Apartmanlarda Evcil Hayvan Beslenmesi: Hukuki Çerçeve ve Mevzuat
Apartman yaşamı, toplu halde bir arada yaşamayı gerektirdiğinden, bireysel haklar ile ortak yaşam kuralları arasında dengeli bir düzen kurulmasını zorunlu kılar. Evcil hayvan beslemek, birçok kişi için önemli bir yaşam tercihi olsa da, apartmanlarda bu durum zaman zaman hukuki tartışmalara neden olabilmektedir. Apartmanlarda evcil hayvan beslenmesi, Kat Mülkiyeti Kanunu, apartman yönetmelikleri ve mahkeme kararları doğrultusunda düzenlenmektedir.
Apartman Yönetmeliği ve Evcil Hayvan Uygulamaları
Apartmanlarda yaşayan bireylerin hak ve yükümlülükleri, Kat Mülkiyeti Kanunu (KMK) ve apartman yönetmelikleri çerçevesinde düzenlenir. Evcil hayvanlarla ilgili uygulamalar da bu mevzuatlar doğrultusunda şekillenir.
1) Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre: KMK’nın 18. maddesi, apartmanda yaşayanların komşuluk hukukuna uygun hareket etmesini ve birbirlerini rahatsız etmemesini öngörür. Ancak, bu madde doğrudan evcil hayvan beslemeyi yasaklayan bir hüküm içermez.
35. madde ise, apartman yönetiminin ortak alanlarla ilgili düzenlemeler yapabileceğini belirtir. Fakat, yönetimin bireylerin kendi bağımsız bölümlerinde (evlerinde) evcil hayvan besleme hakkını doğrudan kısıtlayamayacağı kabul edilir.
2) Apartman Yönetim Planları: Apartman yönetimleri, yönetim planına belirli kurallar koyabilir. Örneğin, apartmanın ortak alanlarında (merdivenler, asansörler, bahçeler) hayvan dolaştırılmasıyla ilgili düzenlemeler getirebilir.
Ancak, yönetim planında “evcil hayvan beslenemez” şeklinde bir hüküm bulunsa bile, bu hükmün geçerliliği tartışmalıdır ve mahkemeler tarafından iptal edilebilir.
Yerel İdare ve Mahkeme Kararlarının Rolü
Evcil hayvan beslenmesiyle ilgili uyuşmazlıklar, yerel yönetimler ve mahkemeler aracılığıyla çözüme kavuşturulmaktadır.
Belediyeler ve yerel idareler: Belediyeler, özellikle sahipsiz hayvanlar konusunda sorumluluk sahibidir. Ancak, apartman içindeki evcil hayvanlarla ilgili kararlar genellikle apartman yönetimi ve mahkemeler tarafından değerlendirilir. Bazı belediyeler, evcil hayvan sahiplerine yönelik kayıt ve aşı zorunlulukları getirebilir.
Mahkeme kararları: Türkiye’deki mahkemeler, genellikle evcil hayvan sahipleri lehine kararlar vermektedir. Yargıtay kararlarına göre, apartman yönetim planında evcil hayvan beslenmesinin yasaklandığı belirtilse bile, bu yasağın kat maliklerinin temel haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle geçersiz sayıldığı örnekler bulunmaktadır.
Gürültü veya hijyen gibi gerekçelerle şikayet edilen evcil hayvanlar için mahkemeler, genellikle “somut bir rahatsızlık oluşturduğunun kanıtlanması” şartını aramaktadır.
Mevzuatın Getirdiği Sınırlamalar ve İmkanlar
Türkiye’de yürürlükte olan mevzuat, apartmanlarda evcil hayvan beslemeyi tamamen yasaklamamakla birlikte, belirli sınırlamalar ve haklar getirmektedir.
Sınırlamalar:
- Aşırı gürültü ve rahatsızlık: Bir evcil hayvanın sürekli havlaması veya apartman sakinlerine ciddi rahatsızlık vermesi durumunda, komşular şikayette bulunma hakkına sahiptir. Bu tür durumlar mahkeme sürecine taşınabilir.
- Ortak alan kullanımı: Apartman yönetimleri, ortak alanlarda evcil hayvanların tasmasız dolaştırılmasını yasaklayabilir. Ancak, tamamen yasak koymaları hukuken tartışmalıdır.
