Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçu Nedir? (TCK 116)
Türk Ceza Kanununun 116.Maddesinde konut dokunulmazlığının ihlal suçu yer alır. Buna göre konuta malikin rızası olmaksızın girenler ya da rıza ile girmiş olsa bile malikin konuttan çıkmasını istemesine rağmen çıkmayanlar konut dokunulmazlığının ihlali suçunu işlemiş olurlar.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunun Unsurları Nedir?
Konut dokunulmazlığı ihlali suçu; bir kişinin evine, iş yerine yahut bu yerlerin eklentilerine “kişinin rızası dışında girme veya verilen rızanın geri alınmasına rağmen çıkmama” filleri ile işlenmektedir. Bu suçla korunmak istenen yarar; kişinin evinde yahut iş yerinde kendini güvende hissetmesini sağlamaktır.
Konut dokunulmazlığı ihlali suçunu oluşturan unsurlar şunlardır:
- Bir kimsenin konutuna rızası dışında girilmesi: Bir kimsenin rızası olmadığı halde evine girilmesidir. Örneğin kiracının kirasını ödemediği için ev sahibinin kapıya dayanması ve kiracının rızası olmadan evine girip eşyalarını dışarıya çıkarması.
- Bir kimsenin evine rızası ile girildikten sonra oradan çıkılmaması: Bir kişi kendi isteğiyle bir başkasını evine aldıktan sonra evinden çıkmasını istediği halde çıkılmaması. Yani kişi ilk önce evine girilmesine izin veriyor; ancak bir süre sonra verdiği rızayı geri alarak evden çıkmasını istiyor. Ancak rıza ortadan kalkmasına rağmen kişi, evden çıkmıyor. Örneğin, bir kimsenin arkadaşını evine aldıktan sonra aralarında tartışması çıkması üzerine, arkadaşının evini terk etmesini istemesine rağmen, arkadaşının evden çıkmaması.
- Bir kimsenin işyerine veya eklentilerine; kişinin rızası olmadığı halde girilmesi yahut rıza alındıktan sonra kalınmaya devam edilmesi: Haneye tecavüzde olduğu gibi bir kimsenin iş yerine de rızası dışında girilmesi halinde suç oluşur. Yahut kişi önce rıza vermiştir ancak sonradan verdiği rızayı geri almış da olabilir.
Burada dikkat edilmesi gereken “iş yerinin, rızaya gerek olmadan girilmesi mutat olan” yerler olmaması gerekir. Örneğin herkese açık bir mağaza, market, sinema vb. yerler. Bu iş yerlerine girmek için iş yeri sahibinden izin alınmasına gerek yoktur. Tabi ki herkese açık olan bu işyerlerinin de kapalı olduğu saatlerde girilmesi halinde suç oluşacaktır. Örneğin sayım yapmak için gece vakti açık kalmış bir markete; girilmesine izin verilmediği halde kişinin girmesi. Ancak bir avukatın ofisi, doktorun kliniği, emlak ofisi gibi yerlere işyerinin sahibinin rızası ile girilmektedir. Dolayısıyla bu iş yerleri girilmesi mutat olmayan yerlerdir.
● Ceza hukukunda konut; bir kişinin yerleşmek ve barınmak amacıyla yaşamasına elverişli yerlerdir. Bu yer sürekli olabileceği gibi kişinin geçici olarak kalacağı yerde olabilir. Örneğin kişinin yılda bir iki kere gittiği bir köy evi de kişinin konutudur. Bu yere kişinin rızası dışında girilmesi halinde de haneye tecavüz olur. Aynı zamanda konutun veya eklentilerine girilmesi halinde de konut dokunulmazlığı suçu işlenmiş olur. Örneğin bir evin balkonu, evin bahçesinde bulunan; müştemilatı, otoparkı, kömürlüğü ve benzeri yerler.
