İstanbul Barosu'na kayıtlı olan Avukat Mehmet Genç, mezun olduğu tarihten bu yana avukatlık mesleğini aralıksız olarak sürdürmektedir. İstanbul Barosu bünyesinde kurduğu avukatlık bürosuyla Ceza Hukuku, Miras Hukuku, Gayrimenkul Hukuku, Bilişim Hukuku başta olmak üzere birçok hukuk alanında avukatlık faaliyeti göstermektedir.
Devamını Oku
Uzlaştırma sistemi, ceza hukukunda taraflar arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkların, yargılama sürecine gerek kalmadan çözüme kavuşturulmasını amaçlayan alternatif bir çözüm yoludur. Türk Ceza Hukuku'nda uzlaştırma; özellikle mağdurun zararının giderilmesi, toplumsal barışın sağlanması ve yargı sisteminin etkinliğinin artırılması amacıyla uygulanmaktadır. Bu sistem sayesinde taraflar, arabulucu niteliğindeki uzlaştırmacı eşliğinde bir araya gelerek karşılıklı rızaya dayalı bir anlaşma zemini oluştururlar. Uzlaştırma süreci, hem mağdur hem de şüpheli açısından yıpratıcı ve uzun sürebilecek yargılamanın önüne geçerek hızlı, gönüllü ve tatmin edici bir çözüm sunar.
Ceza hukukunda alternatif çözüm yolları, özellikle basit ve hafif suçlarda, yargılama sürecine gerek kalmadan uyuşmazlıkların çözülmesini sağlayan yöntemlerdir. Ceza hukukunda uzlaşma, ön ödeme, kamuya yararlı işte çalışma ve seri muhakeme gibi uygulamalar, hem yargının iş yükünü hafifletir hem de taraflar arasında daha hızlı ve etkili sonuçlar doğurur.
Uzlaştırma kapsamına giren suçlar, genellikle şikâyete bağlı olan ve toplumda ağır zarar oluşturmayan eylemleri kapsar. Hakaret, tehdit, basit yaralama, mala zarar verme gibi suçlar bu kapsamda değerlendirilir. Ayrıca, bazı şikâyete bağlı olmayan ancak kanunda açıkça belirtilen suçlar da uzlaştırma kapsamına girebilir.
2025 Uzlaştırma Değişiklikleri:
2025’te yapılan düzenlemelerle, uzlaştırma kapsamına yeni suç tipleri eklenerek sistemin etkinliği artırılmıştır. Bu değişiklikle birlikte, daha önce uzlaştırma dışı bırakılan bazı hafif suçlar da tarafların uzlaşması halinde yargı sürecine gerek kalmadan çözülebilecektir. Böylece, ceza adaleti sistemi hem hızlanmakta hem de mağdur ve şüpheli arasındaki anlaşma imkânları genişlemektedir.
Uzlaştırma sürecinde taraflara uzlaşma için verilen süre uzatılmıştır; bu sayede taraflar, anlaşmaya varmak için daha fazla zaman ve fırsata sahip olmaktadır. Ayrıca, uzlaştırma sürecinde görev yapan hakem sayısında yapılan düzenlemelerle, sürecin daha sağlıklı ve etkin yürütülmesi hedeflenmiştir. Bu değişiklikler, uzlaşmanın taraflar açısından daha verimli ve adil olmasını sağlamaktadır.
Uzlaştırmacı görevlendirme sürecinde, tarafların adil ve tarafsız bir şekilde temsil edilmesi büyük önem taşır. Uzlaştırmacı atama süreci, hukuki bilgiye sahip ve deneyimli kişiler arasından titizlikle gerçekleştirilir. Taraflar, atanan uzlaştırmacının görevine ilişkin bilgilendirilir ve gerektiğinde ret hakkına sahiptir. Ayrıca, taraflar sürece aktif katılım hakkına sahip olup, görüş ve taleplerini uzlaştırmacıya iletebilirler. Bu düzenlemeler, uzlaştırma sürecinin adil, şeffaf ve güvenilir bir şekilde yürütülmesini sağlamaktadır.
Uzlaştırmacı seçimi, taraflar arasında adil ve tarafsız bir uzlaşma ortamı sağlamak amacıyla titizlikle yapılır. Taraflar, atanan uzlaştırmacıya ilişkin bilgi aldıktan sonra, herhangi bir sebeple uzlaştırmacıya itiraz etme hakkına sahiptir. Bu itirazlar, sürecin güvenilirliğini ve tarafların haklarının korunmasını temin etmek için değerlendirilir ve uygun görüldüğünde yeni bir uzlaştırmacı atanır.
