İştirak Nafakası Nedir?
İştirak nafakası, velayet hakkı kendisine bırakılmayan anne ya da babanın, çocuğun bakımı, eğitimi, sağlığı ve zorunlu giderlerine ekonomik durumu da gözetilerek katılması amacıyla çocuk yararına hükmedilen nafakadır. Bu nafaka, anne ve babanın çocuklarına bakma yükümlülüğünün bir sonucudur.
İştirak Nafakası Süreci
TMK madde 329’da iştirak nafakasını kimin talep edeceğini düzenlenmiştir. Maddeye göre:
“Küçüğe fiilen bakan ana veya baba, diğerine karşı çocuk adına nafaka davası açabilir. Ayırt etme gücüne sahip olmayan küçük için gereken hallerde nafaka davası, atanacak kayyım veya vasi tarafından da açılabilir. Ayırt etme gücüne sahip olan küçük de nafaka davası açabilir.” denmektedir.
İştirak nafakası boşanma kararının kesinleşmesiyle ödenmeye başlanır ve kural olarak çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. Ancak, ergin olmasına rağmen çocuk eğitimine devam ediyorsa, iştirak nafakası eğitim sonuna kadar devam eder. Zira TMK m. 328/2 hükmüne göre, çocuk ergin olduğu halde eğitimi devam ediyorsa, ana ve baba durum ve koşullara göre kendilerinden beklenebilecek ölçüde olmak üzere, eğitimi sona erinceye kadar çocuğa bakmakla yükümlüdürler.
İştirak Nafakası Kaç Yaşına Kadar Ödenir?
Türk Medeni Kanunu’nun 328/1. Maddesine göre, iştirak nafakası kural olarak çocuğun 18 yaşını doldurması, evlenmesi ya da TMK m.12 göre mahkeme kararı ile ergin kılınması sureti ile son bulur. Ancak çocuk ergin olmasına rağmen eğitim hayatına devam ediyorsa eğitim hayatı sonuna kadar iştirak nafakası ödenmeye devam edilir. (TMK m.182/2)
İştirak Nafakası Ne Zaman Sona Erer?
İştirak nafakası, çocuğun ergin olması, nafaka yükümlüsünün ölümü, çocuğun ölümü veya iştirak nafakasının mahkeme kararıyla kaldırılması hallerinde sona erer.
Türk Medeni Kanunumuzun 11. Maddesine Göre:
"Erginlik on sekiz yaşın doldurulmasıyla başlar. Evlenme kişiyi ergin kılar."
İştirak nafakasının mahkeme kararıyla kaldırılmasına karar verilebilmesi için, iştirak nafakasına hükmedilmesine sebebiyet veren sebeplerin ortadan kalkmış olması gerekmektedir.
Türk Medeni Kanunumuzun 331. Maddesine Göre:
"Durumun değişmesi hâlinde hâkim, istem üzerine nafaka miktarını yeniden belirler veya nafakayı kaldırır."
Nafaka alacaklısının evlenmesi, iştirak nafakasının sona erme sebeplerinden biri değildir.
İştirak Nafakası Hangi Durumda Kesilir?
- Nafaka borçlusunun ölmesi,
- Çocuğun ergin olduktan sonra eğitim hayatına devam etmemesi,
- Çocuğun evlenmesi.
Durumları olduğunda iştirak nafakası kesilir.
İştirak Nafakası Ödenmezse Ne Olur?
İştirak Nafakasının ödenmemesi durumunda ödenmeyen tutarın cebri icra ile tahsili yoluna gidilebilir.
Nafaka alacakları İcra İflas Kanununa göre düzenlenecek sıra cetvelinde 1. sıra alacaklar arasında sayılmıştır. Dolayısıyla nafaka borçlusunun menkul ya da gayrimenkul mallarının icra yolu ile satılması durumunda satış parasından nafaka alacağı öncelikle ödenir.
Aynı zamanda nafaka alacaklarının tahsili için emekli maaşına haciz konulabilir. Nafaka alacağının tahsili için nafaka borçlusunun maaşına haciz konulması durumunda aylık nafaka miktarının bir kısmı değil tamamı maaştan kesilir.
Nafaka borçlusunun maaşında önceden haciz olsa bile aylık nafaka miktarı önceki hacizlerden bağımsız olarak maaştan kesilir.
