Hayasızca Hareket Suçu Nedir? (TCK 225)
Ceza hukukunda, toplumda genellikle kabul görmeyen ve ahlaki değerlere aykırı olan davranışlar suç olarak tanımlanır. Bu suçlardan biri de teşhircilik suçudur. Teşhircilik suçu, Türk Ceza Kanunu'nun 225. maddesinde düzenlenen seçimlik hareketlerden herhangi birinin işlenmesiyle gerçekleşir. Ancak pratikte, teşhircilik suçunun sadece teşebbüs aşamasında nadiren karşılaşılmaktadır; çünkü teşhircilik suçu, sadece eylemin gerçekleşmesiyle tamamlanır. Bu suç, sırf hareketle ilgili olduğundan, teşebbüs aşamasında kalmaz.
Teşhircilik suçunun tanımıyla ilgili olarak, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun ilgili maddesi, kişinin cinsel organını veya vücudunun diğer cinsel bölgelerini belirli bir kişiye yönelik olmaksızın teşhir etmesi veya göstermesi olarak açıklanır. Bu suç, genellikle bir bireyin kamuya açık bir şekilde cinsel organını göstermesi veya belirli bölgelerini sergilemesiyle gerçekleşir. Ancak, bir kişinin cinsel organını veya bölgelerini belirli bir kişiye karşı göstermesi durumunda, teşhircilik suçundan ziyade cinsel taciz suçundan bahsedilir.
Dolayısıyla, teşhircilik suçunun örnekleri arasında, birinin cinsel organını camdan göstermesi veya kamusal alanda çıplak dolaşması gibi davranışlar yer alabilir.
Önemli bir nokta da, teşhircilik suçu ile cinsel taciz suçunun aynı anda işlenebileceğidir. Bu iki suçun birlikte işlenmesi durumunda, cezai yaptırım en ağır suçun cezasına göre belirlenir. Örneğin, sokakta cinsel organını belirli bir kişiye gösteren biri, hem teşhircilik suçunu hem de cinsel taciz suçunu işlemiş olur.
Cinsel taciz suçunun cezasının teşhircilik suçunun cezasından daha ağır olabileceği göz önüne alındığında, failin cezası taciz suçu için uygulanır. Ancak, teşhircilik suçunun ceza alt sınırının taciz suçununkinden daha yüksek olması nedeniyle, fail hakkında en az alt sınır kadar bir ceza uygulanır.
Teşhircilik suçuna ilişkin cezai yaptırım, alt sınırı 6 ay, üst sınırı ise 1 yıl hapis cezasıdır. Ancak, arabada öpüşmek veya sokakta sarılmak gibi davranışlar, teşhircilik suçunu oluşturmaz.
Hayasızca Hareket Suçunun Unsurları
A. Maddi Unsur
1. Fail
Hayasızca hareket suçu, hukuki sonuç doğuran bir eylemin işlenmesiyle suç işleyen kişi veya kişiler tarafından gerçekleştirilir. Türk Ceza Kanunu'na göre, suçu gerçekleştiren ve eylem üzerinde kontrol sahibi olan kişi fail olarak kabul edilir. Özel bir nitelik belirtilmemiş olmasına rağmen, herhangi bir kişi suçun faili olabilir.
2. Mağdur
Hayasızca hareket suçunun mağduru, suç işlendiği için doğrudan zarar gören veya ekonomik açıdan etkilenen kişidir. Bu suçun mağduru, toplumun korunması gereken değerlerinden etkilenen genel olarak herkesi kapsar.
3. Hareket
Hayasızca hareket suçu, bağlı hareketli bir suçtur. Bu, kanunda belirtilen hareketlerle işlenebileceği anlamına gelir. Türk Ceza Kanunu'na göre, alenen cinsel ilişkide bulunma ve alenen teşhircilik yapma gibi hareketler suçu oluşturur.
-
Alenen Cinsel İlişkide Bulunma
Bu, cinsel ilişkinin açık bir şekilde gerçekleştirilmesi ve gözle görülebilir olması anlamına gelir. Türk Ceza Kanunu'nda cinsel ilişki için belirli bir tanım olmamasına rağmen, Yargıtay'ın kabul ettiği tanıma göre, bu durum erkek cinsel organının bir kadının vajinal veya anal yoldan ya da bir erkeğe anal yoldan ithal edilmesini içerir. Fiilin aleni olması, birden fazla kişi tarafından görülebilir olması gerektiği anlamına gelir, ancak zorunlu bir koşul değildir.
Teşhir, gösterme veya sergileme anlamına gelir. Türk Ceza Kanunu'na göre, teşhircilik suçu, bir kişinin cinsel organını veya benzer cinsel kısımlarını aleni olarak sergilemesi veya göstermesiyle gerçekleşir. Örneğin, dışarıda çıplak dolaşmak veya bir balkondan cinsel organını sergilemek bu suça örnek olarak verilebilir. Teşhirin aleni olması, fiilin birden fazla kişi tarafından görülebilir olması gerektiği anlamına gelir.
