İstanbul Barosu'na kayıtlı olan Avukat Mehmet Genç, mezun olduğu tarihten bu yana avukatlık mesleğini aralıksız olarak sürdürmektedir. İstanbul Barosu bünyesinde kurduğu avukatlık bürosuyla Ceza Hukuku, Miras Hukuku, Gayrimenkul Hukuku, Bilişim Hukuku başta olmak üzere birçok hukuk alanında avukatlık faaliyeti göstermektedir.
Devamını Oku
Kovuşturma evresi soruşturma evresinden sonra gelen evreye denmektedir. Ceza muhakemesi soruşturma evresi ile başlamaktadır. Soruşturma evresi suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar geçen evreyi ifade eder. (CMK m.2) Özet olarak soruşturma evresinin amacı hem ortaya çıkan suç şüphesini aydınlığa kavuşturmak hem de kamu davası açmayabilme olanağının var olup olmadığını araştırmaktır.
Kovuşturma evresi ise, iddianamenin kabulü ile başlayıp hükmün kesinleşmesine kadar süren evreyi ifade eder. Bu iki evrenin en önemli farkı soruşturmanın savcılık tarafından, kovuşturmanın ise, mahkeme tarafından yapılıyor olmasıdır. Kovuşturma, toplanan delillerin tartışıldığı bir yargılama aşamasıdır.
Kovuşturma evresini, duruşma hazırlığı ve duruşma devresi olarak ayırmak mümkündür. Duruşma hazırlığının yapıldığı kısmın asıl amacı, duruşmanın kesintisiz bir şekilde gerçekleşmesini sağlamaktır. Bu bölümde yapılan her türlü işlem tensip zaptı ile tutanağa kaydedilir. Bu evrede taraflar bir araya gelmezler. Yapılan ilk işlem iddianamenin kabulüdür. İddianamenin mahkeme tarafından kabul edilmesi ile birlikte kamu davası açılmış olur.
Bu aşamada mahkemenin vereceği kararla duruşma günü ve saati belirlenir. Yapılması gereken bir diğer işlem ise duruşmada hazır bulunması gereken kişilerin çağırılmasıdır. Bu kişiler sanık, tanık, müdafii, bilirkişiler ve suçtan zarar görenlerdir. Kişilere gönderilecek bu çağrı kağıdı mahkemece doğrudan hazırlanarak tebliğ edilir. Ayrıca belirtmek gerekir ki çağrı kağıdının tebliği ile duruşma günü arasında en az bir hafta olmalıdır.
“Tutuklu sanık Zeki’ye iddianamenin 16.01.2007 tarihinde tebliğ edildiği ve bir haftalık süre geçmeden 19.01.2007 tarihli duruşmada, huzurda iddianamenin okunmasından sonra duruşmaya ara verilmesini isteme hakkı bulunduğu hatırlatılmadan savunma hakkının kısıtlanması suretiyle CMK’nun 176, 190/2. Maddelerine aykırı davranılması …"
Duruşma evresinde yapılan yargılama neticesinde sanığın işlediği iddia edilen suçu işleyip işlemediği ortaya çıkmaktadır. Öncelikle sanık ve müdaafinin hazır bulunup bulunmadığı, çağırılmış olan tanık ve bilirkişilerin gelip gelmediği incelenir. Daha sonra mahkeme başkanı veya hakim iddianameyi okuyarak duruşma evresinin başladığını açıklar.
Duruşmada zorunlu olarak bulunması gereken kişiler:
Ceza muhakemesinde asıl olan duruşmanın kesintisiz olarak sürmesidir. Ancak bu ara verilemeyeceği anlamına vermez. Verilen ara birkaç saat ya da ertesi güne bırakma şeklinde yapılabilir. Ancak belirtmek gerekir ki uygulamada iş yoğunluğu sebebiyle erteleme aylar sürebilmektedir.
Kovuşturma aşamasında delillerin tartışılması oldukça büyük öneme sahiptir. Bu aşamada taraflar hükmün açıklanmasından önce verdikleri delillerin gerekçelerini açıklayarak sürece yön verirler.
Delillerle ilgili tartışma esnasında söz öncelikle katılan veya vekiline, cumhuriyet savcısına, sanığa ve müdafiine verilir. Savcının hükmün nasıl olması gerektiği yönünde vermiş olduğu beyana mütalaa denmektedir. Mütalaa açık ve anlaşılır olmalıdır.
Bu evrede ek olarak süre talep edilmesi de mümkündür.
CMK m.216:
Cumhuriyet savcısı, müdahil veya avukatı, sanığın, avukatının veya kanunî temsilcisinin açıklamalarına; sanık ve avukatı ya da kanunî temsilcisi de Cumhuriyet savcısının ve müdahilin veya avukatının açıklamalarına cevap verebilir. Hükümden önce son söz, hazır bulunan sanığa verilir.