- Sağlık ve hijyen kuralları: Belediyeler ve apartman yönetimleri, hayvan sahiplerinin aşı, bakım ve temizlik konularına özen göstermesini talep edebilir.
İmkanlar:
- Bağımsız bölüm hakkı: Ev sahipleri veya kiracılar, kendi dairelerinde evcil hayvan besleme hakkına sahiptir. Yönetim planında aksi yazsa bile, mahkemeler genellikle hayvan sahipleri lehine karar vermektedir.
- Evcil hayvan dostu apartmanlar: Günümüzde, bazı apartmanlar ve siteler, evcil hayvan dostu olarak tasarlanmakta ve hayvan sahipleri için özel alanlar sunmaktadır.
- Yasal koruma: Hayvanları Koruma Kanunu kapsamında, evcil hayvanlara yönelik haksız müdahalelere karşı hukuki yollarla itiraz edilebilir.
Komşuluk İlişkileri ve Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
Apartman yaşamı, bireylerin ortak bir alanda bir arada yaşamasını gerektirdiğinden, komşuluk ilişkilerinin dengeli ve saygılı bir çerçevede yürütülmesi önemlidir. Evcil hayvan beslemek, bir bireyin hakkı olsa da bu durum zaman zaman komşular arasında tartışmalara yol açabilir. Özellikle gürültü, hijyen ve ortak alan kullanımı gibi konular, apartman sakinleri arasında anlaşmazlıklara neden olabilmektedir.
Evcil Hayvan Beslenmesinin Komşulara Yansımaları
Evcil hayvanların apartmanlarda beslenmesi, komşular üzerinde farklı şekillerde etkiler yaratabilir. Kimi insanlar hayvanlara karşı sevgi ve hoşgörüyle yaklaşırken, bazıları alerji, korku veya rahatsızlık nedeniyle bu durumu problem olarak görebilir.
1) Gürültü ve rahatsızlık: Köpeklerin sürekli havlaması veya miyavlayan bir kedinin gece geç saatlerde ses çıkarması, bazı apartman sakinlerini rahatsız edebilir. Çözüm olarak, hayvan sahiplerinin eğitim sürecine önem vermesi, ses yalıtımı konusunda önlem alması veya gerektiğinde uzman desteği alması önerilir.
2) Hijyen ve koku problemleri: Apartman içinde kötü koku veya hijyen sorunları yaşanması, komşular tarafından tepkiyle karşılanabilir. Hayvan sahiplerinin düzenli temizlik yapması, çöp ve dışkı gibi unsurların apartman ortamında koku yaratmasını önlemesi gerekir.
3) Alerji ve fobi durumu: Bazı apartman sakinleri, evcil hayvanlara karşı ciddi alerjik reaksiyonlar gösterebilir. Bu gibi durumlarda hayvan sahiplerinin, komşularına karşı anlayışlı olması ve ortak alanlarda dikkatli hareket etmesi gerekir.
Ortak Alanlarda Düzen ve Sorumluluklar
Apartmanlarda ortak alanlar, tüm kat maliklerinin ve kiracıların ortak kullanımına açık olduğundan, evcil hayvan sahiplerinin bu alanlarda belirli kurallara uyması beklenir.
Merdivenler ve asansör kullanımı: Evcil hayvanların asansör kullanımına ilişkin apartman yönetimi tarafından kurallar belirlenebilir. Örneğin, bazı apartmanlarda hayvanların asansöre yalnızca sahipleriyle birlikte binmesi veya belirli saatlerde kullanımına izin verilmesi gibi kurallar getirilebilir.
Bahçe ve ortak kullanım alanları: Apartmanın ortak bahçesi varsa, hayvanların burada serbestçe dolaşması, hijyen veya güvenlik açısından kısıtlanabilir. Bazı apartman yönetimleri, evcil hayvanlar için özel alanlar tahsis ederek, hem hayvan sahiplerinin hem de diğer apartman sakinlerinin beklentilerini dengede tutmaya çalışabilir.
