Limited Şirketlerde Müdürün Sorumlulukları

Limited Şirkette Müdürlerin Görevleri Nelerdir? 

Müdürler, aşağıdaki görevlerini ve yetkilerini devredemez ve bunlardan vazgeçemezler: 

• Şirketin üst düzeyde yönetilmesi ve yönetimi ve gerekli talimatların verilmesi.
• Kanun ve şirket sözleşmesi çerçevesinde şirket yönetim örgütünün belirlenmesi.
• Şirketin yönetimi için gerekli olduğu takdirde, muhasebenin, finansal denetimin ve
• Finansal planlamanın oluşturulması. 
• Şirket yönetiminin bazı bölümleri kendilerine devredilmiş bulunan kişilerin, kanunlara,
• Şirket sözleşmesine, iç tüzüklere ve talimatlara uygun hareket edip etmediklerinin gözetimi. 
• Küçük limited şirketlerhariç, risklerin erken teşhisi ve yönetimi komitesinin kurulması.
• Şirket finansal tablolarının, yıllık faaliyet raporunun ve gerekli olduğu takdirde topluluk finansal tablolarının ve yıllık faaliyet raporunun düzenlenmesi.
• Genel kurul toplantısının hazırlanması ve genel kurul kararlarının yürütülmesi.
• Şirketin borca batık olması hâlinde durumun mahkemeye bildirilmesi.

Şirket sözleşmesinde, müdürün veya müdürlerin;

• Aldıkları belirli kararları
• Münferit sorunları,

Genel kurulun onayına sunmaları gereği öngörülebilir. Genel kurulun onayı müdürlerin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz, sınırlandırmaz. 

Müdürlerin görevlerini özenle yerine getirme sorumluluğu vardır. Ayrıca müdürler Şirket sözleşmesinde aksi öngörülmemiş veya diğer tüm ortaklar yazılı olarak izin vermemişse, şirketle rekabet oluşturan bir faaliyette bulunamazlar. 

Hukuki Sorumluluk 

Kusurlu davranışları ile şirket tüzel kişiliğinin zararına neden olan limited şirket müdürünün sorumluluğu söz konusudur. Türk Ticaret Kanunu madde 553 doğrultusunda limited şirket müdürleri, kanundan ve şirket sözleşmesinden doğan yükümlülüklerini kusurları ile ihlal ettiklerinde şirkete, ortaklara ve şirket alacaklılarına karşı verdikleri zararlardan sorumludurlar. 

Genel Sorumluluk Halleri 

1. Sözleşmeden Doğan Sorumluluk

Şirketin esas sözleşmesine müdürlerin yerine getirmekle yükümlü olduğu bir hüküm konulması hâlinde, bu hükmün yerine getirilmemesinden dolayı limited şirket müdürünün sorumluluğu ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla esas sözleşme hazırlanırken meydana gelebilecek olaylar ve olası sorunlar derinlemesine düşünülmeli ve sözleşme hükümleri ona göre yazılmalıdır 

2. Kanundan Doğan Sorumluluk

TTK m.553/1 hükmü gereğince, kanundan veya esas sözleşmeden doğan bir görevi veya yetkiyi, kanuna dayanarak, başkasına devreden organlar veya kişiler, bu görev ve yetkileri devralan kişilerin seçiminde makul derecede özen göstermediklerinin ispat edilmesi hâli hariç, bu kişilerin fiil ve kararlarından sorumlu olmazlar. Devredenin kusuru yoksa sorumluluk, yetki devri yapılan kimselere ait olacaktır. Fakat tabiidir ki müdürler, kendi kontrolleri dışında meydana gelen olaylardan dolayı sorumlu tutulamayacaklardır. 

TTK m. 625/1 uyarınca; yetki ve görevlerini devreden müdürler, yetki ve görev devredilen kişilerin kanuna, şirket sözleşmesi, iç tüzük ve talimatlara uygun hareket edip etmediklerini gözetlemekle yükümlüdür, bu yetki devredilmez. Bu yükümlülüklerin kanunda düzenlenmiş olması sebebiyle söz konusu devir ve gözetimde özen göstermeyen limited şirket müdürünün sorumluluğu işletilebilecektir.  

3. Haksız Fiilden Doğan Sorumluluk

Hukuka aykırı bir fiille ve kusurlu olarak başkasına zarar veren kişi bu zararı tazmin etmekle yükümlüdür. Aynı şekilde limited şirketin müdürünün haksız fiil sorumluluğu da mevcuttur. Türk Ticaret Kanunu madde 632 doğrultusunda müdürlerin şirkete ilişkin görevlerini yerine getirirken işledikleri haksız fiillerden şirket sorumludur. Burada limited şirketin de kusursuz sorumluluğu söz konusu olup sorumluluktan kurtulması mümkün değildir.  

