Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçu Nedir? (TCK 154)
Hakkı olmayan yere tecavüz suçu, başkasına ait bir taşınmaz veya eklentisine, köy merası, yayla, sulak gibi ortak kullanıma ayrılmış yerlere tecavüz veya suların mecrasını değiştirmek suretiyle işlenen bir suçtur. Bu suç Türk Ceza Kanununun 154. Maddesinde düzenlenmiştir. Malvarlığına karşı suçlar başlığı altında düzenlenmiştir.
Suç şu şekillerde işlenebilir:
- Haksız bir davranışla başkasına ait bir taşınmaz veya eklentisine tecavüz suçu
- Özel veya kamuya ait suların mecrasını değiştirme suçu
- Köy merası, yayla, sulak gibi köy mülki sınırları içerisinde bulunup köyün kullanılmasına bırakılan yerlere tecavüz
Hakkı olmayan yere tecavüz suçu konut dokunulmazlığının ihlali suçu ile karıştırılabilir. Konut dokunulmazlığını ihlali suçu kişinin konutuna, iş yerine rıza bulunmadan girilmesi ya da rıza var ise de oradan ayrılması istenmesine rağmen ayrılmamasıdır. Ancak haksız işgal durumunda oluşan hakkı olmayan yere tecavüz suçu, kişinin başka bir kimseye veya kuruma ait olan taşınmaz veya eklentisinin sahibiymiş gibi taşınmazı tamamen veya kısmen işgal etmesidir.
Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçunun Unsurları
Suçun fiil unsurunu tecavüz veya müdahale oluşturmaktadır. Hakkı olmayan yere tecavüz suçunun düzenlendiği kanun maddesinde suçun unsurları üç fıkrada düzenlenmiştir. İlk fıkradaki suç kişinin haksız bir davranışla başkasına ait olan taşınmaza veya o taşınmazın eklentilerine tecavüz etmesi ile gerçekleşir. Bu tecavüz fiili tecavüz ettiği iddia edilen kişinin bir hakkına dayanıyorsa bu durumda suç oluşmayacaktır. Haksız işgal şu şekillerde işlenebilir:
- Taşınmazı veya eklentisini işgal etme,
- Taşınmaz veya eklentisinin sınırlarında değişiklik yapma
- Taşınmaz veya eklentisini bozma,
- Hak sahibinin taşınmaz veya eklentisinden yararlanmasını engelleme
Maddenin ikinci fıkrasında düzenlenen suç köy merasına tecavüz suçudur. Burada korunan hukuki yarar meraların mülkiyet ve ortak kullanım hakkının korunmasıdır. İkinci fıkraya göre:
- Köy tüzel kişiliğine ait olduğunu veya öteden beri köylünün ortak yararlanmasına terk edilmiş bulunduğunu bilerek mera, harman yeri, yol ve sulak gibi taşınmaz malları kısmen veya tamamen zapt eden, bunlar üzerinde tasarrufta bulunan veya sürüp eken kimse hakkında birinci fıkrada yazılı cezalar uygulanır.
Burada suç şu şekillerde işlenebilir:
- Merayı kısmen veya tamamen zapt etmek
- Üzerinde tasarrufta bulunma ya da sürüp ekmek
Son olarak haksız işgalin düzenlendiği madde hükmünün üçüncü fıkrasında suların mecrasını değiştirme suçu düzenlenmiştir. Buna göre:
- Kamuya veya özel kişilere ait suların mecrasını değiştiren kimse hakkında birinci fıkrada yazılı cezalar uygulanır.
Bu suç genel kastla işlenir. Suların merasını değiştirme eylemi hem yer üstü hem yer altı sularının yönünün değiştirilmesidir.
Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçunun Hapis Cezası
Hakkı olmayan yere tecavüz suçu Türk Ceza Kanununun 154. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre:
- Bir hakka dayanmaksızın başkasına ait taşınmaz mal veya eklentilerini malikmiş gibi tamamen veya kısmen işgal eden veya sınırlarını değiştiren veya bozan veya hak sahibinin bunlardan kısmen de olsa yararlanmasına engel olan kimseye, suçtan zarar görenin şikâyeti üzerine altı aydan üç yıla kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezası verilir.
- Köy tüzel kişiliğine ait olduğunu veya öteden beri köylünün ortak yararlanmasına terk edilmiş bulunduğunu bilerek mera, harman yeri, yol ve sulak gibi taşınmaz malları kısmen veya tamamen zapt eden, bunlar üzerinde tasarrufta bulunan veya sürüp eken kimse hakkında birinci fıkrada yazılı cezalar uygulanır.
- Kamuya veya özel kişilere ait suların mecrasını değiştiren kimse hakkında birinci fıkrada yazılı cezalar uygulanır.
Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçunun Akraba Tarafından İşlenmesi
Türk Ceza Kanununun 167. Maddesinde şahsi cezasızlık sebepleri veya cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebepler düzenlenmiştir. Bu maddeye göre hakkı olmayan yere tecavüz suçunun
- Aynı konutta beraber yaşayan kardeşlerden birinin,
- Üstsoy veya altsoyunun veya bu derecede kayın hısımlarından birinin veya evlat edinen veya evlatlığın,
- Haklarında ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin
Zararına olarak işlenmesi halinde akraba hakkında cezaya hükmolunmaz.
Bunun yanında bu suçların:
- Haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden birinin,
- Aynı konutta beraber yaşamayan kardeşlerden birinin,
- Aynı konutta beraber yaşamakta olan amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya ikinci derecede kayın hısımlarının
Zararına olarak işlenmesi halinde; ilgili akraba hakkında şikâyet üzerine verilecek ceza, yarısı oranında indirilir.
Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçunun Para Cezasına Çevrilmesi
Adli para cezası, mahkeme tarafından, failin bir miktar parayı devlet hazinesine ödemesine karar verilmesidir. Adli para cezasına çevirme yalnızca kısa süreli hapis cezalarında uygulama alanı bulabilecektir. Hükmedilen hapis cezasının para cezasına çevrilebilmesi için verilen cezanın 1 yıl veya daha altında bir hapis cezası olması gereklidir.
Adli para cezası ancak hapis cezasıyla birlikte veya tek başına uygulanabilir. Hakkı olmayan yere tecavüz suçunun yaptırımı olarak hapis cezasının yanında adli para cezası da bulunduğundan bu suç için adli para cezasına çevirme uygulanamayacaktır.
Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçunda Ceza İndirimi
Türk Ceza Kanununun 167. Maddesine göre hakkı olmayan yere tecavüz suçunun:
- Haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden birinin,
- Aynı konutta beraber yaşamayan kardeşlerden birinin,
- Aynı konutta beraber yaşamakta olan amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya ikinci derecede kayın hısımlarının
Zararına olarak işlenmesi halinde; ilgili akraba hakkında şikâyet üzerine verilecek ceza, yarısı oranında indirilir.
Hakkı olmayan yere tecavüz suçunda etkin pişmanlık hükümleri de uygulanabilmektedir. Buna göre eğer dava açıldıktan ve fakat hüküm verilmeden önce etkin pişmanlıktan yararlanılabilirse verilecek ceza yarı oranında indirilir.
Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçunda Cezayı Artıran Haller
Haksız işgal durumunda oluşan hakkı olmayan yere tecavüz suçunda cezayı artıran özel bir durum öngörülmemiştir. Türk Ceza Kanununun genel hükümler kısmında düzenlenen cezayı artıran haller bu suçta da uygulanabilir.
Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçu Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının (HAGB) amacı kişileri ıslah etmektir. İki yıl veya altında olan hapis cezalarının varlığı halinde kişilere belirli bir denetim süresi verilir. Bu süre içerisinde failin kurallara uygun hareket etmesi sonucunda verilen hüküm hiçbir sonuç doğurmayarak ortadan kalkar ve adli sicil kaydında da görülmez.
Hakkı olmayan yere tecavüz suçunun neticesinde hükmedilecek olan hapis cezası için hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi mümkündür.
Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçu Zamanaşımı
Haksız işgal yargılamalarında olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçunda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen ve failin hiç ceza almamasına ya da aldığı cezada indirim yapılmasına yol açan düzenlemedir. Buna göre fail mağdura karşı yaratmış olduğu zarardan pişmanlık duyarak zararı gidermeye yönelik hareket ederse bu durumda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilecektir. Etkin pişmanlık her suç tipinde uygulanabilen bir düzenleme değildir. Yalnızca düzenleme bulunan suç tipleri için uygulanabilir.
Hakkı olmayan yere tecavüz suçunda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilmektedir.
- Fail mağduru uğrattığı zararı gidermek amacıyla aynen iade veya tazmin yoluyla zararı gidermesi halinde etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanması için yeterlidir.
- Eğer dava açıldıktan ve fakat hüküm verilmeden önce etkin pişmanlıktan yararlanılabilirse verilecek ceza yarı oranında indirilir.
Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçu Şikâyet Süresi
Türk Ceza Kanununun 154. Maddesinin 2. Ve 3. Fıkraları şikâyete bağlı suçlar arasında yer almaz. Soruşturması ve kovuşturması adli makamlar tarafından kendiliğinden yapılır. Dolayısıyla herhangi bir şikâyet süresi yoktur. Ancak genel dava zamanaşımı süresi olan 8 yıl içerisinde şikâyette bulunulmalıdır. 8 yıl geçtikten sonra şikâyet hakkı düşer.
