Uzlaşmaya Tabii Suçlar

Uzlaşmaya Tabii Suç Ne Demektir? 

Ceza muhakemesi kanununda belirtilen suçlardan sadece bazılarını kapsayan bir uygulamadır. Uzlaşmaya tabi suçlar, genellikle özel hareket şikayete bağlı suçlar olarak adlandırılan suçları kapsar. Bu suçlar, mağdurun şikayeti üzerine takibata tabi tutulur ve tarafların uzlaşması halinde, hukuki yaptırım uygulanmaktan vazgeçilebilir. Uzlaşmaya tabi suçlar, genellikle, daha az ciddi suçlar olarak kabul edilir. Bu nedenle, hukuki yaptırımların uygulanması yerine, tarafların uzlaşması ve sorunu çözmeleri teşvik edilir. Bu yaklaşım, mahkeme kaynaklarının verimli kullanılması ve cezalandırmanın önlenmesi açısından da faydalıdır. Ceza muhakemesi kanunun 253. maddesinde, uzlaşmaya tabi suçlar düzenlenmiştir. 

Uzlaşmaya Tabi Suçlar Nelerdir? 

• Basit kasten adam yaralama suçu 
• Taksirle adam yaralama suçu 
• Kasten yaralama suçunun ihmalinin davranışla incelenmesi durumu 
• Tehdit suçu 
• Konut dokunulmazlığının ihlal edilmesi suçu 
• İş ve çalışma hürriyetinin ihlal edilmesi suçu 
• Dolandırıcılık suçu 
• Güveni kötüye kullanma suçu 
• Suç eşyasının satın alınması ve satılması suçu 
• Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu 

Uzlaşma Şartları Nelerdir?  

Kanun maddelerinin uygulanması belli şartlara bağlı olarak belirlenmiştir. Bu şartların belli olması uygulamada sorun yaşanmasının önüne geçmektedir. Uzlaşma şartları konusunda da kanun belli sınırlar getirmiştir. Ceza Muhakemesi Kanununda belirlenen uzlaştırma şartları şu şekilde sıralanabilir: 

• Şikayete tabi suçlar uzlaştırma kapsamı içine alınmıştır. 
• Şikayete bağlı olsa bile, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda uzlaştırma yoluna gidilemez. 
• Kişinin işlediği suçtan özel hukuk tüzel kişisi zarar görmüş ise bu suçlar uzlaştırma kapsamındadır. 
• Kamu tüzel kişileri aleyhine işlenen suçun vasfı ve cezası ne olursa olsun uzlaştırma hükümleri uygulanmaz.  
• Uzlaştırma kapsamına giren bir suçun, bu kapsama girmeyen bir başka suç aynı kişiye karşı işlenmişse bu durumda uzlaştırma işlemi uygulanmaz. 

• Birden fazla faili olan suçlarda uzlaşmayı kabul eden kişi için bu hükümler uygulanır. 
• İşlenen suçta birden fazla mağdur varsa bu durumda şüphelinin tüm mağdurlarla uzlaşması durumunda bu hükümler uygulanır. Fail tek bir mağdurla uzlaşırsa uzlaşma hükümleri uygulanmaz.  

Uzlaştırma Nasıl Yapılır? 

Soruşturma konusu suçun uzlaşmaya tâbi olması ve kamu davası açılması için yeterli şüphenin bulunması hâlinde, dosya uzlaştırma bürosuna gönderilir. Büro tarafından görevlendirilen uzlaştırmacı, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar görene uzlaşma teklifinde bulunur. Şüphelinin, mağdurun veya suçtan zarar görenin reşit olmaması halinde, uzlaşma teklifi kanunî temsilcilerine yapılır. Uzlaştırmacı, uzlaşma teklifini açıklamalı tebligat veya istinabe yoluyla da yapabilir. Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar gören, kendisine uzlaşma teklifinde bulunulduktan itibaren üç gün içinde kararını bildirmediği takdirde, teklifi reddetmiş sayılır. (CMK m.253/4) 

