Fiyatları Etkileme Suçu Nedir? (TCK 237)
TCK md. 237’de yer alan fiyatları etkileme suçu, piyasa istikrarını çeşitli manipülatif hareketlere karşı koruyan bir ekonomik bir düzenlemedir. Bu suç Türk Ceza Kanununun “ Ekonomi, Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar” bölümünde yer alır. Buna göre:
İşçi ücretlerinin veya besin veya malların değerlerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurabilecek bir şekilde ve bu maksatla yalan haber veya havadis yaymak veya sair hileli yollara başvurmak suç olarak düzenlenmiştir.
Fiyatları Etkileme Suçunun Unsurları
Suçun konusu işçi ücretleri veya besin veya malların değeridir. Fail ve mağdur herkes olabilir Ancak, maddenin 3. fıkrasında düzenlenen halinde failin belli özellikleri taşıyor olması gerekir. Bu hükme göre, failin ruhsatlı simsar ya da borsa tellalı olması halinde verilecek ceza sekizde bir oranında artırılacaktır.
Suçun oluşması için özel kast aranır. Bu sebeple olası kastla işlenmeyeceğini söylemek mümkündür. Aynı zamanda suçun taksirle işlenmesi mümkün değildir. Aranan özel kast TCK md. 237’de öngörüldüğü üzere, işçi ücretlerinin veya besin veya malların değerlerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurabilecek bir şekilde “ve bu maksatla” yalan haber veya havadis yaymak veya sair hileli yollara başvurmaktır.
Fiyatları Etkileme Suçunun Cezası
Türk Ceza Kanunu'nun 237. Maddesinde göre:
- İşçi ücretlerinin veya besin veya malların değerlerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurabilecek bir şekilde ve bu maksatla yalan haber veya havadis yayan veya sair hileli yollara başvuran kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adlî para cezası verilir.
- Fiil sonucu besin veya malların değerleri veya işçi ücretleri artıp eksildiği takdirde ceza yarısı oranında artırılır.
- Fail, ruhsatlı simsar veya borsa tellalı ise ceza ayrıca yarısı oranında artırılır.
Ekonomik suçlarda failin kazanç elde etmesi ve suçun bir kazanç elde etme yöntemi olarak görülmesinin önüne geçmek amacıyla hapis cezasının yanında adli para cezası da öngörülmektedir.
Bunun yanı sıra bu suçun işlenmesi suretiyle yararına haksız menfaat sağlanan tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
Fiyatları Etkileme Suçunun Para Cezasına Çevrilmesi
Adli para cezası, mahkeme tarafından, failin bir miktar parayı devlet hazinesine ödemesine karar verilmesidir. Adli para cezasına çevirme yalnızca kısa süreli hapis cezalarında uygulama alanı bulabilecektir. Hükmedilen hapis cezasının para cezasına çevrilebilmesi için verilen cezanın 1 yıl veya daha altında bir hapis cezası olması gereklidir. Adli para cezası tek başına veyahut hapis cezası ile birlikte uygulanan bir yaptırım türüdür. Fiyatları etkileme suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası 1 yıl veya altında olduğunda adli para cezasına çevrilmesi mümkündür.
Fiyatları Etkileme Suçu Zamanaşımı
Fiyatları etkileme suçu şikâyete bağlı suçlar arasında sayılmamaktadır. Bu sebeple şikâyet zamanaşımı süresi mevcut değildir. Soruşturma savcılık tarafından resen gerçekleşir. Suçlar şikâyete bağlı olmadığından dolayı şikâyet değil ihbar etmek mümkündür. Bu ihbarın her zaman yapılması mümkündür.
Hileli İflas suçu için dava zamanaşımı süresi ise 8 yıldır.
Fiyatları Etkileme Suçu Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının (HAGB) amacı kişileri ıslah etmektir. İki yıl veya altında olan hapis cezalarının varlığı halinde hakim kişilere belirli bir denetim süresi verir. Bu süre içerisinde failin kurallara uygun hareket etmesi sonucunda verilen hüküm hiçbir sonuç doğurmayarak ortadan kalkar. Ve adli sicil kaydında da görünmez.
Fiyatları etkileme suçu neticesinde hükmedilen hapis cezası 2 yıl veya altında olduğunda hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararı verilmesi mümkündür.
Fiyatları Etkileme Suçunda Ceza İndirimi
Fiyatları etkileme suçunun TCK’ da düzenlenen özel olarak herhangi bir ceza indirimine sebebiyet veren hali bulunmamaktadır. Bu noktada Türk Ceza Kanununun genel hükümler kısmında yer alan cezada indirime sebep olacak indirim nedenlerinin burada da uygulanması mümkündür.