Ayrıca borcu, nafaka alacaklısının şikayeti üzerine diğer şartların var olduğu durumunda İİK 344. maddesine göre 3 aya kadar tazyik hapsine mahkum edilecektir.
Ortak Velayette İştirak Nafakası
Ortak velayette iştirak nafakası, tarafların ekonomik durumlarına ve çocuğun ihtiyaçlarına göre belirlenir. Bu noktada, çocuğun ihtiyaçlarının göz önünde bulundurulması, nafaka miktarının belirlenmesinde önemlidir. Diğer türlü ilerleyen aşamalarda nafaka artırım davası açılması gerekecektir.
Geriye Dönük İştirak Nafakası Mümkün Müdür?
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2016/8447 Esas ve 2017/16464 Karar Sayılı İlamı;
“Somut olayda davacı, velayeti davalı babaya verilmiş müşterek çocuğa yaptığı masraflar için geriye dönük nafaka talep etmektedir. Davacı, müşterek çocuğun velayeti babasına verilmiş olmasına rağmen ahlaki bir görevi ifa ederek çocuğuna bakmıştır. 6098 Sayılı Türk Borç Kanunu’nun (TBK) 78/2. maddesinde belirtilen ahlaki bir ödevin yerine getirilmiş olmasından kaynaklanan zenginleşmelerin geri istenemeyeceği hükme bağlanmıştır. Bu bağlamda; davacının, çocuğu için yaptığı masraflar Türk Medeni Kanunu’nun 327/1.maddesi gereğince; ahlaki bir görevin yerine getirilmesi mahiyetindedir. TBK’nın 78/2 gereğince geri istenmesi mümkün değildir. Mahkemece, bu husus göz önüne alınarak davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir. Karar oy birliği ile bozulmuştur.” şeklindedir.
İştirak Nafakası Hesaplama
İştirak nafakası oranı belirlenirken hakimin takdir yetkisi bulunmaktadır. Bu doğrultuda bakıldığında herhangi bir oran vermek mümkün olmaz zira kişilerin ekonomik durumlarına göre değişiklik gösterecektir. Aynı zamanda hakim gerektiği takdirde bir bilirkişi görüşü de alabilmektedir. Hakim nafakaya hükmederken çeşitli kriterleri değerlendirmektedir. Bu kriterler:
- Eşlerin ekonomik durumu
- Kaç müşterek çocuk olduğu
- Eşin/çocukların yeme içme giyim masrafları
- Çocukların eğitim giderleri
- Eşin/çocukların varsa kira masrafları
- Faturalar
- Eşlerin meslekleri
- Eşlerin gelirleri
- Ulaşım giderleri
- Sağlıksal giderler vb. birçok kalemi dikkate alınarak karar verilecektir.
İştirak Nafakası Maaşın Yüzde Kaçı?
İştirak nafakası oranı belirlenirken hakimin takdir yetkisi bulunmaktadır. Bu doğrultuda bakıldığında herhangi bir oran vermek mümkün olmaz zira kişilerin ekonomik durumlarına göre değişiklik gösterecektir. Burada mahkeme SED raporu ile kişinin sosyal ekonomik durumunu araştırarak bir nafaka oranına hükmedecektir.
İştirak Nafakası Artırım Davası
İştirak nafakasının artırılmasını isteyen velayet sahibi, bulunduğu yerde nafaka artırım davası açabilir. Aynı şekilde yoksulluk nafakasının veya yardım nafakasının artırılması davasının da davacının yaşadığı yer aile mahkemesine başvurularak açılabilmesi mümkündür.
İştirak Nafakası Artış Oranı Nedir?
İştirak nafakası mahkeme ilamında belirlenen orana göre artırılmaktadır. Mahkeme kararında “nafakanın her yıl 12 aylık ÜFE ortalaması oranında artırılmasına” karar verilmişse 12 aylık ortalama hesap dikkate alınır.
İştirak Nafakası Artırım Dilekçesi Örneği
İSTANBUL NÖBETÇİ ( ) AİLE MAHKEMESİ’ NE
DAVACI
ADRES :…
VEKİLİ :
DAVALI :
ADRES :…
DAVA KONUSU : Müşterek çocuk için ödenmekte olan İştirak Nafakasının 000,00 TL artırılarak 0000,00 TL’ ye çıkartılmasına karar verilmesi taleplidir.
