İstanbul Barosu'na kayıtlı olan Avukat Mehmet Genç, mezun olduğu tarihten bu yana avukatlık mesleğini aralıksız olarak sürdürmektedir. İstanbul Barosu bünyesinde kurduğu avukatlık bürosuyla Ceza Hukuku, Miras Hukuku, Gayrimenkul Hukuku, Bilişim Hukuku başta olmak üzere birçok hukuk alanında avukatlık faaliyeti göstermektedir.
Devamını Oku
İstirdat, sözcük anlamı itibariyle “Geri alma, bir yeri yeniden ele geçirme, kurtarma” anlamına gelmektedir. Hukuki açıdan istirdat davası ise borçlu olunmadığı halde, kesinleşmiş icra takibi nedeniyle cebri icra tehdidi altında ödenen borcun geri alınması istemiyle açılan dava olarak karşılık bulur. Kişinin borçlu olmadığı halde ödediği paranın geri alınabilmesi amacıyla açılan istirdat davası, ödemeyi yapan kişinin hak kaybı yaşanmamasını sağlayan hakkı koruyucu nitelikli bir davadır.
İstirdat davası, belirtildiği üzere, kişinin borçlu olmadığı iddiasıyla ya da hakikaten borcu bulunmadığı gerekçesiyle açılan, icra tehdidi altında ödediği paranın kendisine iade olunması isteminde bulunulan bir davadır.
İstirdat davası açılabilmesi için ödemenin tamamının yapıldığı tarihi izleyen bir yıl içinde dava açılmalıdır. Bir yıllık süre zamanaşımı süresi değil; hak düşürücü süredir. Bu nedenle, taraflar itirazda bulunmasa da bu husus hakim tarafından re’ sen gözetilir. Hak düşürücü bir yıllık süre içinde açılmayan geri isteme davasının daha sonra açılması mümkün değildir. 1 yıllık sürede dava açılmaması, hak sahibinin bu haktan vazgeçtiği anlamına gelir.
Türk Ticaret Kanunu m.5’te “konusu bir miktar para olan alacak davalarında arabulucuya başvurmak zorunludur.” hükmüne yer verilmiştir. İşbu hükümden hareketle; istirdat davası açılabilmesi için öncelikle arabulucuya başvurmak gerekir.
İstirdat davasının açılabilmesi için, ödemenin icra takibi sırasında yapılması gerekir. İcra takibi henüz kesinleşmeden yapılan ödemeler cebri icra tehdidi altında yapılan ödeme sayılmaz. Buna karşılık, ödeme emrine itiraz etmeyen borçlu, takip kesinleştikten sonra borcunu öderse, istirdat davası açabilir. İşbu davanın açılması amacıyla dava hazırlığı, dava dilekçesi hazırlanması, davanın açılması ve duruşmaların takibi süreçlerinde yetkin bir icra avukatı yardımına başvurmak herhangi bir hak kaybı yaşanmasını önleyecektir.
Bu davada yetkili mahkeme İcra ve İflas Kanunu m.72’de; “Menfi tesbit ve istirdat davaları, takibi yapan icra dairesinin bulunduğu yer mahkemesinde açılabileceği gibi, davalının yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilir.” şeklinde düzenlenmiştir.
Taraflar geçerli bir yetki sözleşmesi düzenlenmişse sözleşmede belirtilen yer mahkemesi de yetkili mahkemedir. Son olarak, taraflar arasındaki uyuşmazlığın türüne göre iş mahkemesi, tüketici mahkemesi gibi özel mahkemelerde de istirdat davası açılabilir.
İspat yükü İcra İflas Kanunu m.72/8 de açıkça yer almaktadır. Bu durumda davacı borcu bulunmadığını, borcun hükümsüz olduğunu veyahut borcun sona erdiğini ispatlamalıdır. Davada genel hükümlere göre yargılama yapılacağından tanık, yemin, bilirkişi , keşif gibi deliller kullanılabilir.
İSTANBUL .............. HUKUK MAHKEMESİ SAYIN HAKİMLİĞİ'NE
Tedbir taleplidir.
