İnternetten İçerik Kaldırma ve Erişimin Engellenmesi Nedir?
Erişimin engellenmesi , sosyal medyadan ya da internetten içerik kaldırma 5651 sayılı Kanun’da düzenlenmiştir.
İnternetten İçerik Kaldırma ve Erişimi Engelleme Şartları
5651 sayılı Kanunda internetten içerik kaldırma ve erişimi engelleme şartları düzenlenmiştir. Kanunun 8. Ve 9. Maddelerine göre:
- İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal oluşturan içerikler
- Özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesi
- Kamu yararının bulunması
- İçeriğin suç teşkil ediyor olması
Bu nedenlerden birinin varlığı halinde mağdur kişilerin internetten içerik kaldırılmasını ve erişimin engellenmesini talep etmeleri mümkündür. Kamuyu ilgilendiren hallerde bu kararların re’sen de alınması da mümkündür.
İnternet Sitesine veya Web Sayfasına Erişimin Engellenmesi
İnternet ortamında yayımlanan haber, fotoğraf, yorum gibi kişilik haklarını ihlal eden hukuka aykırı içeriklerin mevcuttur. Bu internet sitelerindeki URL’ye engelleme yapılması, sorun giderilemediğinde tüm internet sitesine erişimin engellenmesini ifade etmektedir. URL internet kullanıcılarının internette dolaşırken üst tarafta adres çubuğunda gördüğü açık adrestir.
İnternetten İçeriğin Kaldırılması ve Silinmesi
Genellikle kişilerin kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan internet üzerinden yayımlanan ve hukuka aykırılık teşkil eden özel bilgilerin, haber, video, fotoğraf gibi içeriklerin kaldırılması veya silinmesidir.
İnternette Yalan Haberin Kaldırılması
Günümüzde internet sayesinde içerikler, haberler saniyeler içerisinde milyonlarca kişiye ulaşmaktadır. Bu yayınlanan haberlerin bazıları yalan haberler olabilmektedir. Bu durumun geri dönüşü çok zor olan ve ciddi hasarlara sebep olacak sonuçlar doğurması mümkündür. Hal böyle iken internetten haberin kaldırılması bu süreçte bazı olumsuzlukların önüne geçilmesi için önem taşır. İnternetten haber kaldırma işlemlerinin önemli aşaması hukuki yol ile çözüme gidiliyor olmasıdır. Alanında uzman avukatların da yardımı ile hızlı bir çözüm sağlanır. İnternetten hakkında gerçeğe uymayan, abartılı gösterilen, özel hayatları izinsiz bir şekilde gösterilen herkes internette haklarında çıkan haberin kaldırılmasını talep etme hakları bulunur.
Genellikle bu tip durumlarda kişiler ilgili haber sitesine ulaşım sağlayarak haberin kaldırılması talep ederler. Ancak sıklıkla karşılaşıldığı üzere haber siteleri bu tip bir uyarıyı dikte almazlar. Bu noktada hukuki yollara başvurarak sürecin sağlıklı ilerlemesi sağlanır.
İnternette Yayınlanan Videonun Kaldırılması
İnternetten video şeklinde hakkında yalan yanlış, gerçeğe uymayan, abartılı gösterilen, özel hayatları izinsiz bir şekilde gösterilen, kişilik hakları zedelenen kişilerin doğrudan videoyu yayınlayan içerik sağlayıcıya bu videonun kaldırılması için başvurmak veya doğrudan sulh ceza hâkimine başvurarak erişimin engellenmesi ve içeriğin kaldırılması talep etmek gibi hakları vardır.
Videoyu yayınlayan içerik sağlayıcısına ulaşırken ihtarname ile bu videoyu kaldırmasını talep etmek mümkündür. Aksi halde 5651 sayılı yasaya göre hakkında işlem başlatılacağını bildirmek mümkündür.
- İçerik Sağlayıcı; internet sitesine yazı yazmak, yorum yapmak, ses kaydı, fotoğraf, video veya başkaca bir şekilde internet ortamına bilgi veya içerik sağlayan herkestir.
Durum Sulh Ceza Hakimliğine başvuru yolu ile çözülecekse, başvuruyu hakim 24 saat içerisinde değerlendirir. Bu şekilde sürecin daha fazla hasar yaratmasının önüne geçer. İçeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı, kararın bildirilmesi anından itibaren dört saat içinde yerine getirmek mümkündür.