AÇIKLAMALAR:
Müvekkil ile davalı E… F…, İstanbul ( ) Aile Mahkemesinin ../../…. tarih …./… Esas ve …./… Karar Sayılı ilamı (EK-1) ile boşanmışlardır. Kesinleşen hüküm ile tarafların ../../…. Doğumlu müşterek çocuklarının velayeti davacı müvekkile verilmiştir.
TMK madde 330 demektedir ki: “Madde 330- Nafaka miktarı, çocuğun ihtiyaçları ile ana ve babanın hayat koşulları ve ödeme güçleri dikkate alınarak belirlenir.”
Müşterek çocuk henüz 18 yaşına erişmemiş; ilköğretimine devam etmektedir. İşbu dilekçe ekinde sunulmuş olan müşterek çocuğun okul masraf belgelerinden de görüleceği üzere müvekkil tek başına müşterek çocuğun eğitim masrafları ile hayatını devam ettirmesi için gereken asgari harcamaları tek başına karşılayamamaktadır.
Ve yine TMK madde 331 demektedir ki: “Durumun değişmesi hâlinde hâkim, istem üzerine nafaka miktarını yeniden belirler veya nafakayı kaldırır.”
Boşanma hükmü ile müşterek çocuk lehine hükmedilen 000,00 TL iştirak nafakası, kararın verilmesinin üzerinden geçen süre ve günümüz ekonomik şartları göz önünde bulundurulduğunda, söz konusu miktar çok yetersiz bir hale gelmiştir. İlaveten davalı tarafın maaşı ve gelirleri artmış, enflasyon ve pahalılık yükselmiş, fakat nafaka miktarında bir artış meydana gelmemiştir. Davalı babanın ise maddi durumunun yerinde olduğu Mahkemenizce elde edilecek SGK kayıtları ve banka hesap dökümleriyle de görülecektir. (EK-2)
Anılan kanun maddeleri, tarafların sosyal ve ekonomik durumları ve günümüz ekonomik koşullar da göz önünde bulundurulduğunda davacı müvekkilin davalıdan iştirak nafakası talep etme hakkı vardır. Günümüz ekonomik koşulları göz önünde bulundurulduğunda müşterek çocuk lehine hükmolunan tutarın herhangi bir artırım oranı öngörülmeksizin kabulü mümkün değildir. Bu nedenlerle, iş bu İştirak Nafakası Artırım Davasını ikame etme zarureti tarafımıza hasıl olmuştur.
HUKUKİ NEDENLER : HMK, TMK m.330-331, Av. Kan. Ve ilgili sair mevzuat
DELİLLER : İstanbul ( ) Aile Mahkemesinin ../../…. Tarihinde verdiği …./… Esas ve …./… Karar sayılı ilamı, SGK Gelir sorgusu, Banka kayıtları, Okul/eğitim masraf makbuzları, Nüfus kayıtları, Ekonomik ve sosyal durum araştırması, öğrenci belgesi, tanık, bilirkişi, yemin ve sair delil
SONUÇ VE TALEP : Yukarıda açıklanan ve Sayın Mahkemenizce re ’sen dikkate alınacak nedenlerle
1-Davamızın ve tüm taleplerimizin KABULÜNE
2-Müşterek çocuk için aylık 000,00 TL iştirak nafakasının 000,00 TL artırılarak 0000,00 TL’ye yükseltilmesine,
3- Hükmedilen nafakaya her yıl ÜFE oranında ARTIŞ UYGULANMASINA
4-Her türlü yargılama giderleri ve ücreti vekaletin karşı tarafa tahmiline karar verilmesini vekaleten talep ederiz.16.07.2024
İştirak Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
İştirak nafakası davasında görevli mahkeme, aile mahkemeleridir. Aile mahkemesinin bulunmadığı yerlerde ise, asliye hukuk mahkemeleri bu davalara aile mahkemesi sıfatıyla bakabilir.
İştirak nafakası boşanma davası ile birlikte talep edilebilir Boşanmadan sonra açılacak olan olan iştirak nafakası davalarında ise nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
İştirak Nafakası Yardım Nafakasına Dönüşür Mü?
Hak ve fiil ehliyetine kavuşan çocuğun, eğitimine devam etmesi veya anne ve babasından desteğe ihtiyacı olması durumlarında yardım nafakası talep etmesi mümkündür. Ancak iştirak nafakası kendiliğinden yardım nafakasına dönüşmez.