Türk Borçlar Kanunu ("TBK") kapsamında haksız fiile maruz kalan kişi seçimlik hakkı olduğu için ister şirkete isterse zarara sebep olan kişiye zararın tazmini için başvurabilir. TBK'nın 61. Maddesi gereğince, dış ilişkide birden fazla kişi ile birlikte zarara neden olunduğunda şirket ve müdür arasında müteselsil sorumluluğa ilişkin hükümler uygulanır. Dolayısıyla limited şirketin müdürünün haksız fiil sorumluluğu da bu durumda seçimlik olarak işletilebilecektir. 

4. Diğer Sorumluluk Hâlleri

Ortak Sayısının Bire Düşmesi Durumunda Bildirim 

TTK'nın 574. maddesi uyarınca; limited şirketlerde ortak sayısı bire düştüğünde bu durum, bu sonucu doğuran işlem tarihinden itibaren yedi gün içinde müdürlere yazılı olarak bildirilecektir. Müdürler bildirim tarihinden itibaren yedinci günün sonuna kadar, şirketin tek ortaklı olduğunu, bu ortağın adı, yerleşim yeri ve vatandaşlığını tescil ve ilan ettirmelidir, aksi takdirde müdürler doğacak zararlardan sorumludur. 

Genel Kurul Kararları Aleyhine Kötü Niyetle İptal ve Butlan Davası Açılması Halinde Sorumluluk 

Şirket genel kurul kararına karşı kötü niyetli olarak iptal ve butlan davası açıldığında davacılar bu sebeple şirketin uğradığı zararlardan müteselsilen sorumlu olacaktır. Müdürlerin kötü niyetle iptal davası açması halinde, müdürler de şirketin uğramış olduğu zararlardan şahsen sorumlu tutulurlar. 

Birleşme, Bölünme ve Tür Değiştirmede İlgililerin Zarara Uğratılması Halinde Sorumluluk 

Türk Ticaret Kanunu madde 193 uyarınca birleşme, bölünme veya tür değiştirme işlemlerine herhangi bir şekilde katılmış olan müdürler, şirketlere, ortaklara ve alacaklılara karşı kusurları ile verdikleri zararlardan sorumludur. 

Hâkim Şirket ve Bağlı Şirket Arasındaki Hakimiyetin Hukuka Aykırı Kullanılması Halinde Sorumluluk 

Denkleştirme, faaliyet yılı içerisinde fiilen yerine getirilmediğinde ya da süresinde denk bir istem hakkı tanınmadığında, bağlı şirketin her ortağı, hâkim şirket limited şirket olduğunda, limited şirketten ve kayba sebep olan müdürlerden şirketin zararını tazmin etmelerini isteme hakkına sahiptir. Kayba sebep olan işlemin benzer koşullarda şirket menfaatlerini dürüstlük kuralına uygun olarak gözeten ve tedbirli bir yöneticinin özeniyle hareket eden, bağımsız şirket yöneticileri tarafından da yapılabileceğinin ispatlanması hâlinde tazminata hükmedilmeyecektir. 

Özel Sorumluluk Halleri 

Limited şirket müdürleri hakkında genel sorumluluktan ayrı olarak bazı özel sorumluluk hâlleri de mevcuttur. Bu sorumluluk hâlleri belgelerin ve beyanların kanuna aykırı olması (TTK 549), sermaye hakkında yanlış beyanlar ve ödeme yetersizliğinin bilinmesi (TTK 550), değer biçilmesinde yolsuzluk, (TTK 551), halktan para toplamak (TTK 552) ve diğer sorumluluk hâlleri olarak incelenecektir. 

1. Belgelerin ve Beyanların Kanuna Aykırı Olması Halinde Sorumluluk

Türk Ticaret Kanunu madde 549 doğrultusunda şirketin kuruluşu, sermayenin artırılması ve azaltılması, birleşme, bölünme, tür değiştirme gibi işlemlerle ilgili belgelerin, taahhütlerin, beyanların ve garantilerin yanlış, hileli, sahte, gerçeğe aykırı olmasından, gerçeğin gizlenmiş olmasından ve diğer kanunlara aykırılıktan doğan zararlardan, belgeleri düzenleyenler veya beyanları yapanlar, kusurları varsa bunlara katılanlar da sorumludur. Düzenleyenler kusurlu olup olmadıklarına bakılmaksızın sorumlu tutulurken katılanlar kusurları oranında sorumlu tutulur. 

