İstanbul Barosu'na kayıtlı olan Avukat Mehmet Genç, mezun olduğu tarihten bu yana avukatlık mesleğini aralıksız olarak sürdürmektedir. İstanbul Barosu bünyesinde kurduğu avukatlık bürosuyla Ceza Hukuku, Miras Hukuku, Gayrimenkul Hukuku, Bilişim Hukuku başta olmak üzere birçok hukuk alanında avukatlık faaliyeti göstermektedir.
Devamını Oku
"Vazife malullüğü" terimi, Türkiye'de Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) hizmetleri kapsamında kullanılan bir terimdir. Bu kapsamda, çalışanların meslekleri gereği yaptıkları işlerden kaynaklanan bir sebeple iş kazası veya meslek hastalığı sonucu malul kalmaları durumunda SGK, malullük aylığı ödemektedir. 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu'nun 44. maddesi bu hususu düzenler.
Ancak, vazife malullüğü kapsamına girmeyen ve farklı sebeplerden kaynaklanan maluliyet durumlarında da SGK, malullük aylığı ödemektedir. Bu tür maluliyet durumlarına "adi malullük" denir. Adi malul olan bir kişi, çalışmasına engel teşkil etmeyen bir durumda ise, çalışmaya devam edebilir. Ancak unutmamak gerekir ki adi malul olmak için kişinin en az 10 yıl hizmet süresi olmalıdır. Adi malullük talebinde bulunan kişi tarafından alınan rapor kuruma verilir ve Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından maluliyet kararı verilip verilmeyeceği belirlenir. Ancak adi malullük durumunda, çalışmaya engel teşkil etmeyen durumlarda emekliye sevk işlemi gerçekleşmeyebilir. Kurumu tarafından malulen emekliye sevk edilen kişi gerekli şartları taşıyor ise malulen emekliye ayrılır ve emekli maaşı bağlanır.
Adi malullük, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu değil, diğer nedenlerden kaynaklanan maluliyet durumlarını ifade eder. Örneğin, bir kişinin trafik kazası sonucu oluşan yaralanma veya bir hastalık sonucu meydana gelen bir engellilik durumu adi malullük kapsamına girer.
Adi malullük aylığı, vazife malullüğü aylığından farklı olarak, çalışanın prim ödeme gün sayısı, çalışma süresi ve maluliyet derecesine göre hesaplanır. Vazife malullüğü aylığı ise, prim ödeme gün sayısı ve maluliyet derecesine göre hesaplanır.
TSK (Türk Silahlı Kuvvetleri) adi malullük şartları, Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği'nde belirtilmiştir. Buna göre, adi malullük için aşağıdaki şartlar aranır:
TSK'da adi malullük, askeri personelin emekliliği veya malullük ödeneği alması gibi bazı haklar sağlar. Ancak, adi maluliyetin tespiti ve derecesi, askeri personelin çalışma kabiliyetini etkileyecek nitelikte olduğu için, dikkatli bir şekilde ve sağlık standartlarına uygun olarak yapılmalıdır.
Malul sayılan sigortalıların malullük aylığından yararlanabilmesi için en az on yıl sigortalı olması ve toplam olarak 1800 gün uzun vadeli sigorta kolları primi ödemiş olması, başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olduğuna karar verilmiş ise 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması, maluliyeti nedeniyle çalıştığı işten ayrılması, kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların ise kendi sigortalılığı nedeniyle Kuruma genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin borcu olmaması ve SGK’ya yazılı dilekçe ile başvurması gerekmektedir.
Malullük aylığı bağlanması için öncelikle, sosyal güvenlik il müdürlüğüne veya sosyal güvenlik merkezine yazılı olarak başvurulması gerekmektedir. Başvurunun ardından, SGK Sağlık Kurulu tarafından sigortalının maluliyet şartlarını taşıyıp taşımadığına karar vermek üzere yetkili sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarına gönderim sağlanır.
Hizmet akdine tabi çalışan ve kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların malullük aylığı için başvuru yapabilmeleri için Gelir, Aylık, Ödenek Talep Belgesi ve Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesi sunmaları gerekmektedir. Bunun yanı sıra kamu görevlileri ise emekliye sevk onayı ve Sağlık Kurulu Raporu ile Kurumları aracılığıyla başvuruda bulunabilirler.
SGK sağlık kurulunca yapılacak değerlendirmeye esas teşkil eden sağlık kurulu raporları, Eğitim ve Araştırma Hastaneleri, Devlet Üniversite Hastaneleri ve Devlet Hastaneleri tarafından düzenlenir. Sigortalıların bu hastanelere malul oldukları iddiasıyla başvuruda bulundukları, bağlı bulundukları sosyal güvenlik merkezleri veya il müdürlükleri tarafından yapılır.
SGK Sağlık Kurulları, çalışma gücü kaybı ve meslekte kazanma gücü kaybı oranları, erken yaşlanma hali, meslekte kazanma gücü kaybı nedeniyle vazifelerini yapamayacak hale gelme durumu, malullük dereceleri gibi konularda karar vermek üzere yetkili hekimlerden oluşan kurullardır. Sigortalılar, SGK sağlık kurullarının kararlarına itiraz etmek ve dosyalarının Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu tarafından yeniden değerlendirilmesini talep etmek için bağlı bulundukları sosyal güvenlik il/merkez müdürlüğünün ilgili servislerine başvurabilirler.
Maluliyet nedeniyle emekliye ayrılmak isteyen memurların yanı sıra, kurumun da personeli re’sen emekli etme yetkisi bulunmaktadır. Malulen emekli olan personelin sağlık durumlarını yeniden sağladıklarında, resmi sağlık kurumları tarafından tespit edildiği takdirde, eski derece ve niteliklerine uygun göreve atanacakları güvence altına alınmıştır.
Ancak, her adi malullük durumunda emekliye sevk işlemi gerçekleşmeyebilir. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından adi malul olarak karar verilmiş olsa bile, çalışmasına engel teşkil etmeyen kişiler, başka vazife veya sınıflara nakil yoluyla başka bir görev de yapabilirler. 5510 sayılı kanun kapsamında adi malul olarak emekliliği hak kazanan kişiler, emekli olduktan sonra hastalıkları düzeldiğinde ve sağlık kurulu raporuyla bunu ispatladıklarında, yeniden devlet memuru olabilirler.
OYAK, 205 sayılı Kanun kapsamında üyelerine maluliyet yardımı sunmaktadır. Tam ve daimi malullük hallerinde, sağlık kurulu raporu ile tespit edilen üyeler, bir işle meşgul olma imkanından kesinlikle mahrum kaldıkları için tam ve daimi malul sayılmaktadır. Bu durumdaki üyelere son aylık ücretlerinin 12 katı kadar bir yardım ödenmekte ve ayrıca emeklilik yardımı da verilmektedir.
Kısmi malullük durumunda ise üye, herhangi bir kaza sonrasında daimi ancak kısmi bir maluliyete maruz kalmışsa, Kanunda belirtilen oranlara göre kısmi maluliyet yardımına hak kazanabilir. Bu durumda son alınan maaş tutarının 12 katı hesaplanır ve Kanunda belirtilen oranlara göre ödeme yapılır. Eğer kısmi maluliyet nedeniyle görevden ayrılma gerekiyorsa, biriken emeklilik yardımı da iade edilmektedir.