Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçu
Günümüzde, dolandırıcılık suçları çeşitlenerek ve karmaşıklaşarak toplumun en büyük güvenlik sorunlarından biri haline gelmiştir. Bu suç türleri arasında, kamu kurum ve kuruluşlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenen dolandırıcılık suçları da önemli bir yer tutmaktadır. Kamu kurumlarının güvenilirliği ve itibarı, dolandırıcılar için çekici bir hedef haline gelmiştir. Bu yazıda, kamu kurum ve kuruluşlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenen dolandırıcılık suçu incelenecek ve bu suçun ceza hukuku çerçevesindeki yeri ele alınacaktır.
Kamu kurum ve kuruluşları, vatandaşlar tarafından güvenilir ve resmi kurumlar olarak algılanır. Ehliyet, nüfus cüzdanı, pasaport, tapu senedi gibi belgeler, bu kurumlar tarafından düzenlenir ve resmiyet kazanır. Dolandırıcılar ise bu resmiyeti kullanarak mağdurları kandırma yoluna giderler. Örneğin, sahte bir kamu kurumu kimliği kullanarak sahte belgeler düzenleyebilir ve bu belgelerle mağdurları aldatarak haksız menfaat elde edebilirler. Kamu kurum ve kuruluşlarının itibarını kötüye kullanarak işlenen bu suç türü, toplumda güvenin sarsılmasına ve mağduriyetlere yol açar.
Türk Ceza Kanunu'nun 158/1-d maddesi, kamu kurum ve kuruluşlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenen dolandırıcılık suçunu tanımlar. Bu suç, diğer dolandırıcılık suçlarından farklı olarak kamu güvenini kötüye kullanma ve kamu kurumlarını araç olarak kullanma unsurlarını içerir. Dolandırıcılık suçunun kamu kurum ve kuruluşları aracılığıyla işlenmesi, suçun ağırlığını ve zararını arttırır. Dolandırıcılar, kamu kurumlarının güvenilirliğini arkalarına alarak daha rahat hareket edebilirler ve mağdurları kolaylıkla kandırabilirler.
Türk Ceza Kanunu'na göre, bu nitelikli dolandırıcılık suçunun cezası 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezası olarak belirlenmiştir. Bu cezalar, suçun ciddiyetini ve kamu güvenine zarar verme potansiyelini yansıtır. Ayrıca, suçun işlenmesinde kullanılan sahte belgelerin düzenlenmesi veya kamu kurumlarının adıyla hareket edilmesi gibi unsurlar da ayrıca cezalandırılır.
Kamu kurum ve kuruluşlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenen dolandırıcılık suçu, sadece ekonomik zararlarla sınırlı kalmaz, aynı zamanda toplumda güvenin sarsılmasına ve kurumların itibarının zedelenmesine de yol açar. Bu nedenle, kamu kurumlarının güvenlik önlemlerinin artırılması ve toplumun bu tür dolandırıcılık yöntemlerine karşı bilinçlendirilmesi önemlidir. Ayrıca, yasal düzenlemelerin güncellenmesi ve suçun önlenmesine yönelik daha etkin tedbirlerin alınması da gereklidir.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçunun Unsurları
Dolandırıcılık, toplumda güveni zedeleme ve bireyleri maddi veya manevi olarak zarara uğratma amacıyla yapılan kandırma eylemleridir. Kamu kurum ve kuruluşlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenen dolandırıcılık suçu, bu suçun daha sofistike ve tehlikeli bir türüdür. Bu yazıda, kamu kurum ve kuruluşlarının dolandırıcılıkta kullanılmasının ana unsurları incelenecek ve suçun doğası daha derinlemesine ele alınacaktır.
Dolandırıcılık suçunun işlenebilmesi için bazı temel unsurların bir araya gelmesi gerekmektedir. Bunlar arasında, failin mağduru hileli yöntemlerle aldatması, mağdurun bu aldatmacaya inanması ve sonuç olarak dolandırıcının haksız çıkar sağlaması bulunur. Hile, mağduru yanıltma amacı taşıyan manipülatif ve ustaca bir davranış biçimidir.
Türk Ceza Kanunu'nun 158/1-d maddesi, kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek gibi tüzel kişiliklerin dolandırıcılıkta araç olarak kullanılmasını nitelikli bir hal olarak tanımlar. Bu nitelikli suçun oluşması için, kurumun sadece isminin değil, maddi varlığının da kullanılması gerekmektedir. Örneğin, resmi evraklar, kurum kimlikleri, hatta taşıtların kullanılması gibi unsurlar mağdurları yanıltarak suçun işlenmesine olanak tanır.