B. Manevi Unsur
Hayasızca hareket suçu, kast ile işlenebilen bir suçtur. Ayrıca olası kast ile işlenebilir, ancak taksirle işlenemez. Suçu işleyen kişinin isteyerek ve öngörerek hareket etmesi önemlidir. Bu suç, soyut bir tehlike suçudur ve somut zarar veya tehlike aranmaz. Kanunda belirtilen fiilin gerçekleştirilmesi, suçun işlenmesi için yeterlidir ve tehlikenin varlığı varsayılır.
Hayasızca Hareket Suçunun Cezası
Türk Ceza Kanunu’nun 225. Maddesine göre suçun cezası şu şekildedir:
- Alenen cinsel ilişkide bulunan veya teşhircilik yapan kişi, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Hayasızca hareket suçu soyut tehlike suçudur, zarar ya da somut tehlike meydana gelmesi aranmamıştır. Cinsel ilişkide bulunma ve teşhircilik şeklinde seçimlik harekete yer vermesinden ötürü seçimlik suçtur.
Hayasızca Hareket Suçunun Para Cezasına Çevrilmesi
Adli para cezası, mahkeme tarafından, failin bir miktar parayı devlet hazinesine ödemesine karar verilmesidir. Adli para cezasına çevirme yalnızca kısa süreli hapis cezalarında uygulama alanı bulabilecektir. Hükmedilen hapis cezasının para cezasına çevrilebilmesi için verilen cezanın 1 yıl veya daha altında bir hapis cezası olması gereklidir. Adli para cezası tek başına veyahut hapis cezası ile birlikte uygulanan bir yaptırım türüdür. Hayasızca hareketler (teşhircilik) suçunun failine hükmolunan hapis cezası, şartları varsa adli para cezasına çevrilebilir.
Hayasızca Hareket Suçu Zamanaşımı
Zamanaşımı, davanın belli bir süre içerisinde açılması veya açılmış olan bir davanın kanuni olarak belirlenmiş süresi içerisinde sonuçlandırılmaması durumunda davanın düşmesine sebep olan kurumdur. Hayasızca hareket suçu için dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu süre geçtikten sonra yargılama yapılamayacaktır.
Hayasızca Hareket Suçu Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, mahkemenin suçlu bulduğu kişi hakkında verdiği cezanın belirli bir süre için uygulanmaması yönünde alınan kararıdır. Bu süre içinde kişi, belirli koşulları yerine getirirse, mahkeme kararı sonucunda cezalandırılmaz ve suç kaydı oluşmaz. Ancak koşulları yerine getirmezse, ceza uygulanır ve suç kaydı oluşur. Hayasızca hareketler (teşhircilik) suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi mümkündür.
Hayasızca Hareket Suçunda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen ve failin hiç ceza almamasına ya da aldığı cezada indirim yapılmasına yol açan düzenlemedir. Buna göre fail mağdura karşı yaratmış olduğu zarardan pişmanlık duyarak zararı gidermeye yönelik hareket ederse bu durumda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilecektir. Etkin pişmanlık her suç tipinde uygulanabilen bir düzenleme değildir. Yalnızca düzenleme bulunan suç tipleri için uygulanabilir.
Hayasızca Hareket Suçu Şikayet Süresi
Türk Ceza Kanunu'nda yer alan suçlardan bazıları şikayete tabidir. Ancak Hayasızca hareketler (teşhircilik) suçu şikayete tabi değildir ve savcılık tarafından kendiliğinden soruşturma başlatılacaktır. Suçtan mağdur olan kişi, yargılama aşamasında şikayetçi olmadığını belirtse bile davaya veya failin cezasına bir etkisi olmayacaktır.
Hayasızca Hareket Suçunda Şikayeten Vazgeçme
Hayasızca hareketler (teşhircilik) suçu TCK'da şikayete tabi suçlar kapsamında yer almamaktadır. Dolayısıyla, suçun işlenmesi durumunda savcılık tarafından resen soruşturma yapılır ve mahkeme tarafından resen kovuşturma yapılır. Bu sebeple mağdurun veya müştekinin şikayetten vazgeçmesi halinde dava düşmeyecektir.
Hayasızca Hareket Suçunda Uzlaşma
Uzlaşma fail ile mağdur arasında bir uzlaşmacı aracılığı ile iletişim kurulması sağlanarak uyuşmazlığın giderilmesi yoludur. Uzlaşma kapsamında olan suçlar sayılıdır. Hayasızca hareket suçu şikayete bağlı olmadığından bu suç için uzlaştırmaya gidilemeyecektir.
Hayasızca Hareket Suçunda Görevli Mahkeme
Hayasızca hareket suçu nedeniyle yargılama yapmak için görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
Sık Sorulan Sorular
Hayasızca Hareket Suçu Kaç Yıl?
