İstanbul Barosu'na kayıtlı olan Avukat Mehmet Genç, mezun olduğu tarihten bu yana avukatlık mesleğini aralıksız olarak sürdürmektedir. İstanbul Barosu bünyesinde kurduğu avukatlık bürosuyla Ceza Hukuku, Miras Hukuku, Gayrimenkul Hukuku, Bilişim Hukuku başta olmak üzere birçok hukuk alanında avukatlık faaliyeti göstermektedir.
Devamını Oku
Adli kontrol kararı nedir sorusu, ceza yargılamasında özgürlüğü kısıtlamadan güvence sağlama yollarını merak edenler için önemlidir. Bu karar, bir kişinin tutuklanmaksızın yargılanmasına olanak tanıyan hukuki bir tedbirdir. Yurt dışına çıkış yasağı, belirli aralıklarla karakola imza verme gibi yükümlülükler içerir.Tutuklama yerine adli kontrol uygulanması, hem kişi haklarını korur hem de yargı sürecinin sağlıklı şekilde ilerlemesini sağlar. Özellikle tutuklamanın ağır ve orantısız olacağı durumlarda, adli kontrol daha dengeli bir çözüm sunar. Bu yönüyle, adli kontrol kararı özgürlük ile kamu düzeni arasında bir denge kurmayı hedefler.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK), ceza yargılamasının usul ve esaslarını düzenleyen temel mevzuattır. Suç işlendiği iddiasıyla başlayan adli süreçte, şüpheli/sanığın hakları, delil toplama yöntemleri, tutuklama, adli kontrol, savunma hakkı, duruşma düzeni ve mahkeme kararları gibi pek çok konuyu kapsar.
CMK’nın amacı, adil yargılanma ilkesine uygun şekilde ceza adaletinin sağlanmasıdır. Bu kanun sayesinde hem suçun aydınlatılması hem de bireylerin temel haklarının korunması güvence altına alınır. Uygulamada polis, savcı, hâkim, avukat gibi tüm yargı aktörleri bu kanun çerçevesinde hareket eder.
Kimi durumlarda bir kişi tutuklanmaksızın serbest bırakılır; ancak bu serbestlik mutlak özgürlük anlamına gelmez. Mahkeme tarafından verilen adli kontrol kararı, kişinin belli kurallara uyarak, yargılama süresince denetim altında tutulmasını sağlar. Bu yöntemle kişi toplumdan tamamen izole edilmeden, kamu güvenliği ve yargılama düzeni korunur. Tutuklama yerine adli kontrol uygulanması sayesinde hem bireyin özgürlüğü gözetilir hem de yargılamaya katılımı sağlanır.
Adli kontrol kararı, tutuklamanın ölçüsüz olacağı hallerde gündeme gelir. Özellikle şüpheli veya sanığın yaşlılığı, ağır bir hastalığının bulunması, tutukluluk süresinin uzamış olması ya da iddiaya konu suçun cezasının çok ağır olması gibi nedenler bu kararda önem taşır. Mahkeme, bu gibi durumlarda tutuklama yerine adli kontrol uygulayarak hem yargılamayı güvence altına alır hem de kişisel hakları gözetir.
Bazı durumlarda, suç işlendiğine dair şüphe bulunsa da tutuklama için gerekli şartlar yeterince güçlü olmayabilir. Tutuklama sebeplerinin hafifliği, mahkemenin daha ölçülü bir tedbire yönelmesine neden olur. Bu gibi hallerde, kişi hakkında tutuklama yerine adli kontrol kararı verilerek, hem adli sürecin sağlıklı işlemesi sağlanır hem de bireyin özgürlüğü tamamen kısıtlanmamış olur. Bu yaklaşım, orantılılık ilkesine uygun bir yargılama süreci için önemlidir.
Adli kontrol kararı verilirken suçun niteliği, yani toplum açısından taşıdığı tehlike seviyesi ve hukuki ağırlığı dikkate alınır. Aynı zamanda şüphelinin yaşı, sağlık durumu, sabıkası, sosyal çevresi ve kaçma ihtimali gibi bireysel özellikleri de değerlendirilir. Suçun vasfı çok ağır olsa bile, şüphelinin durumu tutuklamayı gerektirmeyecek düzeydeyse, mahkeme tutuklama yerine adli kontrol uygulamasına karar verebilir. Bu sayede hem kişi hakları korunur hem de yargılama süreci güvence altına alınır.
Adli kontrol tedbirleri, tutuklama kararı verilmeden önce şüpheli ya da sanığın yargılama sürecine katılımını sağlamak amacıyla uygulanan sınırlamalardır. Bu tedbirler arasında yurt dışına çıkış yasağı, belirli günlerde karakola imza verme, ikametgâhı terk etmeme, belirli kişilere yaklaşmama, kamuya yararlı bir işte çalıştırılma gibi önlemler yer alır. Mahkeme, kişinin durumuna ve suçun niteliğine göre bir veya birden fazla adli kontrol tedbiri uygulayabilir. Bu sayede tutuklama yerine adli kontrol ile daha
ölçülü bir yargılama süreci yürütülür.
Yurt dışına çıkış yasağı, adli kontrol tedbirlerinden en yaygın olanıdır. Şüpheli veya sanığın, yargılama süreci boyunca ülke sınırları dışına çıkmasını engellemek amacıyla uygulanır. Bu tedbir sayesinde kaçma riski azaltılır ve adil yargılanma sürecinin sağlıklı işlemesi desteklenir. Yurt dışına çıkış yasağı, kişinin özgürlüğünü tamamen kısıtlamadan, sadece belirli bir sınır içinde kalmasını sağlar ve tutuklama yerine adli kontrol tedbirlerinden biridir.
