Adli Yardım Nedir?
Adli yardım, maddi olanakları sınırlı olan bireylerin hak arama yollarına ulaşabilmelerini temin etmek amacıyla, onlara sağlanan hukuki bir kolaylık ve destek mekanizmasıdır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 334. maddesi uyarınca, adli yardım, kişilerin ve ailelerinin geçimini ciddi biçimde zorlamadan yargılama giderlerini kısmen veya tamamen karşılayamayacak durumda olmaları şartıyla sağlanır. Bu yolla, ekonomik zorlukların hak arama hürriyetini kısıtlamasının önüne geçilmesi hedeflenmektedir.
Adli Yardımdan Kimler Yararlanabilir?
Hukuk Muhakemeleri Kanunu Madde 334 Adli yardımdan faydalanabilecek kişileri düzenlemiştir. Buna göre:
Kendisi ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin, gereken yargılama veya takip giderlerini kısmen veya tamamen ödeme gücünden yoksun olan kimseler, iddia ve savunmalarında, geçici hukuki korunma taleplerinde ve icra takibinde, taleplerinin açıkça dayanaktan yoksun olmaması kaydıyla adli yardımdan yararlanabilirler.
Adli Yardım Kararı ve Etkisi Nelerdir?
Hukuk Muhakemeleri Kanunu Madde 335’e göre adli yardım kararı şu hakları sağlar (HMK m. 335/1):
- Yargılama ve takip giderlerinden geçici olarak muafiyet.
- Yargılama ve takip giderleri için teminat gösterme yükümlülüğünden muafiyet.
- Davanın avukatsız takibi gerekiyorsa, avukat sağlanması ve avukat ücretinin daha sonra ödenmesi.
Mahkeme, talep sahibinin bu haklardan sadece bazılarına da karar verebilir (HMK m. 335/2). Adli yardım, hükmün kesinleşmesine kadar geçerlidir (HMK m. 335/3). Önceki yargılama giderlerini kapsamaz (HMK m. 337/3).
Hukuk Muhakemeleri Kanunu Madde 339’a göre:
Adli yardım, geçici bir muafiyet sağlar. Adli yardım kararından dolayı ertelenen tüm yargılama giderleri ve Devlet tarafından ödenen avanslar, davanın sonucunda haksız çıkan kişiden tahsil edilir. Adli yardımdan yararlanan kişi haksız çıkarsa, uygun görülürse yargılama giderlerinin en fazla bir yıl içinde eşit taksitler halinde ödenmesine karar verilebilir
Eğer adli yardım kararının tahsili, kişinin mağduriyetine neden olacaksa, mahkeme, bu ödemelerden tamamen veya kısmen muaf tutulmasına karar verebilir.

Adli Yardım ile Tüm Ödemelerden Muaf Tutulabilir Miyim?
Adli yardım kararı, ilgiliye, aşağıdaki hususları sağlar:
- Yapılacak tüm yargılama ve takip giderlerinden geçici olarak muafiyet.
- Yargılama ve takip giderleri için teminat göstermekten muafiyet.
- Dava ve icra takibi sırasında yapılması gereken tüm giderlerin Devlet tarafından avans olarak ödenmesi.
- Davanın avukat ile takibi gerekiyorsa, ücreti sonradan ödenmek üzere bir avukat temini.
Mahkeme, talepte bulunanın, yukarıdaki bentlerde düzenlenen hususlardan bir kısmından yararlanmasına da karar verebilir.
Adli yardım, hükmün kesinleşmesine kadar devam eder.
Kanun düzenlemesinden de anlaşılacağı üzere adli yardım yukarıda sayılanların tümü veya bir kısmını kapsayabilir. Mahkemenin değerlendirmesine göre karar verilmektedir.
Adli Yardım Ücreti Ne Zaman Ödenir?
Adli yardım kararı nedeniyle ertelenen giderler, davanın sonucunda haksız taraf üzerine bırakılır. Haksız taraf, yargılama giderlerini ve Devlet tarafından ödenen avansları mahkeme kararıyla belirtilen sürede ödemekle yükümülür. Bu ödeme genellikle kararın kesinleşmesinden sonra talep edilir. Mahkeme, uygun görüldüğü takdirde bu giderlerin bir yıl içinde taksitlendirilmesine hükmedebilir. Eğer yargılama giderlerinin tahsili, kişinin mağduriyetine neden olacaksa, bu ödemelerden tamamen veya kısmen muafiyet söz konusu olabilir.
Adli Yardım Başvurusu Nasıl Yapılır?
Adli yardım başvurusu, ilgili mahkemeye yapılır. Davalar, çekişmesiz yargı işleri ve geçici hukuki koruma taleplerinde yetkili mahkeme, asıl işin görüldüğü yer mahkemesidir. İcra ve iflas takiplerinde de adli yardım uygulanabilir; ancak iflas karanının kesinleşmesinden sonra adli yardım talep edilemez. Yasa yollarına başvuru sürecinde de adli yardım talebi yapılabileceği gibi, bu talepler bölge adliye mahkemesi veya Yargıtay’a iletilebilir.
Adli Yardım Talebi İçin Ne Gerekli?
