Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme Suçu Nedir? (TCK 174)
Tehlikeli maddeleri izinsiz bulundurma veya nakletme suçu, toplum güvenliği için tehlike arz eden maddelerin izinsiz olarak bir yerden başka bir yere nakledilmesi, muhafaza edilmesi, satılması, satın alınması veya üretilmesi durumunda işlenen bir suçtur. Bu suç, topluma karşı işlenen suçlar kapsamında yer almaktadır ve Türk Ceza Kanunu'nun 174. maddesinde düzenlenmektedir.
Bu suçun işlenmesi, genellikle tehlikeli maddelerin halkın yaşadığı alanlarda veya toplumun yoğun olduğu bölgelerde izinsiz olarak bulundurulması veya taşınmasıyla gerçekleşir. Örneğin, bir işyerinde cam şişelere benzin ve fitil konularak yapılan molotof kokteyli bulunduran kişi, tehlikeli madde bulundurma suçu işlemiş olur. Bu gibi durumlar, potansiyel bir tehlike oluşturarak toplum güvenliğini tehlikeye atar.
Tehlikeli maddeleri izinsiz bulundurma veya nakletme suçu, genel tehlike yaratan suçlar arasında yer alır. Suçun amacı, önemli miktarda tehlikeli maddeyi izinsiz olarak bulunduran veya nakleden kişileri cezalandırmak ve toplumun genel güvenliğini korumaktır. Tehlikeli maddelerin kontrolsüz bir şekilde el değiştirmesi veya taşınması, patlama, yangın, zehirlenme gibi ciddi tehlikelere yol açabilir ve masum insanların yaşamlarını tehlikeye atabilir.
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme Suçunun Unsurları
Tehlikeli maddelerin izinsiz bulundurulması veya nakledilmesi, hukuki anlamda bir suç teşkil etmektedir. Bu suçun unsurları, maddi konusu olan tehlikeli maddelerin bulundurulması veya nakledilmesi ile ilgilidir. Ancak yetkili makamlardan gerekli izin alınmışsa, maddedeki suç oluşmaz.
Kanun, tehlikeli maddeleri tek tek sayma yoluna gitmek yerine, geniş kapsamlı bir tarif yaparak ifade etmiştir. Patlayıcı, yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı, boğucu, zehirleyici, sürekli hastalığa yol açıcı nükleer, radyoaktif, kimyasal, biyolojik madde şeklindeki ifade, tehlikeli maddelerin genel bir tanımını sağlar. Uygulamada, bir maddenin tehlikeli madde olup olmadığı, Polis Kriminal Laboratuvarı ve Adli Tıp Kurumu'ndan uzmanlık raporu alınarak tespit edilir.
Tehlikeli maddeleri izinsiz bulundurma veya nakletme suçu, seçimlik hareketli bir suç olarak kabul edilir. Bu suç, tehlikeli maddeyi imal, ithal veya ihraç etme, ülke içinde bir yerden diğer bir yere nakletme, muhafaza etme, satma, satın alma veya tehlikeli maddeyi işleme şeklindeki sekiz hareketten herhangi birinin işlenmesiyle meydana gelir. Ayrıca, yetkili makamların izni olmaksızın tehlikeli maddelerin imalinde, işlenmesinde veya kullanılmasında gerekli olan malzeme ve teçhizatı sağlayan kişi de bu suç kapsamında cezalandırılır.
Yasa dışı silahlı örgüte vahim miktarda silah veya patlayıcı temin etme, nakletme veya örgüte ait vahim miktardaki patlayıcı maddeleri saklamak gibi eylemler, bağımsız bir suç olarak örgüte silah sağlama suçu olarak düzenlenmiştir.
Tehlikeli maddelerin kullanılarak başka suçlar işlenmesi halinde, failin genel güvenliği kasten tehlikeye sokma suçu nedeniyle ayrıca cezalandırılması gerekir. Örneğin, bir evde imal edilen molotof kokteyllerini bir bankamatiğe atan fail, molotof kokteylinin zarara neden olmaması halinde tehlikeye sokma suçuyla cezalandırılır. Ancak zarara neden olması halinde ise patlayıcı madde kullanmanın, mala zarar verme suçunun unsuru olması nedeniyle yakarak mala zarar verme suçu sebebiyle cezalandırılır.