Dışkı ve temizlik sorumluluğu: Evcil hayvan sahipleri, apartmanın ortak alanlarında veya bina çevresinde hayvanlarının dışkılarını temizlemekle yükümlüdür. Aksi halde, apartman yönetimi veya belediye tarafından uyarı ve para cezası gibi yaptırımlar uygulanabilir.
Uyuşmazlıkların Çözümünde İzlenecek Hukuki Yollar
Apartmanlarda evcil hayvanlarla ilgili yaşanan anlaşmazlıklar, bazen çözümsüz hale gelerek hukuki bir sürece taşınabilir. Böyle durumlarda izlenebilecek yollar şunlardır:
1) Öncelikle uzlaşma ve iletişim yolu denenmelidir: Komşular arasında doğrudan konuşarak çözüm bulmak, çoğu zaman en etkili yöntemdir. Apartman yönetimi, şikayetleri dinleyerek taraflar arasında arabuluculuk yapabilir.
2) Apartman yönetimi aracılığıyla çözüm arayışı: Yönetim planında hayvan beslenmesine dair belirli kurallar varsa, apartman yönetimi bunları uygulamak için karar alabilir. Ancak, yönetim planında evcil hayvanların tamamen yasaklanması yönünde bir madde bulunması, tek başına bir bağlayıcılık taşımaz ve mahkemeler tarafından iptal edilebilir.
3) Mahkemeye başvurma hakkı: Eğer bir apartman sakini, evcil hayvanın ciddi rahatsızlık verdiğini iddia ediyorsa, Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurarak hayvanın apartmandan uzaklaştırılmasını talep edebilir. Ancak, mahkemeler genellikle somut bir rahatsızlık olup olmadığına bakarak karar verir. Sadece “ben rahatsız oluyorum” demek, mahkemelerin hayvanı apartmandan çıkartmasını sağlamaz.
Eğer hayvan sahibi mağdur oluyorsa, aynı şekilde mahkemeye başvurarak evcil hayvan hakkını savunabilir. Yargıtay kararları, hayvan sahipleri lehine şekillenmiştir.
4) Belediye ve zabıta müdahalesi: Gürültü, hijyen veya saldırganlık gibi konularda belediye ekiplerine şikayette bulunulabilir. Ancak, belediyeler sadece somut şikayetler üzerine harekete geçer ve hayvanın tamamen uzaklaştırılmasını sağlayamaz.
Pratik Çözüm Önerileri ve Danışmanlık Yöntemleri
Apartmanlarda evcil hayvan beslenmesi konusunda yaşanan anlaşmazlıklar, çoğu zaman komşular arasında iletişim eksikliğinden veya yönetmeliklerin yanlış yorumlanmasından kaynaklanmaktadır. Bu tür sorunların mahkemeye taşınması, süreci hem uzatmakta hem de taraflar arasındaki ilişkileri daha da gergin hale getirebilmektedir. Oysa, pratik çözüm önerileri ve danışmanlık yöntemleriyle sorunları hukuki bir sürece girmeden çözmek mümkündür. Apartman yönetim planlarının güncellenmesi, arabuluculuk mekanizmalarının kullanılması ve hukuki danışmanlık alınarak bilinçli hareket edilmesi, daha sağlıklı ve kalıcı çözümler sunabilir.
Apartman Sözleşmelerinde Evcil Hayvan Maddeleri
Apartman yönetim planları, apartman sakinlerinin uyması gereken kuralları belirleyen resmi belgelerdir. Bu planlarda, evcil hayvan beslenmesine ilişkin hükümler yer alabilir. Ancak, bu tür maddelerin hukuki geçerliliği her zaman kesin değildir ve mahkemeler tarafından iptal edilebilir.
Yönetim planlarında evcil hayvan yasağı: Bazı apartman yönetimleri, yönetim planında “Apartmanda evcil hayvan beslenemez” şeklinde bir maddeye yer verebilir. Ancak, Yargıtay kararları, böyle bir yasağın kat maliklerinin temel haklarına aykırı olduğunu ve yalnızca somut bir rahatsızlık kanıtlanırsa uygulanabileceğini belirtmektedir.
Bu tür bir madde, ancak oy birliğiyle alınan bir karar doğrultusunda geçerli olabilir. Ancak, oy birliği sağlansa bile, bireysel hakları ihlal ettiği gerekçesiyle mahkemeler tarafından iptal edilebilir.