Suçun işlenmesinde kullanılan materyalin kamu kurum ve kuruluşlarının maddi varlığına benzetilmesi, hatta kopyalanması bile, kamu kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçunu meydana getirir. Bu, kamu kurumlarının güvenilirliği ve itibarının kötüye kullanılmasıyla ilgili ciddi bir suçtur.
Kamu kurum ve kuruluşlarının dolandırıcılıkta araç olarak kullanılması, yalnızca maddi zararlara yol açmakla kalmaz, aynı zamanda toplumda güvenin sarsılmasına ve kamu kurumlarının itibarının zedelenmesine neden olur. Bu nedenle, bu tür suçların önlenmesi için hem hukuki düzenlemelerin güçlendirilmesi hem de toplumun bu konuda bilinçlendirilmesi gerekmektedir.
Sonuç olarak, kamu kurum ve kuruluşlarının dolandırıcılıkta araç olarak kullanılması, suçun daha sofistike ve zararlı bir şeklidir. Bu suçun ana unsurları, hileli davranışların mağduru yanıltması ve kamu kurumlarının maddi varlığının kullanılmasıdır. Dolandırıcılık suçunun önlenmesinde, hukuki düzenlemelerin yanı sıra toplumsal bilinçlendirme ve güvenlik önlemlerinin artırılması büyük önem taşır.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçunun Cezası
Türk Ceza Kanunu’nun 158. Maddesine göre suçun cezası şu şekildedir:
TCK m.158
1) Dolandırıcılık suçunun;
d) Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle,
İşlenmesi halinde, üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
(3) Bu madde ile 157 nci maddede yer alan suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında; suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde verilecek ceza bir kat artırılır.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçunun Para Cezasına Çevrilmesi
Adli para cezası, mahkeme tarafından, failin bir miktar parayı devlet hazinesine ödemesine karar verilmesidir. Adli para cezasına çevirme yalnızca kısa süreli hapis cezalarında uygulama alanı bulabilecektir. Hükmedilen hapis cezasının para cezasına çevrilebilmesi için verilen cezanın 1 yıl veya daha altında bir hapis cezası olması gereklidir. Adli para cezası tek başına veyahut hapis cezası ile birlikte uygulanan bir yaptırım türüdür. Kamu kurum ve kuruluşlarının araç olarak kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçu nedeniyle sanık hakkında verilen ceza 1 yılı aşacağı için, hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi mümkün değildir. Ancak, daha az cezayı gerektiren haller (TCK m.144) ve bazı akrabalık hallerinin mevcut olduğu durumlarda cezanın miktar itibariyle 1 yıl veya daha altı bir miktara inmesi söz konusu olabileceğinden, bu hallerde hükmedilen hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçu Zamanaşımı
Zamanaşımı, davanın belli bir süre içerisinde açılması veya açılmış olan bir davanın kanuni olarak belirlenmiş süresi içerisinde sonuçlandırılmaması durumunda davanın düşmesine sebep olan kurumdur. Bu suçtan dolayı dava zamanaşımı süresi 15 yıldır. Bu süre geçtikten sonra yargılama yapılamayacaktır.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçu Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, mahkemenin suçlu bulduğu kişi hakkında verdiği cezanın belirli bir süre için uygulanmaması yönünde alınan kararıdır. Bu süre içinde kişi, belirli koşulları yerine getirirse, mahkeme kararı sonucunda cezalandırılmaz ve suç kaydı oluşmaz. Ancak koşulları yerine getirmezse, ceza uygulanır ve suç kaydı oluşur. amu kurum ve kuruluşlarının araç olarak kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçu (TCK m.158/1-d) nedeniyle oluşan zararın giderilmesi halinde bazı hallerde suçun cezasının HAGB kararı verilebilmesi için gerekli olan miktara düşmesi mümkündür.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçunda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen ve failin hiç ceza almamasına ya da aldığı cezada indirim yapılmasına yol açan düzenlemedir. Buna göre fail mağdura karşı yaratmış olduğu zarardan pişmanlık duyarak zararı gidermeye yönelik hareket ederse bu durumda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilecektir. Etkin pişmanlık her suç tipinde uygulanabilen bir düzenleme değildir. Yalnızca düzenleme bulunan suç tipleri için uygulanabilir.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçu Şikayet Süresi
