Sigorta hukuku; Herkes yaşamını sürdürürken bazı olumsuz olaylarla karşı karşıya kalabilir ve bu olumsuz olaylar hayat devam ettiği sürece belirlidir. Doğal afetler, iş kazaları, trafik kazaları, sağlıkla ilgili sorunlar gibi vb. Şeyler sayılabilir. Bunlar hayatın riskleridir. İşte sigorta hukuku da bu risklerle karşılaşılması durumunda insanların hayatını, güvenceye nasıl alabileceğini düzenler. Belirli sigortalar ile kişilerin hayatlarını güvence altına almasını sağlar. Sigorta ile meydana gelebilecek risklerden en az zararla kurtulmayı hedefleriz. Aynı zamanda sigorta, ülke ekonomisi açısından gelişime katkı sağladığı gibi dolayısıyla sermaye piyasaları için de faydalıdır. Çünkü sigorta şirketleri tarafından toplanan primler yüksektir.
Sigorta sözleşmesi herhangi bir riske karşı alınan güvencedir. Sigortacı belirli bir prim karşılığında, sigorta yaptıran kişiden para ile ölçülebilen bir menfaatine karşı, gelebilecek tehlikeleri üzerine almaktadır. Dolayısıyla o tehlike meydana geldiğinde, sigortacının ya zararını karşılayacak ya da belirli miktarda ödeme yapacaktır. Örneğin, tarım sigortası, konut sigortası (hırsızlık, su basması vb. sebepler için), ferdi koltuk sigortası (genellikle otobüslerde), deprem sigortası gibi birçok konuda sigorta vardır. Hatta telefonunuzu, kaşınızı, gözünüzü dahi sigortalatma imkanınız vardır.
Sigorta sayısının bu kadar çok artmasının sebebi ise eskiden çok basit şartlarda yaşanılan hayatın artık yerini daha detaylı ve karışık yaşamaya bırakmasıdır.
Yani artık kişiler artık tehlikelere karşı kendilerini güvence altına almak istemektedir. Eğitim seviyesi ve refah düzeyi arttıkça; artık kişiler, hayata karşı riskleri kendi üzerlerinde tutmak istemiyorlar. Eğitim seviyesi arttıkça bireyler daha irdeleyici ve detaylı olacağından ötürü; sorgulamaya ve ardından çözüme geçmek isteyecektir. Refah düzeyinin artmasını ise şöyle düşünebiliriz: insanlar önce temel ihtiyaçlarını (beslenme, barınma) karşılar ondan sonra sosyal ihtiyaçlara geçerler. Örneğin, şehir dışına çıktınız evime hırsız girmiş midir, yangın çıkmış mıdır gibi tehlikelerle yaşamak istememenizdir. İşte bu durumda sigorta hayatımıza girer ve sigortacıya ödediğimiz prim sayesinde tehlikenin sorumluluğunu ona aktarırız.
Sigorta hukuku “sosyal sigortalar” ve “özel sigortalar” olarak ikiye ayrılmaktadır:
Özel Sigortalar: Kişilerin kendi menfaatlerini korumak için kendi istekleriyle yaptığı riziko (tehlike) güvencesine denir. Riziko (tehlike): Yaşanan bir olay neticesinde zarar doğma ihtimaline denir. Bu tehlikenin sigorta kapsamına girmesi için olayın doğup doğmayacağının belirsiz olması, yani bilinememesi gerekir.
Hayat Sigortası: can sigortalarının içindedir. Hayat sigortası, sigortalının ölmesi veya belli bir süre boyunca hayatta kalması halinde, sigortacı tarafından kendisine para ödemesidir. Örneğin, sigortalı 15 yıl hayatta kalırsa; 15 yılın sonunda belirli bir para alır. Yani ölüm veya hayatta kaması halinde sigortalıya ödenen bedeldir. Hayat sigortası ile kişi yaşlandığı zaman kimseye muhtaç olmamak için bu sigortayı yaptırır. Belli bir süre hayatta kalması halinde sigortalıya para ödenmekte ve böylece geriye kalan hayatını garanti altına almaktadır. Sigortalının ölümü halinde ise; sigorta bedeli geride kalan ailesine ödenerek onların hayatını güvence altına almasını sağlar.
Kaza Sigortası: Bu sigorta ile kişi karşılaşabileceği iş görmezlik, kaza, sakatlık gibi tehlikelere karşı yaptığı bir güvencedir. Örneğin iş kazası sebebiyle çalışmadığı günlerin tazminatı, tedavi masrafları gibi.
Hastalık ve Sağlık Sigortası: Hastalık sigortası, sigortalı olan kişinin ileride belirli bir hastalığa yakalanması durumunda, iyileşmesi için yaptığı masraflar bu sigorta kapsamındadır. Sigortalı, tek bir hastalık için bu sigortayı yapabileceği gibi birden çok hastalığı da kapsayacak şekilde bu sözleşmeyi yapabilir. Hastalığın gerçekleşmesi ile birlikte kararlaştırılan bedel sigortacı tarafından kendisine ödenir. Sağlık sigortası, hastalık sonucundaki ilaç, tıbbi bakım, doğum, ayakta ya da yatarak tedavi edilmesi hallerinde; sigortalının günlük masrafı, hastalık dolayısıyla çalışamadığı için uğradığı kazanç kaybı bu sigorta türü ile teminat altına alınır. Yani sağlık masraflarının karşılanmasıdır.