Evcil hayvanlarla ilgili düzenleyici maddeler: Yönetim planlarında, hayvanların ortak alan kullanımına dair kurallar belirlenebilir. Örneğin:
- Evcil hayvanların tasmasız dolaştırılmaması,
- Asansör kullanımına dair özel düzenlemeler,
- Dışkı temizliğinin zorunlu tutulması gibi maddeler yönetim planına eklenebilir.
Bu tür maddeler, hayvan sahiplerinin haklarını ihlal etmeyecek şekilde düzenlenmeli ve uygun bir denge oluşturulmalıdır.
Yönetim planlarının güncellenmesi: Apartman sakinleri, yönetim planının güncellenmesi için kat malikleri kurulu toplantısı düzenleyebilir. Apartman sakinlerinin ortak bir noktada buluşarak hem hayvan sahiplerini hem de diğer sakinleri koruyacak bir düzenleme yapması mümkündür.
Arabuluculuk ve Uzlaşı Süreçleri
Apartmanlarda evcil hayvanlarla ilgili anlaşmazlıklar yaşandığında, ilk çözüm yolu diyalog ve uzlaşıdır. Komşuların doğrudan birbirleriyle iletişim kurarak sorunu çözmeye çalışmaları, en hızlı ve etkili yöntemdir. Ancak, taraflar anlaşamıyorsa arabuluculuk mekanizmaları devreye girebilir.
Apartman yönetimi aracılığıyla arabuluculuk: Apartman yöneticisi, tarafları bir araya getirerek uzlaşmacı bir çözüm yolu bulmaya yardımcı olabilir.
Profesyonel arabuluculuk hizmetleri: Hukuki süreç başlatılmadan önce, resmi arabuluculara başvurmak, sorunun mahkemeye taşınmasını engelleyebilir. Türkiye’de 2023 yılında yapılan düzenlemelerle, kat mülkiyetinden doğan anlaşmazlıklarda arabuluculuk zorunlu hale getirilmiştir.
Komşular arası uzlaşı örnekleri: Gürültü şikayetleri varsa, evcil hayvan sahibinin ses izolasyonu sağlaması, eğitim desteği alması, Alerji veya korku durumu varsa, hayvanın ortak alanlarda tasma veya taşıma çantasıyla gezdirilmesi, Koku ve hijyen şikayetleri için hayvan sahibinin daha sık temizlik yapması gibi çözümler, uzlaşmaya dayalı pratik yöntemlerdir.
Hukuki Danışmanlıkla Sorunların Çözülmesi
Eğer taraflar kendi aralarında anlaşamaz ve arabuluculuk süreci de sonuç vermezse, hukuki danışmanlık almak önemli bir adımdır. Uzman bir avukat, mevcut yasaları ve mahkeme kararlarını göz önünde bulundurarak hakların korunmasına yardımcı olabilir.
Evcil hayvan sahibinin hakları: Kat Mülkiyeti Kanunu, hayvan sahiplerinin bağımsız bölümlerinde (kendi evlerinde) evcil hayvan besleme hakkını doğrudan kısıtlamamaktadır. Yargıtay kararlarına göre, somut bir rahatsızlık olmadığı sürece bir apartmanda evcil hayvan beslenmesi engellenemez. Eğer apartman yönetimi veya komşular, keyfi bir şekilde evcil hayvan beslenmesini yasaklamaya çalışıyorsa, hayvan sahipleri mahkemeye başvurarak bu yasağın iptalini talep edebilir.
Şikayetçi komşuların hukuki hakları: Eğer bir evcil hayvan gerçekten aşırı gürültü, kötü koku veya hijyen sorunu yaratıyorsa, şikayetçi komşular Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurarak hayvanın uzaklaştırılmasını talep edebilir.
Alternatif hukuki çözüm yolları: Eğer ortak alanlarda hijyen veya saldırganlık problemi varsa, belediyeye şikayette bulunulabilir. Eğer apartman yönetimi hayvan sahiplerini haksız bir şekilde zor durumda bırakıyorsa, Hayvan Hakları Yasası ve ilgili dernekler aracılığıyla hukuki destek alınabilir.
