Türk vatandaşlığı kazanmak isteyen yabancılar ön görülen şartları yerine getirilmesiyle Türk vatandaşlığı kazanabilir. Yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığının kazanılması için:
Kişinin kendi milli kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olması gerekir. Kişinin kendi vatandaşı olduğu ülke kanununda kabul edilen erginlik halleri vatandaşlığa alınma müracaatında bulunması için yeterli olacaktır. Bu yaş şartının tamamlanması demek değildir. Kendi milli kanunlarında yaş dışında kabul edilmiş ergin olma halleri varsa bunlarda erginlik halinin varlığı bakımından yeterli olur. Örneğin Türk hukukunda kişi 18 yaşında ergin olabileceği gibi evlenme, hakim kararıyla da ergin olabilir.
Türk hukukunda vatandaşlığa alınmak isteyen kişilerin “başvuru tarihinden geriye doğru beş yıl Türkiye’de kesintisiz” ikamet etmesi gerekir.
Bir yabancı Pasaport Kanunu’na uygun olarak ülkeye girmiş, kanuna uygun olarak ikamet izni almış ancak ikamet süresi bittiği halde yeniletmemiş ise, Türk kanunlarına göre Türkiye’de oturmasından bahsedilemez. Dolayısıyla izinsiz oturduğu bu süre, kesintisiz beş yıl Türkiye’de ikamet süresi hesabında dikkate alınmaz.
Türk vatandaşlığı kazanmak isteyen kişi “Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile göstermelidir.” Bu niyet ile kişi Türk toplumuna uyum sağlayacağını gösterme iradesi beklenir.
Yönetmelikte yerleşme niyetinin olduğunun göstergesi kabul edilmiştir:
Kişinin genel sağlık bakımından kamu sağlığını tehlikeye atacak bir hatalığının bulunmaması gerekir.
Kişinin Türk toplumunun ahlak anlayışına göre iyi ahlak sahibi olması gerekir. Türk toplumunun ahlak anlayışının tespitinde Türk örf ve adetler dikkate alınır. Örneğin, hırsızlık, dolandırıcılık gibi toplumca hoş karşılanmayan hareketlerin meslek haline getirilmemiş olması ve mesleği ile kendisine ve ailesine yararlı bir birey olduğu konusunda kanaat oluşturması gerekir. Bu tespit İl Emniyet Müdürlüğünce yapılacak araştırma sonucunda sağlanır.
Kişinin yeteri kadar Türkçe konuşması aranır. Yeteri kadar Türkçe konuşması kavramından; toplumsal hayata uyum sağlayacak, güncel ihtiyaçlarını karşılayacak kadar dil bilgisine sahip olması anlaşılır.
Türk vatandaşlığı almak isteyen kişinin; Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere bakacak kadar gelire veya mesleğe sahip olması gerekir. Bu nedenle kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere baktığına dair gelirini veya mesleğini ispatlayan çalışma izni belgesi, vergi levhası ibraz etmesi istenir.
Milli güvenlik bakımından tehlike teşkil eden ve ülke bütünlüğünü bölücü faaliyetler içinde yer alan, destekleyen yabancıların Türk vatandaşlığı kazanmaları engellenir. Örneğin, herhangi bir isyan, sabotaj, kaçakçılık, evrakta sahtecilik gibi kamu düzenini bozan faaliyetlerde yer almamış olmalılardır.
Türk vatandaşlığı kazanmak için başvuruda bulunması durumunda başvuruları reddedilir.
Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil etmeyen yabancıların, sayılan hallerden birine haiz olmasıyla Cumhurbaşkanı Kararı ile istisnai yollardan Türk vatandaşlığına alınabilirler.
Bir Türk vatandaşı ile evlenme, kişiye Türk vatandaşlığını doğrudan kazandırmaz. Türk vatandaşı ile evlenen kişinin, Türk vatandaşlığı kazanması için:
Şartlarının varlığı halinde başvuruda bulunulabilir. Vatandaşlığa alınma müracaatının yapıldığı İldeki Emniyet Müdürlüğünce başvuru şartlarının araştırması yapılır.
Cumhurbaşkanınca belirlenecek tutarda yatırım yapan yabancıların, istisnai yoldan yararlanarak Türk vatandaşlığı kazanabilir. Yatırımın nitelik, kapsam ve miktarının tespitinin ne olduğu TVKUY’ne; 12.12.2016 tarihli, 9601 sayılı karar ve 05.05.2017 tarih,10008 sayılı karar ile ilave yapılarak belirlenmiştir.