- Alenen cinsel ilişkide bulunan veya teşhircilik yapan kişi, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Hayasızca hareket suçu soyut tehlike suçudur, zarar ya da somut tehlike meydana gelmesi aranmamıştır. Cinsel ilişkide bulunma ve teşhircilik şeklinde seçimlik harekete yer vermesinden ötürü seçimlik suçtur.
Hayasızca Hareket Suçu Uzlaşmaya Tabii Mi?
Hayasızca hareket suçu şikayete bağlı olmadığından bu suç için uzlaştırmaya gidilemeyecektir.
Hayasızca Hareket Suçu Şikayete Bağlı Mıdır?
Türk Ceza Kanunu'nda yer alan suçlardan bazıları şikayete tabidir. Ancak Hayasızca hareketler (teşhircilik) suçu şikayete tabi değildir ve savcılık tarafından kendiliğinden soruşturma başlatılacaktır.
Yargıtay Kararları
Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2018/1785 E. , 2019/5674 K.
TCK’nın 225. maddesinde düzenlenen “Hayasızca Hareketler” suçunda; “alenen cinsel ilişkide bulunmak” veya “teşhircilik” suçun unsurları olarak tanımlanmaktadır. Toplum kültürünün önemli bir kısmını oluşturan edep, iffet, ar ve haya duyguları ile edep törelerini korumayı amaçlayan ve bu değerlere saldırı niteliği taşıyan hareketleri yasaklayan söz konusu Kanun maddesindeki teşhircilik; kişinin cinsel tatmine ulaşabilmek için cinsel organı veya madde metniyle korunması hedeflenen değerleri incitecek şekilde vücut bölgelerini alenen göstermesidir.
Somut olayda; hükme esas alınan 08/05/2006 tarihli olay tutanağında “sanığın trafiği tehlikeye düşürerek ve vücudunu teşhir ederek yürüdüğü, gelip giden araç sürücüleri ile konuştuğunun görüldüğü” biçiminde soyut ve genel ifadeler kullanılmış olması, tutanak tanığı Mahmut Çalışır’ın duruşmada “sanığın vücudunu teşhir ederek yürüdüğü” şeklindeki beyanı ve tutanak tanığı …’in de yöntemince çağrılıp beyanının alınmaması karşısında; mahkemece sanığın vücudunun hangi bölgelerini ne şekilde teşhir ettiği, suç teşkil eden eylemlerinin nelerden ibaret olduğu tutanak tanıklarına açıklattırılıp denetime olanak verecek şekilde tartışılmadan, eksik incelemeyle yazılı şekilde karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2018/1785 E. , 2019/5674 K.).
Yargıtay 14. Ceza Dairesi - Karar No.2014/156
Sanığın işlediği iddia ve kabul edilen, “sokakta yürümekte olan mağdureye, inşaatın camından el sallayarak gel işareti yapıp cinsel organını göstermek” biçimindeki eyleminin belli bir kişiyi hedef alması sebebiyle T.C.K.nın 105. maddesinde düzenlenen cinsel taciz suçu ve bu eylemi aleni olarak gerçekleştirmesi nedeniyle, aynı Kanunun 225. maddesinde öngörülen alenen hayasızca harekette bulunma suçlarını oluşturduğu; tek eylemle birden fazla suçun oluşmasına yol açması sebebiyle sanık hakkında T.C.K.nın 44. maddesi uyarınca fikri içtima kuralları gereğince bu suçlara dair en ağır cezayı öngören 5237 Sayılı T.C.K.nın 105. maddesinin uygulanması gerektiği ve cezanın belirlenmesi esnasında da 225. maddedeki cezanın alt sınırının 105. maddedeki cezanın alt sınırında daha fazla olması karşısında, hakkaniyet gereği 105. maddeyle belirlenen cezanın 225. maddede öngörülen cezanın alt sınırından daha az olmayacağı da gözetilerek, suç vasfında yanılgıya düşülerek cinsel taciz suçundan mahkumiyeti yerine, yazılı şekilde hayasızca harekette bulunma suçundan karar verilmesi hukuka aykırıdır (Yargıtay 14. Ceza Dairesi - Karar No.2014/156).
Yargıtay 18. Ceza Dairesi - Karar : 2018/7442
Müştekilerin anlatımlarında, sanığın ikametinin perdesini yarıladığını, kendisini gizleyip cinsel organını gösterdiğini belirtmiş olmaları karşısında, bu eylemin TCK’nın 105/1. maddesinde düzenlenmiş olan cinsel taciz suçunu oluşturduğu gözetilmeden, hatalı değerlendirme ve dosya içeriğiyle uygun olmayan gerekçeyle hayasızca hareketler suçundan mahkumiyet hükmü kurulması, bozma nedenidir (Yargıtay 18. Ceza Dairesi - Karar : 2018/7442).