Görüşmelerin tarafsızlığı ve etik kurallar, uzlaştırma sürecinin temel unsurlarındandır. Uzlaştırmacıların tarafsız davranması ve etik ilkelere uygun hareket etmesi, tarafların uzlaştırma hakları çerçevesinde eşit ve adil muamele görmesini sağlar. Bu sayede, sürecin güvenilirliği artar ve taraflar arasında sağlıklı bir iletişim ortamı oluşur.
Uzlaştırma sürecinde taraflar arasında sağlanan mutabakat, ceza davasında anlaşma sürecinin temelini oluşturur. Bu süreçte, mağdur ve şüpheli uzlaştırmacı eşliğinde bir araya gelerek sorunlarını karşılıklı olarak çözmeyi hedefler. Ceza davasında anlaşma süreci başarılı olursa, dava süreci sona erebilir ve taraflar arasında kalıcı bir çözüm sağlanır. Ancak anlaşmanın sağlanamaması halinde, yargılama süreci normal şekilde devam eder.
Uzlaşma belgesinin bağlayıcılığı, uzlaşma belgesinin geçerliliği ile doğrudan ilişkilidir. Taraflar arasında imzalanan bu belge, tarafların üzerinde anlaştığı hususları resmi olarak tescil eder ve hukuki sonuç doğurur. Uzlaşma belgesinin geçerliliği, anlaşmanın taraflarca kabul edildiğinin ve sürecin tamamlandığının kanıtı olarak yargı mercilerince dikkate alınır. Bu nedenle, belgeye uygun davranılması ve kararlara riayet edilmesi önemlidir.
Uzlaştırma sürecinde taraflar arasında anlaşmazlık hâlinde, uzlaştırma işlemi sona erer ve yargı süreci kaldığı yerden devam eder. Bu durumda, uzlaştırma yolu tükendiği için, dosya tekrar mahkemeye intikal eder ve tarafların hukuki hakları mahkeme tarafından korunarak, geleneksel yargılama usulü işletilir. Anlaşmazlık halinde yargı sürecine dönüş, adaletin tam ve etkin şekilde sağlanması açısından önemlidir. Böylece, taraflar arasında çözüm sağlanamasa da, hukuki süreç kesintiye uğramadan devam eder ve dosya yargılama aşamasına geçer.
“…TCK’nın 125/1. maddesinde düzenlenen hakaret suçundan kamu davası açıldığı ve yapılan yargılama sonucu mahkumiyet kararı verildiği, katılan kolluk beyanında uzlaşmak istemediğini belirtmiş ise de, hakaret suçundan uzlaşma teklif formu imzalatılmayıp uzlaşmanın mahiyeti ve sonuçlarının da açıklanmadığı, soruşturma ve kovuşturma aşamalarında usule uygun uzlaştırma işlemi yapılmadığının anlaşılması karşısında, 5271 sayılı CMK’nın 253. maddesinde öngörülen yönteme uygun biçimde sanık ve katılan arasında uzlaştırma işlemi yapılmadan mahkumiyet hükmü kurulması hukuka aykırıdır….” (Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2020/968 E. 2020/7494 K.)
“…Sanığın üzerine atılı 5237 sayılı TCK’nin 86/2. maddesinde düzenlenen ”kasten yaralama” ve TCK’nin 106/1-2. cümlesinde düzenlenen ”sair tehdit” suçlarının uzlaşmaya tabi olması karşısında, soruşturma ve kovuşturma aşamasında taraflara uzlaşmayı kabul edip etmediklerinin sorulmadığı anlaşılmakla, taraflar arasında öncelikle 5271 sayılı CMK’nin 6763 sayılı Kanun ile değişik 253 ve 254. maddeleri gereğince uzlaştırma girişiminde bulunulması, uzlaştırma girişiminin başarısızlıkla sonuçlanması üzerine yargılamaya devam olunarak sonucuna göre sanığın hukuki durumunun belirlenmesi gerektiği düşünülmeden yazılı şekilde hüküm kurulması, … Bozmayı gerektirmiş, sanığın temyiz sebepleri bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan hükümlerin bu nedenlerle 6723 sayılı Kanun’un 33. maddesiyle değişik 5320 sayılı Kanun’un 8/1. maddesi ile yürürlükte bulunan 1412 sayılı CMUK’un 321. maddesi uyarınca BOZULMASINA, 15.04.2021 gününde oy birliğiyle karar verildi.” (Yargıtay 1. Ceza Dairesi 2021/5788 E. 2021/6929 K.)