İnternette Yayınlanan Fotoğrafın Kaldırılması
Özel hayatın gizliliğini ihlal eden video internet ortamında yayınlanmışsa kişinin mahkemeye gitmesi zorunluluk değildir. Bu sefer başvuru yapılması gereken olan kurum “Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu”dur. Bu kuruma ihlal oluşturan duruma ilişkin dilekçe yazılır. Dilekçe derhal işleme alınır. İçeriğin ihlal teşkil ettiği kanaatine varılırsa Erişim Sağlayıcıları Birliği 4 saat içerisinde erişimi engeller. Erişim engeli sonrası yalnızca Türkiye’den girenleredir ancak içerik orada halen vardır. Bu sebeple erişimin engellenmesi kararının hemen ardından site ile iletişim sağlanarak içeriğin kaldırılmasını istemek mümkündür.
Bunun yanı sıra özellikle sosyal medya ortamında son zamanlarda karşılaşılan “fake hesap” problemi mevcuttur. Kişiler başkalarına ait fotoğrafları kullanarak sahte hesaplar açmaktadır. Bu durumun önüne geçmek için yine iki seçenek mevcuttur. Birinci seçenek doğrudan içerik sağlayıcısına başvuruda bulunarak içeriğin kaldırılması yönünde ihtarda bulunmaktır. İkinci seçenek sulh ceza hakimliğine başvuruda bulunularak erişimin engellenmesi ve içeriğin kaldırılması hukuki yoluna başvurmaktır.
İnternette İçerik Kaldırma ve Erişimin Engellenmesi Görevli Mahkeme
İçerik kaldırma ve erişimin engellenmesi konusunda görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesidir.
Suç İşlenmesi Nedeniyle İçeriğin Kaldırılması ve Erişimin Engellenmesi
İnternet ortamında var olan içeriklerin bir suç teşkil ediyor olması mümkündür. Bu noktada savcılık tarafından suçu oluştuğu yönünde yereli şüphe oluştuğu belirlenmişse bu durumda savcılık içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı verir.
5651 Sayılı Kanunun 8. Maddesine göre aşağıdaki suçlar işlenmişse içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı verilmesi mümkün olur:
İçeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararını, soruşturma evresinde hâkim, kovuşturma evresinde ise mahkeme verir. Soruşturma evresinde, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı da içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verebilecektir. Bu durumda Cumhuriyet savcısı kararını yirmi dört saat içinde hâkimin onayına sunar. Hâkim, kararını en geç yirmi dört saat içinde verir. Cumhuriyet savcısı bu süre içinde kararın onaylanmaması halinde tedbiri derhal kaldırır.
Özel Hayatın Gizliliğinin İhlali Nedeniyle Erişimin Engellenmesi
Türk Ceza Kanunu'nun 134. Maddesi'ne göre:
- Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal edenler, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
Özel hayatın gizliliği, bireyin sosyal yaşantı içerisinde güvenli bir şekilde bulunması için korunan hukuki değerdir. Özel hayatın gizliliği suçu ile bireyin özel yaşantısına dair başkaları tarafından bilinmesinin istenmeyeceği alanlarda hukuki bir koruma sağlar. İnsanların yalnızca kendilerini ilgilendiren ve saygı duyulmasını gerektiren özel alanları hem uluslararası hukuk metinlerinde hem de ülkemize ait olan hukuk metinlerinde güvence altına alınmıştır.
İnternet ortamında özel hayatın gizliliğini ihlal niteliği taşıyan içeriğin kaldırılması için mağdur kişiler Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna bizzat başvuru yolu ile çözüm aramaları mümkündür. Başvuruda ihlal eden sayfaya dair her türlü bilgi açıkça yer almalıdır. Özel hayatın gizliliğinin ihlaline bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde doğrudan Başkanın emri üzerine erişimin engellenmesi Kurum tarafından yapılır. Başkan, kendisine gelen bu talebi uygulanmak üzere derhâl Birliğe bildirir, erişim sağlayıcılar bu tedbir talebini derhâl, en geç dört saat içinde yerine getirir.
