Vergi, insanların kamu otoritesine karşı en önemli sorumluluklarından birisidir. Vergileme keyfilikten uzak ve belirli hukuk kurallarıyla sınırlandırılmış olarak uygulanmasının yanı sıra harcanması da belirli kurallara tabi olmak durumundadır. O halde vergi, devletin kamu hizmeti yapmak için kişilerden veyahut kuruluşlardan aldığı paradır. Anayasa’nın 73. Maddesine göre, “herkes, mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür” denilmektedir.
Kişilere yüklenen vergi ödevi, vergi borcunun doğması ve ortadan kalkmasına ilişkin kuralların bütünüdür. Vergileme de, devletin egemenlik hakkına dayanarak gerçekleştirdiği bir faaliyettir. O nedenle kamu hukuku içerisinde yer alır. Vergi hukuku, anayasada belirlenen kurallarla bağlı olmak zorundadır. Nitekim yine Anayasa’nın 73. Maddesi gereği vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin kanunla belirleneceği, değiştirileceği veyahut kaldırılacağı düzenlenmiştir. Vergi yükümlülüğüne uymayan kişilere çeşitli yaptırımlarda öngörülmüştür. Bu yaptırımların çoğu idari para cezası niteliğindedir.
Gelir elde eden herkesin ödediği bir vergi türüdür. Kasap, manav, bakkal, simitçi, avukat, mimar, çifti ve benzeri gerçek kişiler tarafından ödenir. 1 yıl içerisinde elde edilen kazanç (ticari, mesleki gibi) ve iratlarının (kira, faiz, katılım payı vb.) safi tutarıdır.
Tüzel kişilerin, kurum kazançları üzerinden alınan vergi şeklinde ifade edilebilir.
Katma değer vergisi Türkiye’de yapılan mal ve hizmet teslimlerinde teslim alanın, teslim edene ödediği dolaylı bir vergi çeşididir.
Bu verginin konusunu, “petrol ve ürünleri, motorlu taşıtlar, tütün ile alkol ve kolalı içecekler, lüks markalar ve elektronik ürünler” listelerindeki mallar oluşturur. Hizmetler bu verginin konusunda girmemektedir.
Damga vergisinin konusunu “kağıtlar” oluşturur. Kağıdın tanımı; yazılıp, imzalanmak, herhangi bir hususu ispat veyahut ibraz etmek için olan belge veya manyetik ortamdaki kullanılan elektronik imzalı belgeler olarak yapılmıştır. Akitlerle ilgili kağıtlar, kararlar ve mazbatalar, ticari işletme kağıtları, makbuzlar için damga vergisi alınır.
Türkiye Cumhuriyeti’ne giren eşyanın ithalatında alınan bir vergidir. Yani Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesine girmiş bir eşyadan gümrük vergisi alınır.
3 vergi çeşidinin konusunu oluşturur.
Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi : Örneğin bankanın gerçekleştirdiği para havalesi.
Özel İletişim Vergisi : İletişim hizmetleri üzerinden alınan vergidir. Haberleşme, radyo, televizyon gibi hizmetler.
Şans Oyunları Vergisi : At yarışları, spor toto gibi oyunlar için alınan vergi.
Türkiye sınırları içerisindeki bina ve araziler bu verginin konusunu oluşturur.
Miras ve bağış yoluyla gerçekleşen intikaller için öngörülmüş bir vergi yükümlülüğüdür. Ancak mirasın reddedilmesi halinde vergi sorumluluğu kalkar.
Motorlu olmayan taşıtlar bu vergiye tabi değildir. Sicilde taşıt kimin üzerine kayıtlı ise vergi mükellefi de odur.
Vergi idaresi ile vergi yükümlüleri arasında çıkan hukuki uyuşmazlıkları; vergi hukuku düzenlemiştir. Vergi davaları da dolayısıyla devlet ile kişiler arasındaki menfaat dengesini sağlar. Vergi uyuşmazlığının temelinde; vergilendirme işlemlerinde hukuka aykırılıkların oluşmasıdır. Anayasa;nın 125. Maddesinde de “idarenin eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır” denilmiştir. Vergi davlarında görevli mahkeme Vergi Mahkemeleridir. Vergi uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde, kişiler dava açabilecekleri gibi isterlerse önce bunu idari aşamada da çözüm yolu arayabilirler. İdari aşamada vergi uyuşmazlığının çözümlenmesi demek; dava açmadan idareye başvurularak anlaşmanın sağlanmaya çalışılmasıdır. Tabi ki doğrudan yargı yoluna başvurmak yani dava açmakta mümkündür. Vergi yargı organlarında, kişiden talep edilen vergilerin, kanuna uygun olup olmadığı hususunun incelenmesi demokratik hukuk devleti anlayışının gereğinden doğar. Vergi mahkemelerinin, tek hakimle verdikleri kararlara karşı “itiraz” yolu ile bölge idare mahkemelerine başvurulabilir. Yine vergi mahkemelerinin, kurul halinde yani 3 hakimle verdikleri kararlara karşı temyiz yolu ile Danıştay’a başvurulur.