Fiyatları Etkileme Suçunda Cezayı Artıran Haller
Türk Ceza Kanunu 227. Maddesinin 2. Ve 3. Fıkralarında cezada artış gerçekleşecek durumlar sayılmıştır. Buna göre fiil sonucu besin veya malların değerlerinin veya işçi ücretlerinin artıp azalması halinde ceza yarı oranında artar.
Bunun yanı sıra fail ruhsatlı simsar veya borsa tellalı ise ceza yarı oranında artacaktır.
Fiyatları Etkileme Suçunda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen ve failin hiç ceza almamasına ya da aldığı cezada indirim yapılmasına yol açan düzenlemedir. Buna göre fail mağdura karşı yaratmış olduğu zarardan pişmanlık duyarak zararı gidermeye yönelik hareket ederse bu durumda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilecektir. Etkin pişmanlık her suç tipinde uygulanabilen bir düzenleme değildir. Yalnızca düzenleme bulunan suç tipleri için uygulanabilir. Fiyatları etkileme suçu bakımından etkin pişmanlık hükümleri düzenlenmemiştir.
Fiyatları Etkileme Suçu Şikayet Süresi
Fiyatları etkileme suçu şikâyete bağlı bir suçlardan değildir. Dolayısıyla soruşturması savcılık tarafından resen gerçekleşir. Şikâyete bağlı olmayan bir suç olmasından ötürü şikâyet değil ihbar yapılır. İhbar ise bir süre ile sınırlı değildir.
Fiyatları Etkileme Suçunda Şikayeten Vazgeçme
Bu suç şikâyete bağlı suçlardan değildir. Şikâyetten vazgeçme açılan davanın düşmesine veya verilen cezadan daha az bir cezaya hükmedilmesine yol açmaz. Suçun işlendiği savcılık tarafından herhangi bir şekilde öğrenildiğinde resen yani kendiliğinden soruşturma başlatılmalıdır.
Fiyatları Etkileme Suçunda Uzlaşma
Uzlaşma fail ile mağdur arasında bir uzlaşmacı aracılığı ile iletişim kurulması sağlanarak uyuşmazlığın giderilmesi yoludur. Şikâyetten vazgeçme değildir. Fiyatları etkileme suçu uzlaşma kapsamında olan suçlardan değildir
Fiyatları Etkileme Suçunda Teşebbüs
Kişi, işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamaz ise faaliyeti teşebbüs aşamasında kalmış olur.
Suçun temel şeklinde bir netice öngörülmediğinden kural olarak teşebbüse elverişli değildir. Fakat icra hareketlerinin bölünebildiği durumlarda suçun teşebbüs aşamasında kalması mümkündür.
Fiyatları Etkileme Suçunda İştirak
Suça iştirak, bir suç işleme kararının icrası esnasında birden fazla kişi ile birlikte fikir ve eylem birliği içinde birlikte suç işlenmesidir.
Fiyatları etkileme suçu iştirak kuralları bakımından bir özellik göstermemektedir. Dolayısı ile bu suçla ilgili olarak iştirake ilişkin genel hükümler uygulanacaktır. Bu noktada, Türk Ceza Kanununun 37, 38 ve 39. maddelerinde düzenlenen iştirak hükümlerinin bu suç bakımından uygulanması mümkündür.
Ancak bu konuda, borsa tellalı ya da ruhsatlı simsar ile bu sıfatları taşımayan biri tarafından suçun iştirak iradesi ile işlenmesi halinde ortaya çıkacak durum için farklılık vardır.. Bu noktada, borsa tellalı ya da ruhsatlı simsar olan kişi TCK m. 237/3’ten sorumlu olurken, bu sıfatları taşımayan kişi suçun temel halinden sorumlu tutulacaktır.
Fiyatları Etkileme Suçunda Görevli Mahkeme
Bu suç için yargılama yapmaya görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi’dir.
Fiyatları Etkileme Suçu Sık Sorulan Sorular
Fiyatları Etkileme Suçu Nedir?
İşçi ücretlerinin veya besin veya malların değerlerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurabilecek bir şekilde ve bu maksatla yalan haber veya havadis yaymak veya sair hileli yollara başvurmak suç olarak düzenlenmiştir.
Fiyatları Etkileme Suçunun Cezası Nedir?
İşçi ücretlerinin veya besin veya malların değerlerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurabilecek bir şekilde ve bu maksatla yalan haber veya havadis yayan veya sair hileli yollara başvuran kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adlî para cezası verilir.
Fiyatları Etkileme Suçunda Görevli Mahkeme Hangisidir?
Bu suç için yargılama yapmaya görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi’dir.
