Atatürk’e Hakaret Suçu Nedir?
Mustafa Kemal Atatürk’e yönelik işlenen suçların tümü ile ilgili özel bir kanun bulunmaktadır. 5816 Sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanuna göre Atatürk hakkında işlenen suçlar şu şekildedir:
- Atatürk’ün hatırasına hakaret suçu,
- Atatürk’ü temsil eden heykel, büst ve abideleri veyahut Atatürk’ün kabrini tahrip etme, kırma, bozma veya kirletme suçu.
Atatürk’e hakaret suçu düzenlenerek Atatürk’ün hatırası koruma altına alınmıştır. Bu suç genel kast ile işlenebilmektedir.
Atatürk’e Hakaret Suçunun Cezası
5816 Sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanuna göre suçun cezası şu şekildedir:
- Atatürk'ün hatırasına alenen hakaret eden veya söven kimse bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Atatürk’ün Heykel veya Büstüne Zarar Verme Suçu
5816 Sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanuna göre Atatürk'ü temsil eden heykel, büst ve abideleri veyahut Atatürk'ün kabrini tahrip etmek, kırmak, bozmak veya kirletmek suç olarak düzenlenmiştir.
Kırma: Heykel, büst ve anıt gibi nesneleri kırmak ya da parçalarına ayırmak
Kirletme: Heykel, büst, mezar ve anıt gibi nesnelerin üzerine yazı yazmak, kirletmek, karalamak, afiş yapıştırmak.
Tahrip etme: Heykel, büst, kaide ya da abide gibi anıt vb. şeyleri kısmen zarar görecek şekilde saldırıda bulunmaktır.
Bozma: Mezar, büst ve heykel gibi nesnelerin uygun şekilde kullanılmasını imkânsız hale getirecek şekilde bozmaktır.
Atatürk’e Hakaret Suçunda Ceza İndirimi
Atatürk’e hakaret suçu ile ilgili herhangi bir indirim sebebi düzenlenmemiştir.
Atatürk’e Hakaret Suçu Suçunda Cezayı Artıran Haller
5816 Sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanuna göre suçun oluşması neticesinde verilen cezayı arttıran sebepler mevcuttur.
- Atatürk'ün hatırasına alenen hakaret etme suçu iki veya daha fazla kimseler tarafından toplu olarak veya umumi veya umuma açık mahallerde yahut basın vasıtasıyla işlenirse hükmolunacak ceza yarı nispetinde artırılır.
- Atatürk'ü temsil eden heykel, büst ve abideleri veyahut Atatürk'ün kabrini tahrip etme, kırma, bozma veya kirletme suçu zor kullanılarak işlenir veya bu suretle işlenmesine teşebbüs olunursa verilecek ceza bir misli artırılır.
Atatürk’e Hakaret Suçu Zamanaşımı
Atatürk’e hakaret suçu şikâyete bağlı suçlar arasında sayılmamaktadır. Bu sebeple şikâyet zamanaşımı süresi mevcut değildir. Soruşturma savcılık tarafından resen yapılır. Atatürk’e hakaret suçu şikâyete bağlı olmadığından dolayı şikâyet değil ihbar olunabilir. Bu ihbar her zaman yapılabilir.
Dava zamanaşımı süresi ise 8 yıldır. 8 yıl içerisinde soruşturma ve kovuşturma süreci tamamlanmazsa dava düşecektir.
Atatürk’e Hakaret Suçu Şikâyet Süresi
Atatürk’e hakaret suçu şikâyete bağlı suçlar arasında değildir. Bu sebeple şikâyet zamanaşımı süresi mevcut değildir. Soruşturma savcılık tarafından resen yapılır. Atatürk’e hakaret suçu şikâyete bağlı olmadığından dolayı şikâyet değil ihbar olunabilir. Bu ihbar her zaman yapılabilir.
Atatürk’e Hakaret Suçunda Şikâyetten Vazgeçme
Şikâyetten vazgeçme açılan davanın düşmesine veya verilen cezadan daha az bir cezaya hükmedilmesine yol açmaz. Suçun işlendiği savcılık tarafından herhangi bir şekilde öğrenildiğinde resen yani kendiliğinden soruşturma başlatılmalıdır. Atatürk’e hakaret suçu şikâyete bağlı bir suç değildir. Bu sebeple şikâyetten vazgeçilmesi soruşturmayı veya kovuşturmayı durdurmayacaktır.
Atatürk’e Hakaret Suçunun Para Cezasına Çevrilmesi
Adli para cezası, mahkeme tarafından, failin bir miktar parayı devlet hazinesine ödemesine karar verilmesidir. Adli para cezasına çevirme yalnızca kısa süreli hapis cezalarında uygulama alanı bulabilecektir. Hükmedilen hapis cezasının para cezasına çevrilebilmesi için verilen cezanın 1 yıl veya daha altında bir hapis cezası olması gereklidir. Bunun yanında belirtilmelidir ki adli para cezası tek başına veyahut hapis cezası ile birlikte uygulanan bir yaptırım türüdür. Atatürk aleyhine işlenen suçlar bu koşulları sağlarsa verilen hapis cezası adli para cezasına dönüştürülebilir.
Atatürk’e Hakaret Suçu Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının (HAGB) amacı kişileri ıslah etmektir. İki yıl veya altında olan hapis cezalarının varlığı halinde kişilere belirli bir denetim süresi verilir. Bu süre içerisinde failin kurallara uygun hareket etmesi sonucunda verilen hüküm hiçbir sonuç doğurmayarak ortadan kalkar ve adli sicil kaydında da görülmez. Atatürk aleyhine işlenen suçlar bu koşulları sağlarsa verilen hapis cezası hakkında HAGB kararı verilebilir.