Bu sigortalarda kendi içinde ikiye ayrılır ;
Sorumluluk Sigortası: Sigortalının sorumluluğu çerçevesinde gerçekleşen bir olayın neticesinde riziko (tehlike) doğmuş ve bundan zarar gören bir kişi varsa, tazminat bedeli o zarar gören kişiye ödenir. Burada sigortalının, kendisinin sebep olduğu bir olay vardır. Ve bu olayın neticesinde başka kişilerinde zarar görmesi halinde, ortaya çıkacak tazminat için kendisine bir sorumluluk doğacaktır. Bu sorumlulukta onun malvarlığında eksilme meydana getirecektir. İşte sorumluluk sigortalarında amaç sigortalının, malvarlığında meydana gelebilecek eksilme için kendisini güvence altına almak istemesidir.
Malvarlığı Sigortaları: Malvarlığı sigortası ile kişi, özellikle taşınır veya taşınmazlarına yönelik gelebilecek tehlikelere karşı mallarını güvence altına almak istemesidir. Yani tehlikenin gerçekleşmemesinde kişinin menfaati vardır. Aslında burada sigortalanan şey mal değil, kişinin menfaatidir. Bu menfaat para ile ölçülebilmelidir. Aynı zamanda hukuken yasaklı olmamalıdır. Bu menfaatin sigorta sözleşmesi yapılırken gerçekte var oluyor olması gerekir. Örneğin bir evi olan bir kişi, malının zarar görmemesinde menfaati vardır. Bu nedenle bu menfaatini sigortalatabilir.
Malvarlığı sigortaları; zorunlu deprem sigortası, yangına bağlı kayıplar için sigorta, inşaat sigortası.
Araç sahibi olan ve dolayısıyla trafiğe çıkan herkesin yaptırmasının zorunlu olduğu bir sigortadır. Trafikte kaza meydana gelmesiyle birlikte karşı tarafta oluşabilecek maddi ve bedeni zararların tazmin edilmesidir. Böylece zorunlu trafik sigortasını yaptıran ve düzenli olarak sigorta bedelini ödeyen kişiler, yaptıkları trafik kazasında kusurlu olsalar dahi ortaya çıkacak maddi zarardan kurtulmuş olurlar. Aynı zamanda kaza sonucunda ortaya çıkan ölüm veyahut ölüm tehlikesi halinde hastane masrafları da bu sigorta türü ödenmektedir.
Sigorta davaları; genel olarak sigorta şirketlerine karşı açılan ve sigorta şirketlerinin yükümlülüklerini yerine getirmemesi sebebiyle ortaya çıkan uyuşmazlıkların dava yolu ile giderilmesidir. Dava konusu olan uyuşmazlığa göre, Asliye Ticaret Mahkemesi veyahut Asliye Hukuk Mahkemesi görevlidir
Öncelikle sigorta sözleşmesinin iyi bir sigorta avukatı ile incelenmelidir. Çünkü sözleşmenizde yer alan maddelere yönelik zararınızın tazmin edilmesini isteyeceksiniz. Bu nedenle sözleşme bir hukukçu tarafından incelenmelidir. Daha sonra sigorta sözleşmenizde yer alan maddelere göre, sigorta şirketine yüklenmiş olan yükümlülükler yerine getirilmemişse; önce sigorta şirketine başvurmalısınız. Sigorta şirketi bu talebi reddetmiş ise ondan sonra dava açabilirsiniz.
Sigorta avukatları uygulamada, sigorta hukuku konusunda uzmanlaşmış oldukları için öyle adlandırılmaktadır. Sigorta davalarında uzman ve deneyimli bir sigorta avukatı ile çalışmak çok önemlidir. Çünkü sigorta şirketine karşı açılacak davalarda, öncelikle sigorta sözleşmesinin analiz edilmesi gerekir. Bilhassa İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük şehirlerde sigorta ve sigortalatma kavramları daha da önem arz etmektedir. Sigorta sözleşmesini, bir sigorta avukatı ile incelenmesi sizin aleyhinize olacaktır. Sigorta avukatı, size hukuki bilgilerini aktarırken aynı zamanda yol da gösterecektir. Sigorta hukuku alanındaki bilgi eksikliği size hak kayıpları yaşatabilir. Bu nedenle iyi bir sigorta avukatı ile süreci beraber yürütmeniz lehinize olacaktır. Sigorta sözleşmelerinin hazırlanması, sözleşmedeki yükümlülüklerin ihlalinden ortaya çıkan uyuşmazlıklar, hasar tespit davaları, kaza sigortası dolayısıyla maddi ve manevi tazminat talepleri; kısaca sigorta ile ilgili tüm alacak ve tazminat davaları ile ilgili hukuki uyuşmazlıklar konusunda bilgi almak için iletişime geçebilirsiniz.