Erişimin engellenmesini talep eden kişiler, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edildiğinden bahisle erişimin engellenmesi talebini talepte bulunduğu saatten itibaren yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin kararına sunar. Hâkim, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edilip edilmediğini değerlendirerek vereceği kararını en geç kırk sekiz saat içinde açıklar ve doğrudan Kuruma gönderir; aksi hâlde, erişimin engellenmesi tedbiri kendiliğinden kalkar
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunun İhlali Nedeniyle Erişim Hizmetinin Durdurulması
5651 Sayılı kanuna göre erişim engelinin söz konusu olacağı durumların arasında Fikir ve sanat eserlerine yönelik bir ihlal söz konusu olma hali de bulunmaktadır. Bir kimsenin fikir ve sanat eseri üzerinde bulunan telif hakkını ihlal niteliğinde bir içerik internette paylaşıldığında bununla ilgili olarak 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun Ek madde 4 düzenlemesi uygulama alanı bulur. Burada kişiye ait; şarkı, film, video, fotoğraf vb. gibi her türlü fikir ve sanat eserinin ihlal edilmesi halinde verilecek kararın ne olacağı düzenlenmiştir.
Bu noktada öncelikle hakkı ihlal edilen kişi içeriğin paylaşılmış olduğu içerik sağlayıcısına doğrudan başvurmalıdır. Eğer durum bu şekilde çözülemiyorsa savcılığa başvurarak hukuki süreç başlatılır. Telif hakkı ihlal edildiğinde erişim engelleme değil, servis hizmetini durdurma söz konusu olur. Belirtmek gerekir ki bu iki durumda da içerik ortadan kalkar.
İnternette Unutulma Hakkı Kapsamında (Haber, Video vb.) İçerik Kaldırma
Unutulma hakkı, geçmişte dijital medyada yayılmış olan fotoğraf video, haber, ses kaydı gibi bilgilerin üzerinden zaman geçmiş olmasına dayanılarak kaldırılmasını ve ulaşımının engellenmesini isteme hakkıdır. Burada geçmişte yayılan bilgilen hukuka aykırı olarak yayılmıştır. Herhangi bir hukuka aykırılık söz konusu değildir. Kişilerin bilgilerin arama motorunda aratıldığında listelenmemesini istemeleri mümkündür.
Çünkü kaldırılması istenen her türü içerik kaldırmaya müsait durumda olmayacaktır. Burada:
- Yayının içeriği,
- Yayında kaldığı süre,
- Güncelliğini yitirme,
- Tarihsel bir veri olarak kabul edilememe,
- Kamu yararına katkısı
- Habere konu kişinin kim olduğu
- Haber veya makalenin konusu,
- Halkın içeriğe olan ilgisi
incelenir. Unutulma hakkı kapsamında ifade ve basın özgürlükleri ile şeref ve itibarın korunması hakkı arasındaki dengenin sağlanması da önemlidir.
Kamu Yararı Nedeniyle Erişimin Engellenmesi Kararı
İnternette bulunan herhangi bir yayının ya da içeriğinin kaldırılması veya erişiminin engellenmesi kararını Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanlığı (BTK) vermektedir. BTK bu kararı verirken ilgili yayının ya da içeriğin; yaşam hakkı, kişi can ve mal güvenliğinin korunması, kamu düzeninin korunması gibi sebeplerin varlığına dikkat etmektedir. Bakanlıkların talebi üzerine, BTK Başkanı sulh ceza hakiminin onayına sunar ve hakim kararı kırk sekiz saat içinde açıklar.
Erişimin Engellenmesi Kararına İtiraz
Erişimin engellenmesi kararı itirazı Sulh Ceza Hakimliğine yapılmaktadır. İtiraz kararı veren Sulh Ceza Hakimliğinden sonraki sıra numaralı hakimliğe yapılır. Yani erişimin engellenmesi kararını veren 2. Sulh Ceza Hakimliği ise itiraz 3. Sulh Ceza Hakimliğine yapmak mümkün olur. Ayrıca erişimin engellenmesi kararına itiraz Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 267 ve devamındaki maddelerinde yer alan prosedüre göre yapmak gerekir.
Kararın tebliğinden itibaren yedi gün içerisinde yapılmalıdır.
Sosyal Medyadan İçerik Kaldırma veya Silme
Sosyal medyada yer alan (Youtube, Facebook, Instagram, Twitter vb.) bir içeriğin kişilik hakkını zedeliyor olması mümkündür. Bu durumda yine yukarıda bahsedilen hukuk yolları açıktır. Bunun dışında bazı sosyal medya kuruluşlarının kendi topluluk kuralları mevcuttur. Twitter, İnstagram ve Facebook kendi bünyesinde yapılan şikayetleri değerlendirerek olumsuz içerikleri silme/kaldırma işlemi yapmaktadır. Aynı zamanda Youtube de bu tür ihlal niteliğindeki taşıyan içerikler konusunda şikayet bildirimi yapıldığında video linkini kaldırarak veya içeriğini telif hakkına uygun hale getirerek durumu düzeltmektedir.