TCK m.174'te yer alan seçimlik hareketlerden bazıları özellik arz etmektedir. Tehlikeli madde imal etme fiili, tehlikeli maddenin elle veya makine kullanılarak üretilmesini ifade eder. Bu bağlamda el ile molotof kokteyli hazırlamak veya bazı kimyasalları karıştırarak patlayıcı madde üretmek, tehlikeli madde imal etme fiili olarak kabul edilir. Failin cezalandırılabilmesi için imalata yönelik bir alt yapı ve sistem kurduğunun ispatlanması gerekmektedir.
Tehlikeli madde nakletme ise tehlikeli maddenin bir yerden başka bir yere taşınmasıdır. Mesafenin uzunluğu önemli değildir. Örneğin, bir yerde imal edilen molotof kokteyllerinin kısa bir mesafe içinde taşınması sırasında yakalanan fail, tehlikeli madde nakletme suçuyla cezalandırılır.
Ayrıca, TCK m.174/3'te belirtilen önemsiz tür ve miktarda patlayıcı madde bulundurma durumu da suç kapsamına girmektedir. Patlayıcı maddelerin önemsiz miktarda veya türde olması halinde, fail daha hafif bir ceza ile karşılaşır. Ancak patlayıcı maddenin önemsiz tür veya miktarda olup olmadığı konusunda şüphe varsa, Adli Tıp Kurumu'ndan uzmanlık raporu alınması gerekmektedir. Uygulamada, örneğin 3 adet molotof kokteyli "önemli miktar ve tür" olarak kabul edilmektedir.
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme suçu, toplumun güvenliğini tehlikeye atan, ciddi sonuçlar doğurabilecek bir suçtur. Bu nedenle yetkili makamlardan gerekli izinlerin alınması ve tehlikeli maddelerin güvenli bir şekilde kullanılması önemlidir. Bu suçun unsurlarını anlamak ve gerektiğinde uzmanlardan destek almak, hem bireysel hem de toplumsal güvenliği sağlamaya yardımcı olur.
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme Suçunun Cezası
Tehlikeli maddeleri izinsiz olarak bulundurma, el değiştirme veya nakletme suçunun cezası şu şekildedir:
- Yetkili makamlardan gerekli izni almaksızın, patlayıcı, yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı, boğucu, zehirleyici, sürekli hastalığa yol açıcı nükleer, radyoaktif, kimyasal, biyolojik maddeyi imal, ithal veya ihraç eden, ülke içinde bir yerden diğer bir yere nakleden, muhafaza eden, satan, satın alan veya işleyen kişi, dört yıldan sekiz yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Yetkili makamların izni olmaksızın, bu fıkra kapsamına giren maddeleri imal etmek, işlemek veya kullanmak amacıyla, gerekli olan malzeme ve teçhizatı ithal eden, ihraç eden, satışa arz eden, başkalarına veren, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi de aynı ceza ile cezalandırılır (TCK m.174/1).
- Bu fiillerin suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır (TCK m.174/2). Suçun, örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmiş olması dolayısıyla ilgili maddesinde cezasının artırılması öngörülmüşse; sadece bu madde hükmüne göre cezada artırım yapılır (3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu m.5/2). Suçun örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde TCK m.174 bir kat arttırım öngördüğünden ayrıca 3713 sayılı TMK m.5 gereği ceza arttırımı yoluna gidilmeyecektir.
- Önemsiz tür ve miktarda patlayıcı maddeyi satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi hakkında, kullanılış amacı gözetilerek, bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur (TCK m.174/3).
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme Suçunda Cezayı Artıran Haller
Tehlikeli maddeleri izinsiz bulundura veya nakletme suçunun düzenlendiği 17. Maddenin 3. fıkrasına göre tehlikeli maddeleri izinsiz bulundura veya nakletme suçunu oluşturan fiillerin suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır (TCK m.174/2). Suçun, örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmiş olması dolayısıyla ilgili maddesinde cezasının artırılması öngörülmüşse; sadece bu madde hükmüne göre cezada artırım yapılır (3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu m.5/2). Suçun örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde TCK m.174 bir kat arttırım öngördüğünden ayrıca 3713 sayılı TMK m.5 gereği ceza arttırımı yoluna gidilmeyecektir.
