Sosyal Medya Yasası Nedir?
Sosyal medya yasası (sansür yasası) ; internet ve sosyal ağların yaygınlaşması ile birlikte internetten hizmet sağlayan platformlara yükümlülükler getirmek ve oluşması muhtemel hak ihlallerinin önüne geçmek üzere Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun TBMM tarafından kabul edilerek yürürlüğe girdi.
Günümüzde 7’den 70’e birçok kişi sosyal medya platformlarını çok aktif bir şekilde kullanılmaktadır. Bu mecralarda sayısız bilgi paylaşımı gerçekleşmektedir. Sosyal medya yasası olarak bilinen “Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”13 Ekim 2022’de TBMM tarafından kabul edilmiş ve 18 Ekim 2022’de Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
Sosyal Medya Yasası Gerekçesi ve Amacı
Sosyal Medya Yasası olarak bilinen Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile amaçlanan kullanıcıların her türlü olası saldırıdan korumak, Yasa dışı oluşturulan içerikleri engelleme, farklı görüş sahibi bireylere yöneltilen küfür, iftira, ayrımcılık yaratmak gibi sorunları ortadan kaldırmaktır.
Kanunda internet medyası mensupları basın karı alması mümkün hale gelmesinden başlayarak çocukların ve ailenin bilinçlenmesi adına Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne ilave görevlerin verilmesine kadar birçok düzenleme yer almaktadır.
5 Şart Kuralı
Türk Ceza Kanunu mevzuatına yeni eklenen “Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma” suçunun oluşması için birtakım şartlar mevcuttur. Bu 5 adet şart şu şekildedir:
- Yayılan haber kamu barışını bozmaya yönelik olmalıdır.
- Kişide halk arasında korku, panik ve endişe yaratma kastı bulunmalıdır.
- Yayılan bilgi aleni yani ilgisi bulunmayan kişilere dahi ulaşması mümkün olmalıdır.
- Bilgi ülkenin güvenliğini ve kamu sağlığını ilgilendirir nitelikte olmalıdır.
- Ve tabi ki yayılan bilgi gerçek olmamalıdır.
Bu şartlar oluşmuşsa kişilere 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilecektir.
Sosyal Medya Yasası Maddeleri
Sosyal medya yasası olarak bilinen Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda 40 madde mevcuttur. Bunlardan en önemli birkaçı şu şekildedir:
Madde 23
- 195 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
- “İnternet haber sitelerinde resmî ilan ve reklam yayınlayacakların sorumlulukları:
Geçici Madde 9-
İnternet haber sitelerinde resmî ilan ve reklam yayınlayacakların taşıması gereken vasıflar ve yerine getirmesi gereken sorumluluklar ile yayına ilişkin usul ve esaslar bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde Kurum Genel Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Madde 1
- 9/6/2004 tarihli ve 5187 sayılı Basın Kanununun 1 inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde, ikinci fıkrasında yer alan “yayımını” ibaresi “yayımı ile internet haber sitelerini” şeklinde değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
- Bu Kanunun amacı, basın özgürlüğü ve bu özgürlüğün kullanımı ile basın kartına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.”
- Basın kartı düzenlenmesi bakımından basın kartı talep eden medya mensupları ve enformasyon görevlileri bu Kanun kapsamına dâhildir.”
Madde 34/7
- Sosyal ağ sağlayıcı, çocuklara özgü ayrıştırılmış hizmet sunma konusunda gerekli tedbirleri alır.
Madde 6
- 5187 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin başlığı “Teslim ve muhafaza yükümlülüğü” olarak değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
- İnternet haber sitesinde yayınlanan içerikler, gerektiğinde talep eden Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edilmek üzere doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış şekilde iki yıl süre ile muhafaza edilir.
- Yargı mercileri tarafından yayının soruşturma ve kovuşturma konusu olduğunun internet haber sitesine yazılı olarak bildirilmesi hâlinde, bu işlemlerin sonuçlandığının bildirilmesine kadar soruşturma ve kovuşturma konusu yayın kaydının saklanması zorunludur.