Ancak aynı maddenin birinci fıkrasında düzenlenen hali şikâyete tabi suçlar arasında yer alır. Bu temel hal için şikâyet süresi fail ve fiilin öğrenilmesinden itibaren başlayarak 6 aydır. Bu fıkrada düzenlenen hal için kişi şikâyetten vazgeçerse, ceza davası düşecektir.
Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçunda Uzlaşma
Uzlaşma fail ile mağdur arasında bir uzlaşmacı aracılığı ile iletişim kurulması sağlanarak uyuşmazlığın giderilmesi yoludur. Şikâyetten vazgeçme değildir. Uzlaştırma kapsamına giren suçlar bellidir. Hakkı olmayan yere tecavüz suçunun düzenlendiği 154. Maddenin 1. Fıkrasındaki temel hali uzlaşma kapsamında iken 2. Ve 3. Fıkrasında düzenlenen haller uzlaştırma kapsamında değildir.
Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçunda İştirak
Hakkı olmayan yere tecavüz suçunda özel bir iştirak hali düzenlenmemiştir. Bu suçta genel iştirak hükümleri uygulama alanı bulur.
Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçunda Şikâyetten Vazgeçme
Türk Ceza Kanununun 154. Maddesinin 2. Ve 3. Fıkraları şikâyete bağlı suçlar arasında yer almaz. Dolayısıyla herhangi bir şikâyet süresi yoktur. Dava zamanaşımı süresi olan 8 yıl içerisinde şikâyette bulunulmalıdır. 8 yıl geçtikten sonra şikâyet hakkı düşer. Kişi burada şikâyetinden vazgeçse dahi soruşturma ve kovuşturması yapılır.
Ancak aynı maddenin birinci fıkrasında düzenlenen hali şikâyete tabi suçlar arasında yer alır. Bu fıkrada düzenlenen hal için kişi şikâyetten vazgeçerse, ceza davası düşecektir
Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçunda Görevli Mahkeme
Hakkı olmayan yere tecavüz suçunun yargılamasında görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
SIK SORULAN SORULAR
Haksız İşgal Suç Mu?
Türk Ceza Kanununun 154. maddesinde haksız işgali önlemek amaçlı bir düzenlemedir. Buna göre başkasına ait olan bir taşınmaza, köy merası, yayla, sulak gibi ortak kullanıma ayrılmış yerlere tecavüz veya suların mecrasını değiştirmek bir suçtur.
Köy merası İşgali Nereye Şikâyet Edilir?
Hakkı olmayan yere tecavüz suçunun düzenlemesinde suçun konusu olarak köy merası da bulunmaktadır. Köy merası işgali durumunda şikayet Cumhuriyet Başsavcılığına veya kolluk makamlarına yapılabilir.
Bunun yanında şikayetin mahkemeye, valiliğe veya kaymakamlığa yapılması halinde durum Cumhuriyet Başsavcılığına iletilir.
Tarla İşgali Nereye Şikâyet Edilir?
Suç konusu arasında tarla da bulunmaktadır. Kişinin tarlasının işgal edilmesi durumunda şikâyet Cumhuriyet Başsavcılığına veya kolluk makamlarına yapılabilir.
Bunun yanında şikâyetin mahkemeye, valiliğe veya kaymakamlığa yapılması halinde durum Cumhuriyet Başsavcılığına iletilir.
Özel Mülke İzinsiz Girmenin Cezası Nedir?
Türk Ceza Kanununun 154. maddesinin düzenlemesinde bir kimsenin hakkı olmadan kamu ya da özel kişiye ait olan taşınmaz malın işgalinin suç olduğunu görüyoruz. Özel mülke izinsiz girmek konut dokunulmazlığının ihlali suçunu mu yoksa hakkı olmayan yere tecavüz suçunu mu oluşturduğu karıştırılabilir. Konut dokunulmazlığını ihlali suçu kişinin konutuna, iş yerine rıza bulunmadan girilmesi ya da rıza var ise de oradan ayrılması istenmesine rağmen ayrılmamasıdır. Ancak hakkı olmayan yere tecavüz suçu, kişinin başka bir kimseye veya kuruma ait olan taşınmaz veya eklentisinin sahibiymiş gibi taşınmazı tamamen veya kısmen işgal etmesidir.
Hakkı olmayan yere tecavüz suçunun temel halinin cezası 6 aydan 3 yıla kadar hapis ve 1000 güne kadar adli para cezasıdır.
Yol İşgali Nereye Şikâyet Edilir?