Konutun evlilik birliği içerisinde birden fazla kişi tarafından ortak kullanılması halinde; bu kişilerden birinin rızası varsa konut dokunulmazlığı suçu oluşmaz. Aynı zamanda işyerinin de birden fazla kişiyle birlikte kullanılması halinde bu kişilerden birinin rızası varsa suç oluşmaz. Ancak bu kişilerden birinin verdiği rıza açıklaması meşru bir amaca yönelik olmalıdır. Örneğin evli olan bir kimsenin; eşi evde yokken sevgilisini eve alması halinde, diğer eş bakımından konut dokunulmazlığı ihlali suçu oluşur. Çünkü verilen rıza meşru bir amaca yönelik değildir. Ancak bir tamircinin yahut komşunun eve alınması halinde hanedeki diğer kişilerinde rızasının var olduğu kabul edilir.
Konut Dokunulmazlığı (Haneye Tecavüz) Suçunda Görevli Mahkeme Neresidir?
Konut dokunulmazlığı suçunda görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu Şikayet Süresi ve Zamanaşımı
Bu suç şikayete tabi suçlar arasındadır. Şikayet süresi, mağdurun fiilin işlendiğini ve fiili işleyen kişiyi öğrendiği tarihten başlamak üzere 6 aydır. Zira bu süre hak düşürücü olduğundan sürenin geçmesiyle şikayet hakkı da düşer.
Dava zamanaşımı süresi ise 8 yıldır. Bu süre içerisinde dava açılması gerekir. Aksi halde dava açma hakkı düşer.
Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu ve Uzlaştırma
Uzlaşma fail ile mağdur arasında bir uzlaşmacı aracılığı ile iletişim kurulması sağlanarak uyuşmazlığın giderilmesi yoludur. Şikâyetten vazgeçme değildir. Konut dokunulmazlığının ihlali suçu uzlaşma kapsamında yer alır.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunun Cezası (TCK md.116/1)
Bu suçun vücut bulması için:
Kişi konutun malikinin rızası dışında konuta girmeli veya konutun sahibinin rızasıyla girmiş de olsa malikin çıkartmak istemesine rağmen çıkmıyor olması gerekir. Bu iki halden birinin varlığı suçu meydana getirir.
- Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine rızasına aykırı olarak giren veya rıza ile girdikten sonra buradan çıkmayan kişi, mağdurun şikayeti üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Birinci fıkra kapsamına giren fiillerin, açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutat olan yerler dışında kalan işyerleri ve eklentileri hakkında işlenmesi hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine altı aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
- Evlilik birliğinde aile bireylerinden ya da konutun veya işyerinin birden fazla kişi tarafından ortak kullanılması durumunda, bu kişilerden birinin rızası varsa, yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanmaz. Ancak bunun için rıza açıklamasının meşru bir amaca yönelik olması gerekir.
- Fiilin, cebir veya tehdit kullanılmak suretiyle ya da gece vakti işlenmesi halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Konut dokunulmazlığı suçunun şu hallerde işlenmesi halinde ceza miktarının artırıldığı görülmektedir:
- Kişiye cebir veya tehdit kullanılarak işlenmişse,
- Suç gece vakti işlenmişse.
Bu hallerde bir kişinin konutuna yahut işyerine giren bir kimseye verilecek ceza; 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır.
İşyeri Dokunulmazlığının İhlali Suçunun Cezası
Türk Ceza Kanununun 116. Maddesine göre:
Açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutat olan yerler dışında kalan işyerleri ve eklentileri hakkında işlenmesi hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine altı aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunun Nitelikli Halleri
Bu suçun:
- a) Silahla,
- b) Kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle, imzasız mektupla veya özel işaretlerle,
- c) Birden fazla kişi tarafından birlikte,
- d) Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak,
- e) Kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle,
İşlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır. Suçun işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır.
Cezanın Ertelenmesi, Hagb ve Adli Para Cezasına Çevirme
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının (HAGB) amacı kişileri ıslah etmektir. İki yıl veya altında olan hapis cezalarının varlığı halinde hakim kişilere belirli bir denetim süresi verir. Bu süre içerisinde failin kurallara uygun hareket etmesi sonucunda verilen hüküm hiçbir sonuç doğurmayarak ortadan kalkar. Ve adli sicil kaydında da görünmez.