Atatürk’e Hakaret Suçunda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen ve failin hiç ceza almamasına ya da aldığı cezada indirim yapılmasına yol açan düzenlemedir. Buna göre fail mağdura karşı yaratmış olduğu zarardan pişmanlık duyarak zararı gidermeye yönelik hareket ederse bu durumda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilecektir. Etkin pişmanlık her suç tipinde uygulanabilen bir düzenleme değildir. Yalnızca düzenleme bulunan suç tipleri için uygulanabilir. Atatürk aleyhine işlenen suçlar açısından etkin pişmanlık hükümleri uygulanmamaktadır.
Atatürk’e Hakaret Suçunda Uzlaşma
Uzlaşma fail ile mağdur arasında bir uzlaşmacı aracılığı ile iletişim kurulması sağlanarak uyuşmazlığın giderilmesi yoludur. Şikâyetten vazgeçme değildir. Atatürk aleyhine işlenen suçlar, uzlaşma kapsamında olan suçlardan değildir.
Atatürk’e Hakaret Suçunda İştirak
Ceza hukukundaa iştirak, bir suç işleme kararının icrası kapsamında birden fazla kişi tarafından fikir ve eylem birliği içinde birlikte suç işlenmesini ifade eder
Atatürk’e Hakaret Suçunda Görevli Mahkeme
Atatürk aleyhine işlenen suçları yargılamakla görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
Sık Sorulan Sorular
Atatürk’e Hakaret Suçu Şikâyete Tabi Bir Suç Mudur?
Atatürk’e hakaret suçu şikâyete bağlı suçlar arasında değildir. Bu sebeple şikâyet zamanaşımı süresi mevcut değildir. Soruşturma savcılık tarafından resen yapılır.
Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Nelerdir?
Atatürk'ün hatırasına sövmek ve Atatürk'ü temsil eden heykel, büst ve abideleri veyahut Atatürk’ün kabrini tahrip etme, kırma gibi eylemler Atatürk'ün aleyhine işlenmiş suçlardandır.
Atatürk’e Hakaret Suçu Kaç Yıl?
Atatürk'ün hatırasına alenen hakaret eden veya söven kimse bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Atatürk'e Hakaret Suçu Yargıtay Kararları
Yargıtay 15. Ceza Dairesi - Karar : 2012/45018
Kamu malına zarar verme suçundan kurulan mahkumiyet hükmüne yönelik sanığın temyiz isteminin incelenmesinde;
Mala zarar verme suçu başkasının mülkiyetinde bulunan taşınır veya taşınmaz malın kısmen veya tamamen yıkılması, tahrip edilmesi, yok edilmesi, bozulması kullanılamaz hâle getirilmesi veya kirletilmesiyle oluşur. Bu bakımdan,söz konusu suç, seçimlik hareketli bir suçtur. Yıkma, yalnızca taşınmazlar için söz konusudur. Taşınmazın önceki kullanış biçimine uygun olarak bir daha kullanılamaz duruma getirilmesini ifade eder. Yok etme, suça konu şeyin maddî varlığını ortadan kaldırmaktır. Bozma, suça konu şeyin, amacına uygun olarak kullanılması olanağını ortadan kaldırmaktır. Kirletme, başkasının binasının duvarına yazı yazmak, resim yapmak, afiş ve ilân yapıştırmak şeklinde gerçekleştirilmektedir.
Somut olayda; Sanığın olay gecesi götürüldüğü polis karakolunda bulunan Atatürk büstüne tekme atarak çökmesine neden olmak şeklindeki eyleminin 5816 sayılı yasanın 1/2 maddesinde düzenlenen suçu oluşturduğu gözetilmeden yazılı şekilde hüküm kurulması, bozma nedenidir (Yargıtay 15. Ceza Dairesi - Karar : 2012/45018).
Yargıtay 11. Ceza Dairesi - Karar : 2007/7531
Tanıklar Y…B… ve H…T…‘in sanıkların okulun kapısından 5- 6 metre mesafedeki Atatürk’ün büstüne “Vajina monologları” adlı tiyatro oyununa ait afişin yazılı kısmının bütün alın, burun ve yüz kısmını kapatacak şekilde konduğunu görmeleri üzerine kendilerini Emniyet Müdürlüğüne götürdüklerini beyan etmeleri, sanıkların da kısmen tanıkların anlatımlarını doğrulamaları karşısında, mahkumiyetleri yerine Atatürk’ün manevi şahsiyetini tahkir özel kastı ile hareket etmediklerinden bahisle beraatlerine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 11. Ceza Dairesi - Karar : 2007/7531).
Yargıtay 11. Ceza Dairesi- Karar : 2002/5786
Sanığın, Milli Eğitim Bakanı’nı protesto etmek amacıyla üzerinde “Atatürk İlah Değildir” yazılı pankartı açıp aynı şekilde bağırdığı olayda konuşma yapan Bakana yönelik eylemi sırasında Atatürk’den bahsettiği ve ancak konuşma sırasında Atatürk’ü küçük düşürücü bir söz sarfetmediği ve davranışta bulunulmadığı gözetilmeden Atatürk’e hakaret suçundan beraati yerine yazılı gerekçelerle mahkümiyetine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 11. Ceza Dairesi- Karar : 2002/5786).
