İstanbul Barosu'na kayıtlı olan Avukat Mehmet Genç, mezun olduğu tarihten bu yana avukatlık mesleğini aralıksız olarak sürdürmektedir. İstanbul Barosu bünyesinde kurduğu avukatlık bürosuyla Ceza Hukuku, Miras Hukuku, Gayrimenkul Hukuku, Bilişim Hukuku başta olmak üzere birçok hukuk alanında avukatlık faaliyeti göstermektedir.
Devamını Oku
Elektronik izleme, Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 4/1-i maddesine göre:
-Şüpheli, sanık veya hükümlülerin elektronik yöntem ve araçlar ile toplum içinde izlenmesini, gözetim ve denetim altında tutulmasını sağlayan, mağdurun veya toplumun korunmasını destekleyen uygulamaları, ifade eder.
Ankrajın amacı, suçun tekrarını önlemek, mağduru korumak ve cezaevlerinin yoğunluğunu azaltmaktır.
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 105/A maddesi ve Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği, elektronik izlemenin temel hukuki dayanaklarını oluşturur.
Bu düzenlemelere göre; mahkeme veya infaz hâkimliği elektronik izleme kararını, belirli suç türlerinde cezanın infazı süresince veya denetimli serbestlik kapsamında verebilir.
Uygulama, Adalet Bakanlığı bünyesindeki Elektronik İzleme Merkezi tarafından yürütülür. Bu merkez, 24 saat esasına göre çalışarak kişilerin hareketlerini anlık biçimde takip eder.
Ayrıca mevzuat, izleme sürecinde elde edilen verilerin gizli tutulmasını ve yalnızca adli mercilerin erişimine açık olmasını şart koşar.
Elektronik izleme sistemleri, farklı amaçlara göre çeşitli cihaz türleriyle yürütülür.
En sık kullanılan tür, bileğe takılan elektronik kelepçedir. Bu cihaz, kişinin belirli bir bölge dışına çıkıp çıkmadığını algılayarak sinyal gönderir.
Bazı durumlarda, mağdura yaklaşmama veya belirli adrese gitmeme yükümlülüğü söz konusuysa, mağdura da sinyal verici bir cihaz takılarak iki kişi arasındaki mesafe kontrol edilir.
Bu sistemin çalışabilmesi için elektronik izleme teknik şartlar son derece titizlikle belirlenmiştir: Cihazlar GPS uydu sistemi ile entegredir, darbelere dayanıklıdır ve bağlantısı kesildiğinde otomatik uyarı üretir.
Ayrıca cihazlardan toplanan veriler, şifrelenmiş biçimde Elektronik İzleme Merkezi veri tabanında saklanır.
Her iki uygulama da cezanın toplum içinde infazını amaçlar; ancak denetimli serbestlik daha geniş bir kavramken, elektronik izleme teknik bir kontrol aracıdır.
Hükümlünün denetimli serbestlikten faydalanabilmesi için bazı şartların yerine gelmiş olmalıdır:
Elektronik kelepçe uygulaması, denetimli serbestliğin etkin biçimde yürütülmesini sağlayan teknik araçtır.
Bu sistem sayesinde kişi, örneğin akşam 22.00’den sabah 06.00’ya kadar evinde bulunmakla yükümlü kılınabilir. Böylece yükümlülük ihlalleri anında tespit edilerek infaz hâkimliği tarafından gerekli uyarı veya yaptırımlar uygulanabilir.
Elektronik izleme, özellikle aile içi şiddet, uzaklaştırma ve koruma tedbirleri gibi durumlarda da mağdurun güvenliğini sağlamada etkili bir araçtır.
2025 yılı itibariyle, elektronik izleme hem kısa süreli hapis cezalarının infazında hem de denetimli serbestlik sürecinde kullanılabilmektedir.
Elektronik kelepçe, genellikle belirli suç türleri ve ceza süreleri bakımından uygun görülen bir tedbirdir. Özellikle kısa süreli hapis cezaları, denetimli serbestlik veya konutta infaz gibi özgürlüğü kısıtlayıcı ancak toplumdan tamamen yalıtılmayı gerektirmeyen cezalar kapsamında uygulanır. Ceza süresinin uzunluğu, suçun niteliği, mağdurun korunma ihtiyacı ve failin yeniden suç işleme riski gibi unsurlar mahkeme tarafından dikkate alınarak kelepçe tedbiri kararlaştırılır.
Tekerrür (mükerrirlik) hâlinde hükümlü, infaz sürecinde daha sıkı kontrol altında tutulur. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 108. maddesi uyarınca, mükerrirler için elektronik kelepçe özellikle mağdura yaklaşmama veya belirli bölgelerde bulunmama yükümlülüklerinin takibinde kullanılır. Bu sayede hem mağdurun güvenliği sağlanır hem de hükümlünün infaz yükümlülüklerine uyumu teknik olarak denetlenir.
Elektronik izleme uygulamasına geçilmesi için hükümlünün veya avukatının taleple başvuruda bulunması gerekir.
Kararı ise infaz hâkimi verir.
Başvuru sırasında; hükümlünün sabıka kaydı, suçun türü, cezanın süresi ve teknik uygunluk durumu incelenir.
İnfaz hâkimi, Denetimli Serbestlik Müdürlüğü raporlarını da dikkate alarak kişisel ve toplumsal risk analizi yapar.
Eğer kişi için elektronik izleme uygun görülürse, kararda izleme süresi, cihaz türü ve uygulanacak yükümlülükler açıkça belirtilir.
İnfaz hakimliği elektronik izleme sürecinde, yükümlülüklerin yerine getirilip getirilmediğini sürekli denetler. Hükümlünün sistemi devre dışı bırakması, cihazı çıkarması veya yasak bölgeye girmesi hâlinde derhal uyarı yapılır. Tekrar eden ihlallerde, denetimli serbestlik iptal edilerek hükümlünün cezaevine iadesine karar verilebilir.
Elektronik izleme ciddi yükümlülükleri içinde barındıran bir uygulamadır.
Hükümlü;
Ayrıca, adres değişikliği veya teknik arıza gibi durumlar derhal Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’ne bildirilmelidir.
İhlal halinde elektronik izleme yaptırımı, uyarıdan başlayarak infazın iptaline kadar giden bir süreci kapsar. Hükümlü cihazı çıkardığında, yükümlülüğünü yerine getirmediğinde veya belirlenen alanı ihlal ettiğinde sistem otomatik olarak alarm üretir. Bu durumda infaz hâkimi, denetimli serbestliğin iptaline ve kalan cezanın kapalı infaz kurumunda çektirilmesine karar verebilir.
2025 infaz uygulamaları, elektronik izlemenin hem teknik hem de hukuki boyutunun birlikte yürütülmesini zorunlu kılmaktadır.
Cihaz montajı, yalnızca yetkili personel tarafından ve infaz hâkiminin onayıyla yapılır. Montaj sırasında kişinin rızası alınır, ölçüler belirlenir ve cihazın çalışma sistemi hakkında bilgilendirme yapılır. Cihazdan elde edilen tüm veriler, Adalet Bakanlığı Elektronik İzleme Merkezi sunucularında saklanır ve yalnızca adli merciler tarafından incelenebilir. Bu kapsamda kişisel verilerin gizliliği, 6698 sayılı KVKK ve Anayasa’nın 20. maddesi (özel hayatın gizliliği) uyarınca koruma altındadır.
Mahkeme veya infaz hâkimi kararında;