Denetimli Serbestlik
Denetimli serbestlik; şüpheli, sanık veya hükümlü kişilerin toplum nezdinde denetim ve takibinin yapıldığı, kişilerin rehabilite edilerek topluma kazandırılması için ihtiyaç duyulan alternatif bir infaz sistemidir.
Denetimli Serbestlik Şartları (5275 s.k. m.105/A)
-
Hükümlünün Koşullu Salıverilmesine Bir Yıl veya Daha Az Süre Kalması:
Koşullu salıverilmesine 1 yıl kalan hükümlüler denetimli serbestlik uygulamasından yararlanabilirler. Koşullu salıverilme süresi, her suç için ayrı belirlenmektedir.
-
Denetimli Serbestlikten Yararlanmak İsteyen Hükümlünün Açık Cezaevine Geçmesi Şartı:
Hükümlünün açık cezaevine geçiş hakkı elde etmiş olması yeterlidir.
-
Hükümlünün İyi Halli Olması Şartı:
Hükümlünün denetimli serbestlik yasasından yararlanabilmesi için “iyi halli” olması gerekir. Hükümlünün iyi halli olup olmadığı, İdare ve Gözlem Kurulu tarafından hazırlanan değerlendirme raporu ile belirlenir. Hükümlünün hazırlanan bu rapora karşı ceza infaz hakimliğine itiraz hakkı vardır.
-
Hükümlünün Denetimli Serbestlikten Yararlanma Talebi:
Denetimli serbestlik tedbiri ancak hükümlünün talebi halinde uygulanabilir. Denetimli serbestlik yasası, kendiliğinden uygulanabilen bir yasa değildir. Hükümlü cezaevindeyken denetimli serbestlik yasasından yararlanmak istediğini ifade ederek talepte bulunursa gerekli işlemler başlar.
Denetimli Serbestlik Türleri
- Adli kontrol tedbiri,
- Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlar,
- Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma,
- Hapis cezasının ertelenmesi durumunda verilen yükümlülükler,
- Hükmün açıklanmasının geri bırakılması,
- Tedavi veya denetimli serbestlik,
- Etkin pişmanlık,
- Koşullu salıverilme sonrası serbestlik,
- Hapis cezasının konutta infaz edilmesi,
- Mükerrerlere ve birtakım suç faillerine özel infaz rejimi ve denetimli serbestlik,
- Adli para cezasına mukabil kamuya faydalı bir işte çalıştırılma,
- Çocuğun denetim altına alınması.
Denetimli Serbestlik Nasıl Uygulanır?
Failin önceki altı ayı açık cezaevinde geçirmiş olması gerektiğini belirtmek gerekir. Ek olarak, cezaevinde iyi durumda olması ve denetimli serbestliğe hak kazanmak için bir dilekçe sunması gerekiyor. Denetimli Serbestlik Yönetmeliği’nde belirli prosedürler belirlenmiştir. Denetimli serbestliğin oluşması için birtakım koşulların karşılanması veya gerçekleşmesi gerekir. Denetimli serbestliğin kurulması için ön koşullar:
- Mahkûm açık bir cezaevinde tutuluyor
- Mahkûmun iyi hal göstermesi
- Koşullu salıverilme, bitmesine bir yıl veya daha az kalmış cezalar için geçerlidir.
- Sanık veya avukatının talebi
- İnfaz hâkiminin bu yöndeki kararı
Denetimli Serbestlik Süresi
2 yıl 6 Ay Denetimli Serbestlik Nedir?
2 Yıl 6 ay ceza alan hükümlünün, denetimli serbestlik kurumundan yararlanabilmesi için 3 ay boyunca açık ceza infaz kurumunda cezasını çekmesi gerekmektedir.
5 Yıl Denetimli Serbestlik Nedir?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tâbi tutulur. Bu süre içerisinde sanık hakkında 1 yıldan fazla olmamak üzere denetimli serbestlik tedbiri uygulanır.
Denetimli Serbestlik Sürecinde Uygulanan Hükümler
- Kişinin belirli yer veya bölgelere gitmesinin kısıtlanması,
- Kişiye olumlu katkıda bulunulacağına inanılan programlara katılması,
- Kişinin kamu yararına bir işte bedelsiz olarak çalıştırılması,
- Kişinin, konut veya belirlenen bir bölgede gözetim altında bulundurulması.
Denetimli Serbestliğin İhlal Edilmesi
Hükümlünün denetimli serbestlik yasasını ihlal etmesi çeşitli şekillerde olabilir. Hükümlünün tahliyesi gerçekleştikten sonra 5 günlük sürede Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’ne başvurması gerekir. Ardından hakkında uygulanacak tedbire istinaden uygun görülen programa katılmalıdır. Kurala uymayan hükümlü denetimli serbestlik yasasını ihlal etmiş kabul edilir.
Denetimli serbestlik yasasını ihlal eden hükümlünün yeniden açık cezaevine alınması gerekir. 5 günlük başvuru süresinin başlangıcı ise ceza infaz kurumundan ayrıldıktan sonraki gün devreye girmektedir. Hükümlü kendisi için belirlenen programa uymadığında ve yükümlülükleri yerine getirmeme konusunda ısrarcı olduğunda yasadan yararlanma hakkını kaybedecektir.
Hükümlünün üst üste iki kez imzaya gitmemesi durumunda da denetimli serbestlik yasası ihlal edilmiş olur. Hükümlü tahliye edildikten sonra 5 gün içinde denetimli serbestlik müdürlüğüne müracaat etmek zorundadır. 5 günlük süre geçtikten sonra 2 gün içinde yapılmayan müracaatlarda hükümlü hakkında kaçması sebebi ile soruşturma başlatılmaktadır.
Denetimli Serbestlik Sürecinde Kaç Günde Bir İmza Atılmalıdır?
Genellikle haftada bir olarak belirlenir, ancak bazı durumlarda farklılık gösterebilir. Ayrıca kişinin yurt dışına çıkmasına engel bir durum bulunmamaktadır.
Denetimli Serbestlik Cezasında Dosya Kapatılması
Hakkında denetimli serbestlik hükümleri uygulanacak kişinin denetimli serbestlik süresi içerisinde aşağıdaki yükümlülüklerden bir veya birden fazlasını yerine getirmesine karar verilebilmektedir. Bu yükümlülükler:
- Hükümlünün kamu yararına ücretsiz olarak bir işte çalıştırılması
- Hükümlünün belirli bir konut ya da bölge içerisinde denetime tabi tutulması,
- Hükümlünün kendisi için yasaklanan alanlara veya bölgelere gitmemesi,
- Hükümlünün kendisi için belirlenen programlara katılması şeklindedir.
Denetim süresini yükümlülüklerine uyarak problemsiz geçiren hükümlünün denetimli serbestlik dava dosyası kapanmaktadır.