Gözaltına alma, şüpheli olan bir kişinin özgürlüğünün geçici olarak sınırlanarak alıkonulmasıdır. Gözaltı, bir koruma tedbiridir. Koruma tedbirleri, muhakemenin sağlıklı ilerlemesini sağlayan aynı zamanda mahkeme tarafından verilecek olan hükmün infazı için başvurulan bir yargılama tedbiridir. Geçici nitelikte bir koruma tedbiridir. Gözaltı kararı genel olarak şüpheli hakkında yapılan yakalama sonrasında verilmektedir. Demek ki gözaltına alınma kararı sadece suç şüphesi altında yakalanan kişiler için verilebileceği gibi haklarında yakalama kararı olan kişiler için de verilebilir.
Gözaltına alma kararını vermeye yetkili olan kişi; Cumhuriyet Savcısıdır. Ancak, acil durumlarda ya da toplu işlenen suçlarda kolluk amirleri de gözaltı kararı vermeye yetkilidir.
Gözaltına alınma, sadece suç şüphelisi olan kişiyi kapsar. Yani kişiseldir. Örneğin, suç şüphesi olmayan şüphelinin kardeşi, gözaltına alınamaz. Gözaltına alma kararı, şüphelinin gerekirse tutuklanmasına yardımcı bir araç olmaktadır. Tabi ki gözaltında kalma şüphesi ortadan kalktığı zaman savcı yahut hakim tarafından serbest bırakılabilir.
Ancak gözaltına alma kararı hukuka uygun olmalıdır. Hukuka aykırı olarak alınan gözaltı kararı; haksız gözaltı olur. Bu halde de şüpheli haksız gözaltı tazminatı talep edebilir.
Cumhuriyet Savcısı soruşturmanın tamamlanması için yakalanan şüphelinin gözaltına alınmasına karar verebilir. Ancak bu halde savcının bu kararı verebilmesi için kanunda 2 şartın varlığı aranır:
Savcının gözaltı kararı verebilmesi için bu 2 şartın birlikte bulunması gerekir. İkisinden birinin olması gözaltı kararı için yeterli değildir. Eğer ki bu iki şart birlikte bulunmuyorsa bu halde diğer yöntemler denenmelidir. İfade alma, sorgu gibi işlemler tercih edilebilir. Aksi halde gözaltına alma kararı hukuka aykırı olur.
Kanunda hangi hallerde gözaltı kararı verilebileceği düzenlenmiş. Bunun aksinde hareket edilmesi halinde haksız gözaltı olacaktır. Hakkında gözaltı kararı verilen şüpheli, kendiliğinden gelmezse zorla getirtme kararı alınabilir.
Gözaltına itiraz mümkündür. Hatta bu karara şüphelinin yakınlarının da itiraz hakkı vardır. Şüpheli kişinin eşi, annesi, babası, kardeşi, torunu yani birinci derece ve ikinci derecede olan kan hısımlarının itiraz hakkı vardır. Cumhuriyet savcısının gözaltı kararına karşı sulh ceza hakimine itiraz edilebilir.
Sulh ceza hakimi gözaltına yapılan itirazı, evrak üzerinden değerlendirir ve 24 saat dolmadan başvuruyu sonuçlandırır. Sulh ceza hakimi gözaltı kararının hukuka uygun olduğu kanısına varırsa itirazı reddeder ya da gözaltına alınan kişinin derhal Cumhuriyet Savcılığı'nda hazır bulundurulmasına karar verir.