Madde 34
- Türkiye’den günlük erişimin on milyondan fazla olması hâlinde; yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı tarafından belirlenen gerçek veya tüzel kişi temsilci, sosyal ağ sağlayıcının sorumlulukları saklı kalmak kaydıyla teknik, idari, hukuki ve mali yönden tam yetkili ve sorumlu olup bu temsilcinin tüzel kişi olması hâlinde doğrudan sosyal ağ sağlayıcı tarafından sermaye şirketi şeklinde kurulan bir şube olması zorunludur
Yayılan İçerik ve Haber Kaldırılabilecek
Bireylerin kişilik hakkının zedelendiğinden dolayı mahkemeye başvuru yapmak suretiyle içeriğin kaldırılması talebinde bulunabilmeleri mümkündür. Bu taleplerin mahkeme tarafından kabul edilmesi halinde kişiler haberin yayıldığı başka haber sitelerine başvuru yaparak mahkeme kararının uygulanmasını sağlayabileceklerdir. Haberin yayılmış olduğu tüm siteler için ayrı karar gerekmeyecektir.
Sosyal Medya Yasası 29. Madde
29. Madde :
26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununa 217 nci maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki madde eklenmiştir.
“Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma''
Madde 217/A
- Sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
- Fail, suçu gerçek kimliğini gizleyerek veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlemesi hâlinde, birinci fıkraya göre verilen ceza yarı oranında artırılır.”
İnternet Haber Sitelerinde Düzenleme
Kanunda internet haber siteleri de süreli yayın tanımı kapsamına alınarak "internet haber sitesi", "İletişim Başkanı", "İletişim Başkanlığı", "Basın Kartı Komisyonu", "medya mensubu", "enformasyon görevlisi" kavramları da tanımlanmıştır. İnternet haber sitelerinde yapılan düzenlemelerden bazıları şu şekildedir:
Madde 5
- 5187 sayılı Kanunun 8 inci maddesine aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
- Birinci fıkrada düzenlenen yayım durdurma müeyyidesi internet haber siteleri bakımından uygulanmaz. İnternet haber sitesinin bu madde hükmüne uymaması hâlinde, Cumhuriyet Başsavcılığı iki hafta içinde eksikliğin giderilmesini veya gerçeğe aykırı bilgilerin düzeltilmesini internet haber sitesinden ister. İstemin iki hafta içinde yerine getirilmemesi durumunda, Cumhuriyet Başsavcılığı internet haber sitesi vasfının kazanılmadığının tespiti amacıyla asliye ceza mahkemesine başvurur. Mahkeme en geç iki hafta içinde kararını verir. Bu karara karşı itiraz yoluna başvurulabilir.
- Başvurunun kabul edilmesi hâlinde internet haber siteleri için sağlanabilecek resmî ilan ve reklam ile çalışanlarının basın kartına ilişkin hakları ortadan kalkar. İnternet haber sitesi için sağlanan hakların ortadan kaldırılması, bu Kanun ve/veya ilgili mevzuat uyarınca öngörülen yaptırımların uygulanmasına engel değildir.
Madde 6
- 5187 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin başlığı “Teslim ve muhafaza yükümlülüğü” olarak değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
- İnternet haber sitesinde yayınlanan içerikler, gerektiğinde talep eden Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edilmek üzere doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış şekilde iki yıl süre ile muhafaza edilir.
- Yargı mercileri tarafından yayının soruşturma ve kovuşturma konusu olduğunun internet haber sitesine yazılı olarak bildirilmesi hâlinde, bu işlemlerin sonuçlandığının bildirilmesine kadar soruşturma ve kovuşturma konusu yayın kaydının saklanması zorunludur.
Madde 18
- 5187 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
Geçiçi Madde 4
- Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce faaliyet gösteren internet haber siteleri, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde bu Kanunda öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmek zorundadır.
- Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce usulünce verilmiş olan basın kartları ek 3 üncü maddede yer alan şartları taşımaları kaydıyla geçerliliğini korumaya devam eder.