Adli kontrol tedbirleri arasında yer alan ikametgah zorunluluğu, şüpheli veya sanığın belirlenen adreste ikamet etmesini şart koşar. Bu tedbir, kişinin adres değişikliği yaparak izini kaybettirmesini önlemeye yöneliktir. Ayrıca, mahkemenin verdiği imza yükümlülüğü kararı ile kişi belirli aralıklarla karakola gidip imza vermek zorunda kalır.
Adli kontrol süresi, mahkemenin kararıyla belirlenir ve genellikle yargılama süreci boyunca devam eder. Bu süre boyunca kişi, verilen yükümlülüklere uymak zorundadır. Adli kontrolün takibi, kolluk kuvvetleri ve mahkeme tarafından düzenli olarak yapılır; imza verme, ikametgah kontrolü ve diğer tedbirlerin uygulanıp uygulanmadığı denetlenir. Süre sonunda, yargılama neticesinde tedbir kaldırılabilir ya da uzatılabilir.
Adli kontrol süresi, mahkemenin takdirine bağlıdır ve genellikle yargılama süreci boyunca devam eder. Süre, olayın karmaşıklığına, dosyanın hızına ve diğer hukuki faktörlere göre değişiklik gösterebilir. Mahkeme, gerektiğinde adli kontrol süresini uzatabilir veya sona erdirebilir.
Adli kontrol tedbirlerinin uygulanması sürecinde, savcılık ve emniyet birimleri önemli bir denetim görevi üstlenir. Savcılık, adli kontrol kararlarının takibini yapar ve gerektiğinde tedbirlerin ihlal edilip edilmediğini değerlendirir. Emniyet ise, şüpheli veya sanığın imza verme, ikametgah gibi yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini düzenli olarak kontrol eder.
Adli kontrol kararına karşı, kararın kendisini veren mahkemeye veya bir üst mahkemeye itiraz etmek mümkündür.
Adli kontrol kararına karşı sulh ceza hakimliği itiraz yoluna başvurulabilir. Kararın tebliğinden itibaren 7 gün içinde, ilgili sulh ceza hakimliğine yazılı dilekçe ile başvurarak itiraz hakkı kullanılabilir.
Adli kontrol dilekçesi örneği:
(……………) NÖBETÇİ ASLİYE CEZA MAHKEMESİNE
GÖNDERİLMEK ÜZERE
(……………) SULH CEZA HÂKİMLİĞİ’ NE
DEĞİŞİK İŞ NO : ………/……… Sorgu – (………/……… Soruşturma No)
ADLİ KONTROL KARARINA
İTİRAZ EDEN ŞÜPHELİ : ……………………
MÜDAFİ : ……………………
KONU : Adli kontrol kararına itirazlarımızdan ibarettir
AÇIKLAMALARIMIZ
Şüpheli hakkında adli kontrol kararı verilmiş olup; adli kontrol kararına itirazlarımızı sunuyoruz. Şüphelinin suç işlediğine ilişkin dosyada hiçbir somut delil mevcut değilken şüpheli hakkında adli kontrol kararı verilmesi usul ve yasaya aykırıdır.
Şüphelinin sabit ikametgâh sahibi olması, bu nedenle kaçmasının söz konusu olmaması sebepleriyle de adli kontrol kararına itiraz etme zorunluluğu hâsıl olmuştur.
HUKUKİ NEDENLER : TCK, CMK ve sair mevzuat
SONUÇ VE İSTEM : Yukarıda açıklamış olduğumuz sebeplerle şüpheli hakkında ………..tarihinde verilmiş olan adli kontrol kararına itiraz ediyoruz. İtirazımızın kabulü ile adli kontrol kararının kaldırılmasına karar verilmesini arz ve talep ederiz. Tarih:..../..../.......
ADLİ KONTROL KARARINA
İTİRAZ EDEN ŞÜPHE……….
MÜDAFİ AV. MEHMET GENÇ
Kişi, şartlarda değişiklik olması durumunda adli kontrolden kurtulma amacıyla sulh ceza hakimliğine başvurarak kararın kaldırılmasını ya da hafifletilmesini talep edebilir. Hâkim, mevcut delil durumu, şüphelinin davranışları ve ihlal olup olmadığını değerlendirerek adli kontrol tedbirini kaldırabilir veya daha hafif bir tedbirle değiştirebilir.
Soruşturma veya kovuşturma sürecinde delil durumunun değişmesi, adli kontrol kararının yeniden değerlendirilmesini gerektirebilir. Örneğin, suç şüphesini zayıflatan yeni delillerin ortaya çıkması veya mevcut delillerin çürütülmesi hâlinde, kişi adli kontrolden kurtulma talebiyle sulh ceza hakimliğine başvurarak tedbirin kaldırılmasını isteyebilir. Hâkim, somut olayın gelişimine göre karar verir.
Ceza yargılamasında, savunmanın talep hakkı temel bir güvencedir. Şüpheli veya sanık ile müdafii, adli kontrol kararına itiraz edebilir, kararın kaldırılmasını ya da değiştirilmesini talep edebilir. Bu hak, savunmanın yargılamaya aktif şekilde katılmasını ve özgürlük kısıtlamalarının hukuka uygunluğunu denetletmesini sağlar.