Mahkeme kanaatini verdiği hükümle açıklar. Dolayısı ile hüküm yargılama sonucunda, mahkemenin verdiği ve yargılamayı sona erdiren karardır. Savcılık makamı mütalaa vererek esas hakkındaki görüşünü açıklar. Bunun üzerine savunma makamına savcının son görüşüne karşılık savunma hakkını kullanması için imkan tanınır. Son sözün sanığa verilmesiyle mahkeme karar vermek üzere müzekkereye çekilir ve müzekkerenin ardından hüküm verilir.
Hükümde bulunan hususlar:
Hüküm çeşitleri şunlardır:
Kovuşturma yapmaya genel görevli mahkemeler:
Kovuşturma yapma yetkisi olan bazı özel mahkemeler:
Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 07.05.2019 tarihli, 2019/1-95 E. ve 2019/380 K. sayılı kararı
“Soruşturma aşamasında elde ettiği delillerden ulaştığı sonuca göre iddianameyi hazırlamakla görevli iddia makamı, düzenlenen iddianame ile CMK’nın 225/1. maddesi uyarınca kovuşturma aşamasının sınırlarını belirlemektedir. Bu bakımdan iddianamede, yüklenen suçun unsurlarını oluşturan fiil/fiillerin nelerden ibaret olduğunun hiçbir tereddüde yer bırakmayacak biçimde açıklanması zorunludur. İddianamede açıklanan ve suç oluşturduğu iddia olunan eylemin dışına çıkılması, dolayısıyla davaya konu edilmeyen fiil veya olaydan dolayı yargılama yapılması ve açılmayan davadan hüküm kurulması kanuna açıkça aykırılık” oluşturacağını belirtmiştir.
Yargıtay 14. Ceza Dairesi 24.12.2014 tarihli, 2012/11601 E. ve 2014/14838 sayılı kararı;
“CMK.nın 170. maddesinin 3, 4 ve 6. fıkraları uyarınca iddianamede mağdur veya suçtan zarar görenlerin kimliği, yüklenen suç ve uygulanması gereken kanun maddeleri mevcut delillerle ilişkilendirilerek yüklenen suçu oluşturan olaylar gösterilmeli, aynı Kanunun 225. maddesine göre de hüküm, ancak iddianamede unsurları gösterilen suça ilişkin fiil ve faili hakkında verilmelidir. Ayrıntıları Yargıtay Ceza Genel Kurulunun Dairemizce de benimsenen 21.02.2012 gün 4/570-51 sayılı Kararında açıklandığı üzere, soruşturma evresinde elde ettiği kanıtlardan ulaştığı sonuca göre iddianameyi hazırlamakla görevli iddia makamı, 5271 sayılı CMK’nın 225/1. maddesi uyarınca kovuşturma aşamasının sınırlarını belirlemektedir. Bu bakımdan iddianamede yüklenen suçun unsurlarını oluşturan fiil/fiillerin nelerden ibaret olduğunun hiçbir duraksamaya yer bırakmayacak biçimde açıklanması zorunludur. Böylelikle sanık, iddianameden üzerine atılı suçun ne olduğunu hiçbir kuşkuya yer vermeyecek şekilde anlamalı, buna göre savunmasını yapabilmeli ve kanıtlarını sunabilmelidir. İddianame, sanığa isnat edilen ve suç sayılan maddi fiilleri açıkça göstermeli, hukuki nitelendirmesi yapılan fiilin kanunda karşılığı olan suç ve cezası hakkında bilgi içermelidir. İsnat edilen suçun dayanağı olan maddi olaylar hakkında savunmasını yapabilecek şekilde sanığın bilgilendirilmemesi, İnsan Avrupa Hakları Sözleşmesi’nin adil yargılanma hakkına ilişkin 6/3-a maddesinin ihlaline” yol açacağını belirtmiştir.
Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun, 20.09.2016 tarihli, 2016/14-84 E. ve 2016/303 K. sayılı kararı; “
Anılan kanuni düzenlemelere göre, iddianamede açıklanan ve suç oluşturduğu iddia olunan eylemin dışına çıkılması, dolayısıyla davaya konu edilmeyen fiil veya olaydan dolayı yargılama yapılması ve açılmayan davadan hüküm kurulması kanuna açıkça aykırılık oluşturacaktır. Öğretide ‘davasız yargılama olmaz’ ve ‘yargılamanın sınırlılığı’ olarak ifade edilen bu ilke uyarınca hâkim, ancak hakkında dava açılmış bir fiil ve kişi ile ilgili yargılama yapabilecek ve önüne getirilen somut uyuşmazlığı hukuki çözüme kavuşturacaktır”