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme Suçunun Para Cezasına Çevrilmesi
Adli para cezası, mahkeme tarafından, failin bir miktar parayı devlet hazinesine ödemesine karar verilmesidir. Adli para cezasına çevirme yalnızca kısa süreli hapis cezalarında uygulama alanı bulabilecektir. Hükmedilen hapis cezasının para cezasına çevrilebilmesi için verilen cezanın 1 yıl veya daha altında bir hapis cezası olması gereklidir. Adli para cezası tek başına veyahut hapis cezası ile birlikte uygulanan bir yaptırım türüdür. Tehlikeli maddeleri izinsiz bulundurma veya nakletme suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası adli para cezasına çevrilmesi mümkün olmaz.
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme Suçu Zamanaşımı
Zamanaşımı, davanın belli bir süre içerisinde açılması veya açılmış olan bir davanın kanuni olarak belirlenmiş süresi içerisinde sonuçlandırılmaması durumunda davanın düşmesine sebep olan kurumdur. Tehlikeli maddeleri izinsiz bulundurma veya nakletme suçu için yapılan yargılamalarda olağan dava zamanaşımı süresi 15 yıldır. Suç, bu zamanaşımı süreleri içerisinde her zaman soruşturulabilir, bu zamanaşımı süreleri geçtikten sonra soruşturma yapılamaz.
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme Suçu Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
CMK'nın 231. maddesi gereğince, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi için, sanığın kişiliği, yaşayışı, iş ve güç durumu, suçun işleniş biçimi, suçun işlenişindeki amaç ve saikler, suçun işlenişindeki öğretiler, sanığın duruşmadaki tutumu, mağdur zararının durumu, kamu yararının gerektirdiği diğer sebeplerin değerlendirilmesi sonucunda, sanığın suç işlemeyeceğine ve toplum için zararlı bir unsur olmadığına kanaat getirilmesi gerekmektedir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verildiğinde, mahkeme, sanığa belirli bir süre boyunca suçunu ceza evinde değil toplum içinde çekmesi için zaman verir. Bu süre içinde, sanık yeniden bir suç işlemezse, mahkeme kararı gereği cezasız kalır. Ancak, sanık bu süre içinde yeni bir suç işlerse, tüm cezalar uygulanır.
HAGB kararı sanığa verilen ceza, 2 yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası ise verilebilir. Bu durumda gerekli olan koşulların da sağlanması halinde verilecek hükmün açıklanmasının 5 yıl süreyle geriye bırakılmasına hükmün açıklanmasının geri bırakılması denir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, 2 yıl ve altındaki hapis cezası hükümlerinin infazını engellemektedir. Tehlikeli maddeleri izinsiz bulundurma veya nakletme suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararı verilmesi konusunda verilen cezanın miktarı önemlidir.
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme Suçunda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen ve failin hiç ceza almamasına ya da aldığı cezada indirim yapılmasına yol açan düzenlemedir. Buna göre fail mağdura karşı yaratmış olduğu zarardan pişmanlık duyarak zararı gidermeye yönelik hareket ederse bu durumda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilecektir. Etkin pişmanlık her suç tipinde uygulanabilen bir düzenleme değildir. Yalnızca düzenleme bulunan suç tipleri için uygulamak mümkün olur.
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme Suçu Şikayet Süresi
Türk Ceza Kanunu'nda yer alan suçlardan bazıları şikayete tabidir. Ancak tehlikeli maddeleri izinsiz bulundurma veya nakletme suçu şikayete tabi değildir ve savcılık tarafından kendiliğinden soruşturma başlatılacaktır. Suçtan mağdur olan kişi, yargılama aşamasında şikayetçi olmadığını belirtse bile davaya veya failin cezasına bir etkisi olmayacaktır.