Uzlaştırmacı Atanması 

Her Cumhuriyet savcılığı bünyesinde uzlaştırma bürosu kurulur. Yeteri kadar Cumhuriyet savcısı ile personel görevlendirilir. Uzlaştırmacılar, avukatların veya hukuk öğrenimi görmüş kişilerin yer aldığı, Adalet Bakanlığı tarafından belirlenen uzlaştırmacı listesinden görevlendirilir. Atanacak uzlaştırmacının tarafsız bir kişi olması gerekmektedir. 

Cumhuriyet savcısı, tarafların kimlik, adres ve telefonları ile birlikte uzlaştırma görüşmelerini yönetebilmesi gerektiği ölçüde, uzlaştırmacıyla dosyadaki belgelerden, soruşturmanın selameti bakımından uygun olanları vermelidir. Belgelerin verildiği tarihin dosaya derç edilmesi de gerekir ki, uzlaştırmacının süresi bu tarihten itibaren başlamaktadır. Cumhuriyet savcısı uzlaştırmacıya, soruşturmanın gizliliği ilkesine uygun olarak davranmakla yükümlü olduğunu da hatırlatır. 

Uzlaştırma ve Hükmün Açıklamasının Geri Bırakılması 

Sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) yönünde karar verilmesi halinde sanık belirtilen denetim süresi içerisinde suç işlememesi ve denetim koşullarını ihlal etmemesi gerekmektedir. 

Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin karar alınabilmesi için ilgili mahkeme tarafından yeni bir duruşma günü tayin edilir. Eğer ki bu davaya konu olan suç uzlaştırmaya tabi bir suç ise duruşma günü verilmeden önce mahkeme tarafından dosya uzlaştırmacıya gönderilir. 

Uzlaştırma Müzakerelerinin Süresi Ne Kadardır? 

Uzlaştırmacı, dosya içindeki belgelerin birer örneği kendisine verildikten itibaren en geç otuz gün içinde uzlaştırma işlemlerini sonuçlandırır. Uzlaştırma bürosu bu süreyi her defasında yirmi günü geçmemek üzere en fazla iki kez daha uzatabilir. 

Uzlaştırma Sonucu Verilen Kararlar Adli Sicil ve Sabıka Kaydına İşler Mi? 

Uzlaştırma sonucu verilen kovuşturmaya yer olmadığı ya da düşme kararı, bunlara mahsus sisteme kaydedilir. Bu kayıtlar ancak, bir soruşturma ya da kovuşturmayla ilgili olacak şekilde Cumhuriyet savcısı, hâkim ya da mahkeme tarafından yapılır. İş başvurusu için sabıka kaydı istendiğinde bu bilgiler hiçbir şekilde alınan sabıka kaydında görülmez. 

Yargıtay Kararları 

Yargıtay tarafından da uzlaştırmanın usulüne uygun bir şekilde yapılmaması bozma nedeni olarak kabul edilmiştir (Yargıtay 2. CD., 29/09/2005 , E. 2005/8283, K. 2005/1995). 

Kural uzlaştırma teklifinin bizzat taraflara yapılmasıdır. Yargıtay kararları da bu yönde olup salt sanık müdafi ile müştekilerden sorulmak suretiyle sanıktan sorulmaksızın uzlaştırma işlemlerinin yapılması bozma nedeni sayılmıştır (Yargıtay 2. CD., 04.06.2007, E. 2007/4274, K. 2007/7969) 

Yargıtay, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına konu olan suçun hükmün açıklanması aşamasında uzlaştırma kapsamında kaldığından bahisle hükmün açıklanmasından önce uzlaştırma hükümlerinin uygulanıp sonucuna göre hüküm tesis edilmesi gerektiğine hükmetmiştir (Yargıtay 12. CD., 01.02.2016, E. 2015/4113, K. 2016/1931)