüntülü görüşerek arkadaşlık yürüttüğü, sanığın teklifi üzerine katılanın, kendisi, kızı ve sanık ile birlikte bir otelde yaklaşık 1 hafta süreyle tatil yaptıkları, bilahare arkadaşlıklarının bitmesi üzerine, sanığın, katılanın arkadaşlarına, değişik zamanlarda başka elektronik posta adresleri üzerinden, katılanın tatilde deniz kenarında bikini ile güneşlenirken çekilen fotoğrafları, otelde bar ortamında çekilen fotoğrafları, eski erkek arkadaşları ile olan fotoğrafları ve msn üzerinden görüntülü görüşme sırasında çekilen çıplak ve yarıçıplak görüntüleri ile web kamera karşısında soyunurken çekilen video görüntüleri gibi özel yaşam alanına dair fotoğraf ve video görüntülerini rızası dışında göndermek suretiyle ifşa ettiği, ayrıca yine katılana yönelik hakaret içeren o…, namussuzluğu ve şerefsizliği sende gördüm, herkesle birlikte oluyorsun vb ifadeleri fotomontajlı çıplak fotoğraflarla birlikte katılanın arkadaşlarına gönderdiği olayda; tüm dosya kapsamı ile katılan ve tanık beyanları ile sanığın eylemleri sabit olduğundan mahkemece sanık hakkında özel hayatın gizliliğini ihlal ve hakaret suçlarından mahkumiyet kararı verilmesi hukuka uygundur (Yargıtay 12. Ceza Dairesi - Karar: 2016/277).