DAVACI :
VEKİLİ :
DAVALI :
KONU : İstirdat (geri alma) talebimiz hk.da
AÇIKLAMALAR :1-Müvekkil ............., davalı tarafından aleyhine ....... tarihinde .......nün ....... Esas numarası ile yapılan icra takibine süresinde itiraz edememiş, yaptığı gecikmeli itiraz ise İcra Hukuk Mahkemesince reddedilmiştir.
2-Haciz ve icra tehdidinde bulunan alacaklıya, baskı altında ödeme yapmak durumunda kalan müvekkil ......... , icra dosyasına ödeme yaparken istirdat davası açacağını belirtmiştir. Zira takibe konu borcu bulunmamaktadır.
3-Müvekkil ........... yukarıda esas nosu belirtilen takibe konu olan kambiyo senedinin karşılığı olan bedel davalıya ......... tarihinde ödenmiştir.
4-Haksız takip nedeni ile tekrar ödeme yapmak zorunda kalan müvekkil adına bu davayı açmak gerekmiştir.
DELİLLER : İcra Dosyası, Makbuz , yasal her türlü delil vs.
SONUÇ VE İSTEM : Açıklamalar bölümünde arz ve izah olunan nedenlerle müvekkil Ahmet ........... tarafından İstanbul İcra Müdürlüğü ........ E. sayılı dosyasında davalıya ödenen ............-TL nın ödeme tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline, yargılama giderlerinin davalıya yükletilmesine, ilam taraf vekalet ücretinin adımıza hükmedilmesine karar verilmesini talep ederiz.
DAVACI VEKİLİ
Menfi tespit davası alacaklıya bir ödeme yapılmadan önce, ilgili takibe konu borcun olup olmadığının tespit edilmesi amacıyla açılır. Borçlu, yani davacı, icra takibine konu edilen borcun borçlusu olmadığının tespitini talep eder. İstirdat davasında ise ödemiş bulunduğu borcun iadesini talep eder. Görüldüğü üzere, söz konusu davalar farklı amaçlarla açılır. Dolayısıyla bu iki dava birlikte açılamaz. Şayet açılırsa, hukuki yarar yokluğundan ötürü davanın reddi kararı verilir.
Borçlu, istirdat davası sonucunda lehine almış olduğu ilamı hemen icraya koyabilir. Bunun için, ilamın kesinleşmesi şart değildir; çünkü, ilamın konusu bir para alacağıdır
İcra inkar tazminatı, istirdat davasının kişilere sağladığı hukuki güvencenin suistimal edilmemesini sağlamak, borçlu olduğunu bilmesine karşın borcunun bulunmadığını iddia ederek icra takibinin neticelendirilmesine engel olmaya çalışan ve hukuk sistemine vakit kaybettiren kişiler için öngörülmüş tazminat yaptırımıdır. Bu davanın sonucu olarak iki olasılık vardır. Birincisi, kişi borçlu değildir; ikincisi ise borçlu ve fakat borçlu olmadığını ileri sürüyordur. Kişinin gerçekte borçlu olduğu halde istirdat davası açarak borçlu olmadığını iddia etmesi halinde icra inkar tazminatından söz edilir.
Gerçekte borçlu olduğunu bilen ve fakat istirdat davası açarak borçlu olmadığını iddia eden kişilerin borçlu olduğunun tespiti halinde, borcunu inkar eden kişi hakkında icra inkar tazminatına hükmolunur. Bu durumda alacaklıya icra inkar tazminatı talebinde bulunma hakkı tanınır. İşbu tazminat gereği alacaklı, borçludan borcun asgari %20’si oranında icra inkar tazminatı talep edebilecektir.
Kanun koyucu, ödemenin tamamının yapıldığı tarihi izleyen bir yıl içinde istirdat davası açılması gerektiğini öngörmüştür. Bir yıllık süre zamanaşımı süresi değil; hak düşürücü süredir. Bu nedenle, taraflar itirazda bulunmasa da bu husus hakim tarafından re' sen gözetilir.
İstirdat davası süresi; mahkemenin iş yükü, adli takvim, delillerin toplanma süresi ve bekletici mesele, dosyanın kapsamı vs. faktörlere göre değişmektedir.