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme Suçunda Şikayeten Vazgeçme
Tehlikeli maddeleri izinsiz bulundurma veya nakletme suçu TCK'da şikayete tabi suçlar kapsamında yer almamaktadır. Dolayısıyla, suçun işlenmesi durumunda savcılık tarafından resen soruşturma yapılır ve mahkeme tarafından resen kovuşturma yapılır. Bu sebeple mağdurun veya müştekinin şikayetten vazgeçmesi halinde dava düşmeyecektir.
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme Suçunda Uzlaşma
Uzlaştırma kurumu, mahkemelerin iş yükünü azaltmak ve tarafların uzun dava süreçlerinde hak kaybı yaşamalarını önlemek amacıyla oluşturulmuştur. Uzlaştırma, soruşturma ve kovuşturma aşamalarına alternatif bir yol sağlar. Bu yöntemde, suç mağduru veya zarar göreni ile fail, uzlaştırma kurumunun atadığı uzlaştırmacı eşliğinde görüşür ve ihtilafı sona erdirir. Tehlikeli maddeleri izinsiz bulundurma veya nakletme suçu, uzlaşma kapsamında olan suçlardan değildir.
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme Suçunda Teşebbüs
Kişi, işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamaz ise faaliyeti teşebbüs aşamasında kalmış olur. Suçu işlemek kastıyla elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle suçu tamamlayamayan kişi, TCK’nın 35. maddesi gereğince teşebbüsten sorumlu tutulacaktır.
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme Suçunda İştirak
İştirak, bir suçun işlenmesine katılan birden fazla kişinin bulunması durumunda söz konusu olur. İştirak, suçun işleniş şekline göre azmettiren, yardım eden, dolaylı fail veya müşterek fail şeklinde olabilir. Cezai sorumluluk, somut olayın özelliklerine göre iştirakin türüne göre belirlenir.
Suça iştirak, 5237 sayılı TCK’nın 37’nci maddesinde “Faillik”, 38’inci maddesinde “Azmettirme”, 39’uncu maddesinde “Yardım etme” ve 40’ıncı maddesinde “Bağlılık kuralı” başlığı altında düzenlenmiştir.
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme Suçunda Görevli Mahkeme
Tehlikeli maddeleri izinsiz bulundurma veya nakletme suçu için yargılama yapmakla görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
Sık Sorulan Sorular
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme Suçu Nedir?
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme suçu, tehlikeli maddelerin yetkili makamlardan izin alınmaksızın bulundurulması veya taşınması eylemlerini kapsayan bir suçtur. Bu suçun unsurları, tehlikeli maddelerin imal edilmesi, ithal veya ihraç edilmesi, yer içinde veya yerler arasında nakledilmesi, muhafaza edilmesi, satılması veya satın alınması gibi hareketlerden herhangi birinin gerçekleştirilmesidir. Bu suçu işleyenler, cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir ve toplumun güvenliğini tehlikeye attıkları için ciddi sonuçlar doğurabilir. Dolayısıyla, tehlikeli maddelerin izinsiz bulundurulması veya nakledilmesi durumlarında, yetkili izinlerin alınması ve güvenlik önlemlerinin titizlikle uygulanması önemlidir.
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme Suçu Kaç Yıl?
Tehlikeli maddeleri izinsiz olarak bulundurma, el değiştirme veya nakletme suçunun cezası şu şekildedir:
- Yetkili makamlardan gerekli izni almaksızın, patlayıcı, yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı, boğucu, zehirleyici, sürekli hastalığa yol açıcı nükleer, radyoaktif, kimyasal, biyolojik maddeyi imal, ithal veya ihraç eden, ülke içinde bir yerden diğer bir yere nakleden, muhafaza eden, satan, satın alan veya işleyen kişi, dört yıldan sekiz yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Yetkili makamların izni olmaksızın, bu fıkra kapsamına giren maddeleri imal etmek, işlemek veya kullanmak amacıyla, gerekli olan malzeme ve teçhizatı ithal eden, ihraç eden, satışa arz eden, başkalarına veren, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi de aynı ceza ile cezalandırılır (TCK m.174/1).