Yapılan düzenlemeler ve verilen yargı kararları, uzlaştırma sisteminin daha etkin ve adil işlemesini sağlamaktadır. Uzlaştırma süreçlerinde hukuki bilgiye sahip uzmanların görev alması, taraflara daha fazla düşünme süresi tanınması ve tazminat haklarının korunması gibi adımlar, sistemin güvenilirliğini artırmaktadır. Ayrıca, emsal kararlar, uygulamadaki yeniliklerin nasıl hayata geçtiğini ve tarafların haklarının nasıl korunduğunu göstermektedir.
Sonuç olarak, 2025 yılında yapılan düzenlemeler ve verilen yargı kararları, uzlaştırma sisteminin etkinliğini artırmış ve tarafların haklarının daha iyi korunmasını sağlamıştır.
Uzlaştırma sisteminde uygulamada öne çıkan davalar, sistemin işleyişini ve etkinliğini gözler önüne sermektedir. Özellikle hafif ve orta şiddetteki suçlarda uzlaşma yoluyla çözülen davalar, hem tarafların memnuniyetini artırmakta hem de mahkemelerin iş yükünü azaltmaktadır. Ayrıca, uzlaştırmanın mümkün olmadığı durumlarda verilen yargı kararları da emsal teşkil ederek, hukuki standartların oluşmasına katkıda bulunmaktadır. Bu davalar, uzlaştırma mekanizmasının avantajlarını ve sınırlarını ortaya koyarken, gelecekte yapılacak reformlar için de önemli bir kaynak oluşturmaktadır.
Uzlaştırma sürecinde çeşitli sorunlarla karşılaşılabilmektedir. Tarafların iletişim eksikliği, uzlaştırmacı sayısının yetersizliği ve hukuki bilgi eksikliği sürecin etkinliğini olumsuz etkileyebilmektedir. Ayrıca, uzlaştırma kapsamının sınırlı olması ve bazı suçlarda uzlaştırmanın uygulanamaması da süreci zorlaştıran faktörler arasındadır. Bu sorunların çözümü için, uzlaştırmacı sayısının artırılması, eğitimlerin yaygınlaştırılması ve uzlaştırma kapsamının genişletilmesi önerilmektedir. Ayrıca, tarafların sürece aktif
katılımını teşvik edecek mekanizmalar geliştirilmesi, uzlaştırmanın başarısını artıracak önemli adımlardır.
Uzlaştırma sürecinde zorla uzlaştırma uygulaması, taraflar arasındaki eşitlik ilkesine zarar verebilir. Taraflardan birinin baskı altında kalması veya sürece istemeden dahil olması, uzlaşmanın gerçek anlamda gönüllülük esasına dayanmasını engeller. Bu durum, taraflar arası dengesizliği artırarak sürecin adil ve etkili yürütülmesini zorlaştırır. Uzlaştırmada başarının sağlanabilmesi için, tarafların özgür iradeleriyle ve eşit koşullarda katılımı temel alınmalıdır. Bu nedenle, zorla uzlaştırma uygulamalarından kaçınılmalı ve tarafların hakları titizlikle korunmalıdır.
Uzlaştırma sürecinin şeffaflığının artırılması, tarafların güvenini ve sürecin etkinliğini önemli ölçüde yükseltir. Bu kapsamda, süreç boyunca taraflara düzenli bilgilendirme yapılması, uzlaştırmacıların karar alma mekanizmalarının açık ve anlaşılır olması gerekmektedir. Ayrıca, uzlaştırma sürecine dair kayıt ve belgelerin tarafların erişimine açık tutulması, sürecin denetlenebilirliğini artırır. Teknolojik altyapının geliştirilmesi ve süreçlerin dijital ortamda takip edilmesi de şeffaflığı destekleyen önemli adımlardır. Bu iyileştirmeler, tarafların uzlaştırmaya olan güvenini pekiştirerek daha sağlıklı çözümlere ulaşılmasını sağlar.