2. Sermaye Hakkında Yanlış Beyanlar ve Ödeme Yetersizliğinin Bilinmesi Halinde Sorumluluk

Sermaye tamamıyla taahhüt olunmamış veya karşılığı kanun ya da şirket sözleşmesi gereğince ödenmemiş olmasına rağmen taahhüt edilmiş veya ödenmiş gibi gösterenler ile kusurlu olmaları kaydıyla, şirket yetkilileri bu payları üstlenmiş kabul edilecek ve zarardan payları oranında müteselsilen sorumlu olacaklardır. Ayrıca sermaye taahhüdünde bulunmuş olanların ödeme yeterliliğinin olmadığını bilen ve buna onay verenler, söz konusu borcun ödenmemesinden doğan zararlardan sorumlu tutulurlar. Dolayısıyla bu tür işlemlerde limited şirket müdürünün sorumluluğu doğmaması adına ilgililer oldukça dikkatli davranmalıdır. 

3. Sermayeye Değer Biçilmesinde Yanlışlık Yapılması Halinde Sorumluluk

TTK'nın 551. maddesi uyarınca; ayni sermaye veya devralınacak işletme ve aynıların değerlemesinde emsaline oranla yüksek fiyat biçenler, işletme ve aynın niteliğini veya durumunu farklı gösterenler ya da başka şekilde yolsuzluk yapanlar, bundan doğan zararlardan sorumlu tutulmaktadır. Burada sorumluluk kusur nispetinde dikkate alınacaktır. 

Limited Şirket Müdürünün Cezai Sorumluluğu 

Limited şirketler müdürler tarafından idare edilmektedir. Dolayısıyla tüzel kişilerin cezai sorumlulukları olmadığından limited şirket müdürünün cezai sorumluluğu mevcuttur. Çünkü şirketi idare eden müdürlerdir. Dolayısıyla müdürlerin ve diğer yetkililerin görevleri belirlenirken cezai sorumluluk göz önünde bulundurulmalı ve ona göre iş bölümü yapılmalıdır. Çünkü, ceza hukukunda kast ve kusur oldukça önemli olup mahkemeler, gerçek faili belirlemek için müdürlerin sorumluluklarını ve görev dağılımını göz önüne almaktadır. Bu sebeple limited şirket müdürleri cezai sorumluluktan korunmak için gerekli hukuki tedbirleri almalı ve yetkileri açıkça belirlemelidir.  

Limited Şirket Müdürünün Kamu Borçlarından Doğan Sorumluluğu 

Müdürlerin kamu borçlarından doğan sorumlulukları; Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunu madde 35, Vergi Usul Kanunu madde 10, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu madde 88’de düzenlenmiştir. 

Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun madde 35 doğrultusunda, limited şirket ortakları şirketten tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya edilemeyeceği anlaşılan amme alacağından sermaye hisseleri oranında doğrudan sorumlu olurlar ve takibe tabi tutulurlar. Müdürlere takip yapılabilmesi için kamu alacağının limited şirketten tahsilinin imkânsız olması ön şart olarak kabul edilmektedir. Amme alacağı vergi borçlarının yanı sıra, devlete ve diğer kamu kurumlarına ait resim, harç, vergi cezası, para cezası gibi asli ve gecikme zammı, faiz gibi alacakları ve bunların takip masraflarını da kapsamaktadır. 

Vergi Usul Kanunu madde 10 doğrultusunda, limited şirkete ait vergi ve buna bağlı alacakların müdürlerin malvarlığından alınabilmesi için, vergi alacağının limited şirket malvarlığından alınamamış olması, bunun yanında vergi ve ödevlerin ödenmemiş olmasında müdürlerin kusurlarının bulunması gerekir. Dolayısıyla limited şirket müdürünün vergi borcundan sorumluluğu için  önce şirkete başvurulmalı, şirketten tahsil edilemediği hâlde müdürlerin sorumluluğuna gidilmelidir. 

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu madde 88 doğrultusunda, prim ve diğer alacaklar, haklı bir sebep olmadan ödenmezse üst düzey yöneticilerin ve kanuni temsilcilerin sorumluluğu doğacaktır. Müdürler, ödememe olgusunun haklı sebebe dayandığını ispatlayarak sorumluluktan kurtulabilir. Aksi durumda limited şirket müdürünün borçlardan sorumluluğu doğacaktır.