Vergi mahkemelerinde dava açmanın genel süresi 30 gündür.
Vergi ziyaı suçu; vergi mükellefinin vergi yükümlülüğünü eksik veyahut geç yerine getirilmesi yüzünden verginin tahakkuk edilmesinin geciktirilmesine veya eksik olmasına neden olan mali nitelikte kabahattir. Cezası da para cezasıdır. Aile durumu hakkında veya şahsi medeni hale aykırı beyanda bulunularak verginin eksik tahakkuku veyahut haksız yere vergi iadesi alma halleri de bu suçu oluşturur. Verginin tahhakkuku; tarh ve tebliğ edilen verginin ödenmesi gerektiği aşamada olmasıdır. Vergi tarhı ise vergi alacağı miktarının hesaplanmasıdır.
Vergi zıyai suçunda cezanın verilmesiyle birlikte cezanın iptali için, vergi mahkemelerinde iptal davası açılırsa; dava sonuna kadar ceza tahsil edilmez. Vergi zıyai cezalarında, ceza ihbarnemesinin tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde iptal davası açılabilir. Vergi cezalarında yapılan hataların düzeltilmesi; idari yoldan düzeltilir ve vergi dairesine 5 yıllık süreiçerisinde başvurulmalıdır. Mükellef düzeltme talebinde bulunursa, düzelte talebi için harcanan gün sayısından 30 günlük iptal davası açma süresi düşülür. Harcanan gün sayısının düşülmesiyle dava açma süresi hesaplanır. Mükellef ceza ihbarnamesinin kendisine tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde uzlaşma yoluna gitmiş ve uzlaşma sağlanamamışsa, iptal davası açma yoluna gidebilir.
Vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve ibrazıyla birlikte saklanmasıda zorunlu olan defter, fatura ve kayıtlarında hukuka aykırı hareket edilmesidir. Bu evrak kayıtlarında hesap ve muhasebe hileleri yapılması ile vergi kaçakçılığı suçu oluşur. Örneğin sahte fatura düzenlenmesi hali. Vergi kaçakçılığı suçu, uzlaşmaya tabi suçlardan değildir. Soruşturması ve kovuşturması resen yapılır. Dolayısıyla şikayet süresi de yoktur. 8 yıllık dava zamanaşımı süresine tabidir.
Vergi avukatı, Vergi hukukundan doğan uyuşmazlıkların her türlü dava ve işlemleri yürütmektedir. Vergi hukukuna bakan avukatlar vergi davaları konusunda tecrübe ve bilgi edinmekle birlikte uzmanlık kazanmışlardır. Bu nedenle uygulama da vergi avukatı olarak adlandırılmaktadırlar. Vergi avukatları, vergi suçlarıyla ilgili tüm davalara bakmaktadırlar. Vergi hukukuyla ilgili olarak müvekkillerine izlemeleri gereken yol hakkında hukuki bilgi verirler. Vergi hukuku ile ilgili uyuşmazlıklarda bir avukatla birlikte ilerlemek çok önemlidir. Çünkü vergi mevzuatı da değişken ve karmaşık bir yapıya sahiptir. Bilhassa İstanbul, İzmir ve Ankara gibi büyükşehirlerde giderler diğer şehirlere göre yüksektir ve bu giderler noktasında da yine vergi avukatı danışmanlık noktasında size yardımcı olacaktır. Mevzuatın farklı yorumlanması, yapılan hataların fark edilmemesi sonucunda vergi mükelleflerine ilave vergi ve cezalara neden olabilmektedir. Veyahut davanın yanlış gerekçelendirilmesi, ispat ve delillerin doğru konulamaması davanın kaybedilmesine neden olabilir. Bu nedenle vergi hukuku alanında uzmanlaşmış bir vergi avukatı ile süreci ilerletmek size faydalı olacaktır.