- Bu fiillerin suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır (TCK m.174/2). Suçun, örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmiş olması dolayısıyla ilgili maddesinde cezasının artırılması öngörülmüşse; sadece bu madde hükmüne göre cezada artırım yapılır (3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu m.5/2). Suçun örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde TCK m.174 bir kat arttırım öngördüğünden ayrıca 3713 sayılı TMK m.5 gereği ceza arttırımı yoluna gidilmeyecektir.
- Önemsiz tür ve miktarda patlayıcı maddeyi satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi hakkında, kullanılış amacı gözetilerek, bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur (TCK m.174/3).
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme Suçu Uzlaşmaya Tabii Mi?
Uzlaştırma kurumu, mahkemelerin iş yükünü azaltmak ve tarafların uzun dava süreçlerinde hak kaybı yaşamalarını önlemek amacıyla oluşturulmuştur. Tehlikeli maddeleri izinsiz bulundurma veya nakletme suçu, uzlaşma kapsamında olan suçlardan değildir.
Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma veya Nakletme Suçu Şikayete Bağlı Mıdır?
Tehlikeli maddeleri izinsiz bulundurma veya nakletme suçu TCK'da şikayete tabi suçlar kapsamında yer almamaktadır. Dolayısıyla, suçun işlenmesi durumunda savcılık tarafından resen soruşturma yapılır ve mahkeme tarafından resen kovuşturma yapılır.
Yargıtay Kararları
Yargıtay 16. Ceza Dairesi - Karar : 2017/5827
Suça sürüklenen çocuk hakkında tehlikeli maddelerin izinsiz olarak bulundurulması suçundan kurulan mahkumiyet hükmünün temyiz incelenmesinde;
Diğer örgüt mensuplarının Ak Parti merkezine molotof kokteyli atarken suça sürüklenen çocuğun gözcülük yaparak nitelikli mala zarar verme suçuna iştirak ettiği ancak sanığın savunmasının aksine yakıcı nitelikteki molotof kokteylerini imal, ithal, ihraç eden veya bulunduran, bir yerden diğer yere nakleden kişilerden olmadığının anlaşılması karşısında sabit olmayan suçtan beraati yerine yazılı gerekçelerle mahkumiyetine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 16. Ceza Dairesi - Karar : 2017/5827).
Yargıtay 16. Ceza Dairesi - Karar : 2016/3586
Suça sürüklenen çocuklar hakkında tehlikeli maddelerin izinsiz olarak bulundurulması ve silahlı terör örgütüne üye olma suçları yönünden; yakalama ve muhafaza altına alma tutanağı, ekspertiz raporu ve tüm dosya kapsamına göre, terör örgütü faaliyetinde kullanılmak maksadıyla 15 adet molotof kokteylini naklederken yakalanan ve örgütle organik bağı tesbit edilemeyen suça sürüklenen çocukların eyleminin kül halinde TCK’nın 315. maddesinde tanımlanan örgüte silah sağlama suçunu oluşturacağından, hukuki durumlarının buna göre takdir ve tayin edilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması bozma nedenidir (Yargıtay 16. Ceza Dairesi - Karar : 2016/3586).
Yargıtay 8. Ceza Dairesi - Karar : 2016/5759
Tehlikeli maddelerin izinsiz olarak bulundurulması veya el değiştirmesi suçunun temyiz incelmesi;
Suça konu ele geçen 5 adet fabrikasyon kaya kırıcı kimyasal maddelerin niteliği ve patlayıcı madde olup olmadığı, emsallerine eş değerde patlayıp patlamadığı ve TCK.nun 174. maddesi kapsamında kalıp kalmadığı konusunda bilirkişi incelemesi yaptırılıp kesin biçimde saptanarak ve suça konu maddelerin hüküm tarihinden sonra 04.07.2014 tarihinde imha edildiği anlaşılmakla, 04.07.2014 tarihli imha tutanağı düzenleyicileri dinlenilerek sonucuna göre sanığın hukuki durumunun tayin ve takdiri gerekirken eksik araştırmayla yazılı şekilde hüküm kurulması bozma nedenidir (Yargıtay 8. Ceza Dairesi - Karar : 2016/5759).
