Deniz taşımacılığı, uluslararası ticaretin önemli bir parçasını oluştururken, bu taşımacılık işlemlerini düzenlemek için çeşitli sözleşmeler ve anlaşmalar geliştirilmiştir. Bu sözleşmelerden biri de navlun sözleşmeleridir. Navlun sözleşmeleri, deniz yoluyla eşya taşımayı düzenleyen ve taşıyan ile taşıtan arasındaki ilişkiyi belirleyen sözleşmelerdir.
Navlun sözleşmeleri, deniz taşımacılığı işlemlerini düzenleyen ve taraflardan birinin eşya taşımayı, diğer tarafın ise bu hizmet karşılığında bir ücret ödemeyi taahhüt ettiği bir sözleşme türüdür. Bu sözleşmeler, taşıyan ve taşıtan olarak adlandırılan taraflar arasında yapılır. Taşıyan, eşya taşıma hizmetini sunan tarafken, taşıtan ise bu hizmeti satın alan taraftır. Ödenen ücrete ise navlun denir.
Günümüzde, deniz taşımacılığı uluslararası ticarette kritik bir rol oynamaktadır. Bu nedenle deniz hukuku içinde navlun sözleşmeleri gibi önemli kurallar ve teamüller geliştirilmiştir. Bu sözleşmelerin tarafları taşıyan ve taşıtan olduğu gibi, yükleten ve gönderilen gibi diğer rolleri de içerebilir.
Taşıyan (Carrier): Taşıyan, navlun sözleşmesi uyarınca eşyayı taşıma hizmetini sunan kişidir. Bu genellikle bir deniz taşımacılığı şirketi veya armatördür.
Taşıtan (Shipper): Taşıtan, eşyanın taşınması için taşıyanla anlaşma yapan kişidir. Bu, mal sahibi veya malın sahibi olmayan bir aracı olabilir.
Yükleten (Consignor): Yükleten, eşyayı taşıyanın gemisine veya taşıyıcının temsilcisine teslim eden kişidir.
Gönderilen (Consignee): Gönderilen, eşyanın varma limanında teslim alacak kişidir. Bu kişi, navlun sözleşmesi veya konşimento ile belirlenir.
Navlun sözleşmeleri, deniz taşımacılığı işlemlerini düzenlerken, tarafların haklarını, sorumluluklarını ve taşıma koşullarını net bir şekilde belirtir. Bu sözleşmeler, deniz ticaretinin güvenli ve etkili bir şekilde yürütülmesine yardımcı olur.
Navlun sözleşmesi, deniz taşımacılığının önemli bir parçasıdır ve bu sözleşme türünün geçerli olması için belirli şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Ancak bazı durumlarda, navlun sözleşmesi hükümden düşebilir.
Navlun sözleşmesinin hükümden düşme halleri:
Navlun sözleşmesinin hükümden düşme halleri, genellikle tarafların kusuru dışında meydana gelen beklenmeyen olaylar sonucunda ortaya çıkar. Taraflardan birinin kusuru nedeniyle navlun sözleşmesinin hükümden düşmesi, farklı bir hukuki süreci gerektirebilir.
Navlun sözleşmesinin hükümden düşmesi durumunda, sözleşmenin taraflarının hakları ve yükümlülükleri belirli bir düzenlemeye tabi tutulmuştur. Örneğin, navlunun peşin olarak ödenmişse, iade edilmesi gerekebilir. Ayrıca, malların bir kısmı kurtarılarak teslim edilmişse, kurtarılan mallar için navlun talep etme hakkı doğabilir ve bu durumda ödenecek ücrete "mesafe navlunu" denir.
Navlun sözleşmesinin hükümden düşme halleri, genellikle ticaretin güvenli ve düzenli bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla düzenlenmiştir. Bu hükümler, taşımanın beklenmeyen engellere veya felaketlere maruz kaldığı durumlarda tarafların haklarını ve sorumluluklarını belirler.
Navlun sözleşmeleri, deniz taşımacılığında taşıtan ve taşıyıcı arasında malın taşınması ve karşılığında navlun ücretinin ödenmesini düzenleyen sözleşmelerdir. Ancak bazı özel koşullar altında, navlun sözleşmelerinin feshi veya cayma hakkı gündeme gelebilir.
Navlun sözleşmeleri, yolculuk başlamadan önce veya başladıktan sonra seferin yapılmasına veya malın gönderilmesine kamu tasarrufu nedeniyle geçici veya sürekli engel olacak bir durum ortaya çıkarsa veya savaş çıkması sonucu gemi veya yük serbest bırakılamaz hale gelirse, taraflardan her biri sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Bu durumda tarafların tazminat yükümlülüğü bulunmaz.
Navlun sözleşmesinin türüne bağlı olarak fesih zamanı değişebilir.
Tam Çarter Sözleşmeleri:
Kısmi Çarter ve Kırkambar Sözleşmeleri:
Fesih veya cayma hakkı kullanıldığında, yükleme, boşaltma ve geminin limanda beklemesi gibi masraflar ve zararlar taşıtan tarafından karşılanır. Ancak yolculuk başladıktan sonra meydana gelen umulmayan hallerde yük kısmen zayi olursa, navlun ödeme yükümlülüğü ortadan kalkar ve zayi olan yük, varış limanına boşaltılabilir.