Türk Ceza Kanunu'nda yer alan suçlardan bazıları şikayete tabidir. Ancak Kamu kurum ve kuruluşlarının araç olarak kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçu şikayete tabi değildir ve savcılık tarafından kendiliğinden soruşturma başlatılacaktır. Suçtan mağdur olan kişi, yargılama aşamasında şikayetçi olmadığını belirtse bile davaya veya failin cezasına bir etkisi olmayacaktır.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçunda Şikayeten Vazgeçme
Kamu kurum ve kuruluşlarının araç olarak kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçu TCK'da şikayete tabi suçlar kapsamında yer almamaktadır. Dolayısıyla, suçun işlenmesi durumunda savcılık tarafından resen soruşturma yapılır ve mahkeme tarafından resen kovuşturma yapılır. Bu sebeple mağdurun veya müştekinin şikayetten vazgeçmesi halinde dava düşmeyecektir.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçunda Uzlaşma
Uzlaşma fail ile mağdur arasında bir uzlaşmacı aracılığı ile iletişim kurulması sağlanarak uyuşmazlığın giderilmesi yoludur. Uzlaşma kapsamında olan suçlar sayılıdır. Kamu kurum ve kuruluşlarının araç olarak kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçu, nitelikli dolandırıcılık suçunun bir türü olduğundan taraflar arasında uzlaştırma prosedürü uygulanmasını gerektiren suçlardan değildir.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçunda Görevli Mahkeme
Kamu kurum ve kuruluşlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenen nitelikli dolandırıcılık suçunun yargılaması ağır ceza mahkemesi tarafından yerine getirilmektedir.
Sık Sorulan Sorular
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçu Kaç Yıl?
TCK m.158
1) Dolandırıcılık suçunun;
d) Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle,
İşlenmesi halinde, üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
(3) Bu madde ile 157 nci maddede yer alan suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında; suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde verilecek ceza bir kat artırılır.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçu Uzlaşmaya Tabii Mi?
Kamu kurum ve kuruluşlarının araç olarak kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçu şikayete bağlı olmadığından bu suç için uzlaştırmaya gidilemeyecektir.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçu Şikayete Bağlı Mıdır?
Türk Ceza Kanunu'nda yer alan suçlardan bazıları şikayete tabidir. Ancak kamu kurum ve kuruluşlarının araç olarak kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçu şikayete tabi değildir ve savcılık tarafından kendiliğinden soruşturma başlatılacaktır.
Yargıtay Kararları
Yargıtay 15. Ceza Dairesi 2013/3079 E. , 2014/19092 K.
Sanığın, yol üzerinde katılan adına düzenlenmiş bir adet nüfus cüzdanı bulduğu, daha sonra nüfus cüzdanı üzerindeki fotoğrafı sökerek kendi fotoğrafını yapıştırdığı, sonrasında söz konusu nüfus cüzdanını kullanarak cep telefonu hattı çıkarttırdığı, bu telefon hattını yaklaşık bir ay kullandığı ancak faturasını ödemediği ve bu şekilde üzerine atılı suçu işlediğinin iddia edildiği olayda, sanık ve katılan beyanları ile tüm dosya kapsamına göre atılı suçun sanık tarafından işlendiğine ve eylemin kamu kurumunun maddi varlığı olan nüfus cüzdanı kullanılarak işlenmiş olması nedeniyle, suç tarihinde yürürlükte bulunan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 158/1-d maddesinde öngörülen “kamu kurumunun araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık” suçunu oluşturduğuna yönelik kabulde bir isabetsizlik görülmemiş ve bu nedenle tebliğnamedeki bozma düşüncesine iştirak edilmemiştir (Yargıtay 15. Ceza Dairesi 2013/3079 E. , 2014/19092 K.).
Yargıtay 11.Ceza Dairesi - Esas : 2021/19722, Karar : 2023/5284
Sanığın internette ilan verdikten sonra katılanla yüz yüze gelerek araç satış işlemini gerçekleştirmeleri nedeniyle bilişim sistemi olan internetin araç olarak kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçunun unsurlarının oluşmayacağı ancak, suça konu aracın motor aksamında ve şasi kısmında değişiklik yapılıp kamu kurumu niteliğinde olan Trafik Tescil Müdürlüğü’nün maddi varlığı niteliğindeki gerçeğe uygun olmayan trafik tescil belgesi ile noterde satıldığının anlaşılması karşısında, eylemin 5237 sayılı Kanun’un 158 … maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde düzenlenen kamu kurum ve kuruluşlarının araç olarak kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçunu oluşturduğu gözetilmeden suç vasfında yanılgıya düşülerek dolandırıcılık suçundan hüküm kurulması, hukuka aykırı bulunmuştur (Yargıtay 11CD - Esas : 2021/19722, Karar : 2023/5284).