Yol işgalinde şikâyet Cumhuriyet Başsavcılığına veya kolluk makamlarına yapılabilir. Ayrıca şikâyetin mahkemeye, valiliğe veya kaymakamlığa yapılması durumunda şikayet Cumhuriyet Başsavcılığına iletilir.
Arsa İşgalinin Cezası Nedir?
Başkasına ait arsayı haksız işgal etmek hakkı olmayan yere tecavüz suçunun konusu kapsamındadır. Bu halde hükmedilecek yaptırım ise Türk Ceza Kanunun 154. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre arsanın haksız işgalinin cezası şu şekildedir:
- Bir hakka dayanmaksızın başkasına ait taşınmaz mal veya eklentilerini malikmiş gibi tamamen veya kısmen işgal eden veya sınırlarını değiştiren veya bozan veya hak sahibinin bunlardan kısmen de olsa yararlanmasına engel olan kimseye, suçtan zarar görenin şikâyeti üzerine altı aydan üç yıla kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezası verilir.
- Köy tüzel kişiliğine ait olduğunu veya öteden beri köylünün ortak yararlanmasına terk edilmiş bulunduğunu bilerek mera, harman yeri, yol ve sulak gibi taşınmaz malları kısmen veya tamamen zapt eden, bunlar üzerinde tasarrufta bulunan veya sürüp eken kimse hakkında birinci fıkrada yazılı cezalar uygulanır.
- Kamuya veya özel kişilere ait suların mecrasını değiştiren kimse hakkında birinci fıkrada yazılı cezalar uygulanır.
Başkasının Tarlasını Ekmek Suç Mudur?
Başkasının tarlasını izinsiz ekmek, bir tecavüz halidir. Tarla sahibinin izni olmaksızın tarlasının ekilmesi halinde de TCK 154 hakkı olmayan yere tecavüz suçunu oluşturur. Yaptırımı ise suçtan zarar görenin şikâyeti üzerine altı aydan üç yıla kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezasıdır.
Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçu Yargıtay Kararları
Yargıtay 8. Ceza Dairesi - Karar: 2015/24493
Belediye sınırlarındaki yaylaya tecavüz suçundan açılan davada, suçun mağduru Belediye Başkanlığı olup suçtan doğrudan zarar görmeyen Maliye Hazinesinin davaya katılma hakkı bulunmadığı ve mahkeme tarafından katılma kararı verilmiş olması da hükmü temyiz hakkı vermez (Yargıtay 8. Ceza Dairesi - Karar: 2015/24493).
Yargıtay 8. Ceza Dairesi Karar: 2015/21152
Oluşa ve dosya kapsamına göre; sanığın davaya konu dairede bulunduğunun 04.11.2010 tarihli tutanakla tespit edilmesi, tutanak içeriğine göre sanığın evin anahtarının kendilerine oturmaları amacıyla G. S. tarafından verildiğini beyan etmesi, mahkeme aşamasındaki savunmasında ise, H. isimli arkadaşı tarafından evin anahtarının kendisine verildiğini bildirmesi, Bafra Asliye Ceza Mahkemesinin 2011/288 esas sayılı dosyasında tanık olarak dinlenen G. S.’in anahtarın kendisi tarafından verildiğini kabul etmemesi, yine 2011/288 esas sayılı dosyada tanık olarak dinlenen yönetici N. G.’in beyanlarında ve şikayetçi şirkete gönderdiği yazıda sanık H.’ın suça konu dairenin kapısının kilidini çilingir vasıtasıyla açtırdığını ve halen bu dairede kaldığını belirtmesi karşısında, unsurları itibariyle oluşan suçlardan sanığın mahkumiyeti gerekirken yazılı şekilde beraatine karar verilmesi hukuka aykırıdır (Yargıtay 8. Ceza Dairesi Karar: 2015/21152).
Yargıtay 8. Ceza Dairesi - Karar: 2015/2049
Hazineye ait olduğu ve sanığın ev inşaatı yaparak tecavüz ettiğinden bahisle açılan ancak köylünün ortak kullandığı taşınmaza tecavüz suçundan hüküm kurulan davada, taşınmazın tapu kaydı getirtilip, 154/2. maddesinde sayılan öteden beri köylünün ortak yararlanmasına terk edilmiş mera, harman yeri, yol ve sulak gibi yerlerden olup olmadığı saptandıktan sonra, sonucuna göre 5841 Sayılı Yasayla değişik 154/1. maddesi de göz önüne alınarak sanığın hukuki durumunun tayini gerektiği gözetilmeden, eksik incelemeyle hüküm kurulması hukuka aykırıdır (Yargıtay 8. Ceza Dairesi - Karar: 2015/2049)