Hapis cezasının ertelenmesi, daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı 3 aydan fazla hapis cezasına mahkum edilmemiş kişiler hakkında 2 yılı geçmeyen hapis cezasının mahkeme tarafından Türk Ceza Kanununun 51. Maddesi kapsamında ertelenmesine karar verilmesidir. Burada sanık cezasını cezaevi dışında denetimli bir şekilde infaz etmektedir.
Adli para cezası, mahkeme tarafından, failin bir miktar parayı devlet hazinesine ödemesine karar verilmesidir.
Adli para cezasına çevirme yalnızca kısa süreli hapis cezalarında uygulama alanı bulabilecektir. Hükmedilen hapis cezasının para cezasına çevrilebilmesi için verilen cezanın 1 yıl veya daha altında bir hapis cezası olması gereklidir.
Adli para cezası tek başına veyahut hapis cezası ile birlikte uygulanan bir yaptırım türüdür.
Konut veya işyeri dokunulmazlığını ihlal suçunda; cezanın ertelenmesi, hükmün açıklanmasının geri bırakılması şartların oluşması durumunda mümkündür.
Adli para cezasına çevirme ise Türk Ceza Kanununun 116. Maddesinin 1. Ve 4. Fıkralarında yer alan halinin koşulları oluşmuşsa mümkündür. Fakat, TCK md.116/2 ve TCK md.116/2-4’te düzenlenen işyeri dokunulmazlığının ihlali suçunda, eğer hapis cezası verilmişse bunun adli para cezasına çevirmek mümkün olmaz.
Evli Sevgilisinin Evine Eşinin Rızası Dışında Girmek
Suçun oluşmasına neden olan haller iki şekilde sıralanmıştır:
- Ya kişi evin malikinin rızası olmadan eve girer
- Ya da malikinin rızası olsa da malikin kişiyi çıkartma isteğine rağmen evden çıkmaz.
Bu iki durum suçun oluşmasına sebebiyet verir. Eski sevgilinin eşin rızası dışında eve girmesi halinde olayı kendi çerçevesi içerisinde değerlendirmek gerekse de burada da sonuç itibariyle malikin rızası dışı eve giriş yapılmıştır. Dolayısı ile konut dokunulmazlığının ihlali suçu oluşmuştur.
İşyeri Dokunulmazlığının İhlali (Kamu Binaları)
Açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutat olan yerler dışında kalan işyerleri ve eklentileri hakkında işlenmesi hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine altı aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
Burada adli para cezası seçenek yaptırım olarak öngörülmüştür. Dolayısı ile mahkeme ikisine birden hükmetmez.
İşyeri Dokunulmazlığının İhlali Suçlarına Teşebbüs
Kişi, işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamaz ise faaliyeti teşebbüs aşamasında kalmış olur. Konut dokunulmazlığını ihlal suçu kapsamında kişiler bu suçun oluşması için icra hareketlerine başlamış ancak ellerinde olamayan sebepler ile suçu tamamlayamamışlarsa teşebbüs hükümleri uygulanır. Bu durumda fail için suç için öngörülen cezadan daha az cezaya hükmolunur.
Konut Dokunulmazlığı (Haneye Tecavüz) Suçunda Cezayı Artıran Haller
Konut dokunulmazlığı suçunda cezayı artıran haller ;
- Konut dokunulmazlığı suçunun silahla işlenmesi
- Kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koymak suretiyle işlenmesi
- Var olan suç örgütlerinin yahut var olduğu sayılan suç örgütlerinin gücünden yararlanarak işlenmesi
- Bir kamu görevlisinin görevinin sağladığı nüfusunu kötüye kullanarak işlemesi
Sayılan hallerde suçun işlenmesi halinde hükmedilecek olan ceza bir kat arttırılarak verilecektir. Ayrıca konut dokunulmazlığı suçunun işlenmesi sırasında; mağdura karşı kasten yaralamanın neticesi sebebiyle ağırlaştırılmış hallerinden biri gerçekleştirilmişse; konut dokunulmazlığı suçuyla birlikte ayrıca kasten yaralamadan da ceza verilir.