- Adli Yardım Görüşme Formu
- E-Devlet Çıktılı İkametgah
- Nüfus Cüzdanı Fotokopisi
- E-Devlet Çıktılı Vukuatlı Nüfus Cüzdan Örneği
- E-Devlet Çıktılı Tapu Sicil Müdürlüğü’nden Gayrimenkulün Olmadığına Dair Belge
- E-Devlet Çıktılı Ticaret Kaydının Olup Olmadığına Dair Belge
- E-Devlet Çıktılı Araç Kaydının Olup Olmadığına Dair Belge
- E-Devlet Çıktılı Hizmet Döküm Belgesi
Ile birlikte başvurular gerçekleştirilmektedir.
Adli Yardım Talebi Dilekçesi
İSTANBUL... AİLE MAHKEMESİNE
DOSYA NO :
DAVACI :
VEKİL : Av. Mehmet GENÇ
DAVALI :
KONU : Adli yardım talebimize ilişkin dilekçemizdir.
AÇIKLAMALAR:
- Maddi durumu nedeniyle, kendisi ve ailesinin geçimini ciddi şekilde zorlaştırmadan yargılama veya takip giderlerini kısmen ya da tamamen karşılayamayacak durumda olan kişiler, taleplerinin açıkça dayanaktan yoksun olmaması şartıyla, iddia ve savunmalarında, geçici hukuki koruma istemlerinde ve icra takibinde adli yardımdan faydalanabilirler.
- Dava dilekçemizde açıkladığımız tüm bu nedenlerden de anlaşılacağı üzere, müvekkil son derece mağdur bir durumda olup, yargı harç ve giderlerini karşılama imkanı bulunmamaktadır.
EK-1'de görüleceği üzere müvekkil çalışmamaktadır.
EK-2'de görüleceği üzere müvekkil adına taşınmaz malvarlığı yoktur.
EK-3'de görüleceği üzere müvekkilin aracı yoktur.
EK-4'de görüleceği üzere müvekkil hakkında başlatılan ve devam eden iki icra takibi bulunmaktadır.
EK-5'de görüleceği üzere müvekkilin şu an bakıma muhtaç olan 3 çocuğu olup müvekkil çocuklarına bakmakla sorumludur.
- Müvekkilin, bu dava kapsamında harçlar, bilirkişi ücretleri, delil toplama, tanık dinletme ve çeşitli tebligat masraflarını karşılayacak maddi imkanı bulunmamaktadır. Bu nedenle, adli yardım talebimizin kabul edilerek yargılama harç ve giderlerinin adli yardım kapsamında karşılanmasını talep ederiz.
SONUÇ VE İSTEM : Yukarıda açıkladığımız gerekçeler doğrultusunda, adli yardım talebimizin kabul edilerek müvekkilin dava ile ilgili harç ve masraflar açısından adli yardımdan yararlandırılmasına karar verilmesini saygılarımızla arz ve talep ederiz. 15.01.2025
DAVACI VEKİLİ
Av. Mehmet GENÇ
Adli Yardım Hangi Davaları Kapsar?
Adli yardım sistemi, ceza davaları dışındaki davalar için geçerlidir. Ceza davalarında ise adli yardım farklı bir yapıda düzenlenmiştir. Adli yargıda hukuk mahkemelerinde ve idari yargıda dava açarken ya da aleyhte dava açılmışsa adli yardım talebinde bulunulabilir.
Adli Yardım Talebi Ne Zaman Sonuçlanır?
Hukuk Muhakemeleri Kanunu Madde 337’ye göre:
Mahkeme, adli yardım talebi hakkında duruşma yapmaksızın karar verebilir. Ancak, talep hâlinde inceleme duruşmalı olarak yapılır. Adli yardım taleplerinin reddine ilişkin mahkeme kararlarında sunulan bilgi ve belgelerin kabul edilmeme sebebi açıkça belirtilir.
Adli yardım, daha önce yapılan yargılama giderlerini kapsamaz.
Adli Yardım Talebinin Reddine İtiraz
Adli yardım talebinin reddine ilişkin kararlara karşı, tebliğinden itibaren iki hafta içinde kararı veren mahkemeye dilekçe vermek suretiyle itiraz edilebilir. Kararına itiraz edilen mahkeme, itirazı incelemesi için dosyayı o yerde adli yardım talebi yapılan hukuk mahkemesinin birden fazla dairesinin bulunması hâlinde, numara olarak kendisini izleyen daireye, son numaralı daire için birinci daireye, o yerde adli yardım talebi yapılan hukuk mahkemesinin tek dairesi bulunması hâlinde ise aynı işlere bakmakla görevli en yakın mahkemeye gönderir. İtiraz incelemesi neticesinde verilen karar kesindir. Adli yardım talebi reddedilirse, ödeme gücünde sonradan gerçekleşen ciddi bir azalmaya dayanılarak tekrar talepte bulunulabilir.
Adli Yardım Kararı İstinaf Edilir Mi?
Adli yardım kararına karşı itiraz yolu açıktır. Karara karşı, tebliğinden itibaren iki hafta içinde kararı veren mahkemeye dilekçe vermek suretiyle itiraz edilebilir. İtiraz incelemesi neticesinde verilen karar kesindir.