Sık Sorulan Sorular
Haneye Tecavüzün Para Cezası Ne Kadar?
Türk Ceza Kanununun 116. Maddesine göre:
- Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine rızasına aykırı olarak giren veya rıza ile girdikten sonra buradan çıkmayan kişi, mağdurun şikayeti üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Nitelikli Olarak Konut Dokunulmazlığını İhlal Etme Cezası Nedir?
Suçun basit halinin cezası altı aydan iki yıla kadar hapis cezasıdır.
Bu suçun:
- a) Silahla,
- b) Kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle, imzasız mektupla veya özel işaretlerle,
- c) Birden fazla kişi tarafından birlikte,
- d) Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak,
- e) Kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle,
İşlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
Suçun işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır.
Konut Dokunulmazlığı Cezası Ne Kadar?
Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine rızasına aykırı olarak giren veya rıza ile girdikten sonra buradan çıkmayan kişi, mağdurun şikayeti üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Otel Odası Konut Sayılır Mı?
Türk Ceza Kanununun 116. Maddesi uyarınca otel odası da konut sayılır.
Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu Yargıtay Kararları
Yargıtay CGK - 2015/275 karar
İşyerinin bir bölümünün sahibi veya çalışanları tarafından konut olarak kullanılması ve ilgililerin rızaları dışında belirtilen yerlere girilmesi ya da uyarılara rağmen çıkılmaması durumunda, işyeri dokunulmazlığının ihlali değil, konut dokunulmazlığının ihlali suçu oluşur
Yargıtay CGK - 2012/142 karar
Hırsızlık yapmak üzere Devlet hastanesine girilmiştir. Devlet hastanesi aynı zamanda işyeri niteliğindedir. Bu nedenle, fail hem hırsızlık suçu nedeniyle hem de işyeri dokunulmazlığını ihlal suçu nedeniyle cezalandırılmalıdır
Yargıtay CGK - 2014/337 karar
Adliye binaları da diğer kamu binaları gibi 116/2. maddesi kapsamında işyeri olduğundan, suç tarihinde gece vakti pencereden adliye binasına girip adli emanetteki uyuşturucu maddeyi çalmak isteyen, bu amaçla bir odanın kapısını kıran sanığın eylemlerinin mala zarar verme ve hırsızlık suçuna teşebbüsün yanında işyeri dokunulmazlığının ihlali suçunu da oluşturur.
Yargıtay CGK – 2014/314
Emniyet trafik tescil şubesi tüm bu kamu binaları gibi işyeri kabul edilmelidir. Bu nedenle, hırsızlık için giren sanığın işyeri dokunulmazlığını ihlal ettiği kabul edilmelidir
Yargıtay 2. Ceza Dairesi - Karar:2014/23448
Sanığın müştekinin sorumlu müdür olduğu isimli işyerine hırsızlık amacıyla gündüz 15.00 sıralarında girmesi eyleminde; rızaya ihtiyaç duyulmadan girilmesi mutad olan alışveriş merkezine, işyerinin açık olduğu zaman diliminde girilmesi nedeniyle, işyeri dokunulmazlığını ihlal suçunun yasal unsurları oluşmadığı halde sanığın atılı suçtan beraatı yerine cezalandırılması hukuka aykırıdır.
Yargıtay 2. Ceza Dairesi - Karar:2020/2550
Sanık hakkında iş yeri dokunulmazlığını bozma suçundan kurulan hükme yönelik yapılan temyiz itirazlarının incelenmesine gelince; Sanığın müştekinin yol üzerinde bulunan iş yerinin camını kırıp, elini uzatmak suretiyle camın arkasındaki vitrinden müştekiye ait takıları çalmak şeklindeki eyleminde, iş yeri dokunulmazlığını bozma suçunun oluşmayacağı gözetilmeden atılı suçtan beraati yerine yazılı şekilde mahkumiyetine karar verilmesi, bozma nedenidir
