Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçu Nedir? (TCK 236)
Herhangi bir sözleşme veya ihale süreci, karşılıklı güvene dayalı bir işbirliği ve yasal yükümlülüklerin sağlanmasıyla sürdürülmelidir. Ancak, bu süreçlerde bazen hileli veya haksız davranışlarla karşılaşılabilir. Bu noktada, edimin ifasına fesat karıştırma suçu devreye girer.
Edimin ifasına fesat karıştırma suçu, bir ihale veya sözleşmeyle taahhüt edilen bir edimin kasıtlı olarak yerine getirilmemesini ifade eder. Yani, taraflar, taahhüt ettikleri edimi yerine getirme konusunda kasıtlı olarak sorunlar çıkararak veya hileli davranarak hukuka aykırı bir şekilde hareket ederler. Bu tür eylemler, sadece yasalara değil, aynı zamanda toplumun adalet duygusuna da zarar verir.
Türk Ceza Kanunu'nun 236. maddesi, edimin ifasına fesat karıştırma suçunu tanımlar. Bu maddeye göre, edimin ifasına karşı fesat karıştıranlar, hapis veya para cezası ile cezalandırılırlar. Suçun işlenmesine sebep olan eylemler arasında, yalan beyan verme, sahte belge düzenleme, rüşvet alma veya verme gibi fiiller yer alır.
Özellikle kamu ihaleleri ve sözleşmeleri bağlamında, edimin ifasına fesat karıştırma suçuyla mücadele büyük önem taşır. Bu tür suçların önlenmesi ve cezalandırılması, hukukun üstünlüğünün korunması ve toplumun güvenliği açısından kritiktir. Bu nedenle, TCK'nın ilgili maddeleri çerçevesinde edimin ifasına fesat karıştırma suçunun cezalandırılması, adil bir hukuk sisteminin ve toplumsal düzenin sağlanması için hayati öneme sahiptir.
Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçu Şartları
Edimin ifasına fesat karıştırma suçu, bir ihale veya sözleşme sürecinde yerine getirilmesi gereken edimin kasıtlı olarak engellenmesini veya geciktirilmesini ifade eder. Bu suç, hukukun üstünlüğünü ve toplumsal düzeni tehdit eden ciddi bir ihlal olarak kabul edilir. Dolayısıyla, bu tür suçların önlenmesi ve cezalandırılması, adil bir toplum düzeninin ve güvenin sağlanması açısından hayati öneme sahiptir.
Bu suçun işlenmesi için belirli unsurların bulunması gereklidir:
- Edimin İfası Sürecinin Başlamış Olması: İhale veya sözleşme sürecinin tamamlanması ve edimin yerine getirilmesi sürecinin başlamış olması gerekir. Bu aşama, taraflar arasındaki taahhütlerin yerine getirilmesi için temel oluşturur.
- Fesat Karıştırma Fiilinin Hileli Olması: Suçun işlenmesi için, belirli eylemlerin kasıtlı olarak hileli bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekir. Hile, karşı tarafı yanıltmak veya aldatmak amacıyla yapılan eylemleri içerir.
- Taahhüt Altına Girilen Edimin İhale veya Sözleşmeden Kaynaklanması: Suçun işlenmesi için, edimin ihale veya sözleşmeyle taahhüt edilmiş olması gerekir. Bu genellikle kamu ihaleleri veya özel sektörde yapılan sözleşmeleri kapsar. Sözleşmenin ilgili yasal düzenlemelere uygun olması önemlidir.
Bu unsurların doğru bir şekilde belirlenmesi, suçun doğru bir şekilde tespit edilmesini sağlar ve adil bir yargılama sürecinin gerçekleşmesine olanak tanır. Ayrıca, edimin ifasına fesat karıştırma suçunun etkili bir şekilde cezalandırılması, hukukun üstünlüğünün korunması ve toplumsal güvenin sağlanması açısından hayati öneme sahiptir.
Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçu Unsurları
Türk Ceza Kanunu'nun 236. maddesinde düzenlenmiş olan edimin ifasına fesat karıştırma suçu, ihale veya sözleşme süreçlerinde kasıtlı olarak edimin yerine getirilmesini engellemeyi veya geciktirmeyi amaçlayan eylemleri kapsar. Bu suçun unsurları, maddi ve manevi boyutta ele alınırken, fail, mağdur, fiil ve manevi unsur gibi ana unsurlara dikkat çekmek gerekir.
Fail: Bu suçun failleri, ihaleyi kazanan ve sözleşme yapan yükleniciler ile kamu görevlileridir. Kamu görevlileri, kamu ihalelerinde veya sözleşme süreçlerinde yer alarak taahhüt altına giren kişilerdir. Yükleniciler ve kamu görevlileri, bu süreçteki özel yükümlülükleriyle donatılmıştır ve edimin ifasıyla ilgili belirli standartları yerine getirmekle yükümlüdürler.
Mağdur: Suçun mağduru, topluma ait menfaatlerdir. Bu suç, genellikle tüzel kişiliklerin menfaatlerine zarar verir. Kamu kurumları, kamu yararına çalışan dernekler veya kooperatifler gibi kuruluşlar, edimin ifasına fesat karıştırma suçundan zarar görebilecek kuruluşlardır. Suçun amacı, ülkenin ekonomik işleyişini korumak ve kamu idaresine duyulan güveni sağlamaktır.
Fiil: Edimin ifasına fesat karıştırma suçunun maddi unsuru, hileli davranışlarla edimin yerine getirilmesini engellemeyi veya geciktirmeyi amaçlayan eylemlerdir. Kanun, bu suçu işleyen eylemleri belirli koşullar altında tanımlar. Örneğin, ihale veya sözleşme şartlarına uymayan malzemenin kabul edilmesi veya süresinde ifa edilmemiş bir edimin gerçekleştirilmiş gibi kabul edilmesi gibi durumlar suç teşkil eder.
Manevi Unsur: Bu suçun manevi unsuru kasttır. Suç, bilerek ve isteyerek işlenir. Suçun işlenmesinde, genel kast yeterlidir; yani failin eylemi hangi nedenle gerçekleştirdiğinin bir önemi yoktur. Taksirle işlenmesi mümkün değildir.
Nitelikli Unsurlar: Türk Ceza Kanunu'nda edimin ifasına fesat karıştırma suçu için özel nitelikli haller düzenlenmemiştir. Dolayısıyla, suçun temel hali dışında ek bir hareket veya unsur gerektiren durumlar bulunmamaktadır.
Edimin ifasına fesat karıştırma suçu, ihale veya sözleşme süreçlerinde edimin kasıtlı olarak engellenmesi veya geciktirilmesini amaçlayan ciddi bir suçtur. Bu suçun unsurları, dikkatli bir şekilde incelenmeli ve suçun işlenmesine ilişkin kanıtlar titizlikle değerlendirilmelidir.
Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçunun Cezası
Türk Ceza Kanunu’nun 236. Maddesinde edimin ifasına fesat karıştırma suçu düzenlenmiştir. Buna göre suçun cezası:
- Kamu kurum veya kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, bunların iştirakiyle kurulmuş şirketler, bunların bünyesinde faaliyet icra eden vakıflar, kamu yararına çalışan dernekler ya da kooperatiflere karşı taahhüt altına girilen edimin ifasına fesat karıştıran kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Aşağıdaki fiillerin hileli olarak yapılması halinde, edimin ifasına fesat karıştırılmış sayılır:
a) İhale kararında veya sözleşmede evsafı belirtilen maldan başka bir malın teslim veya kabul edilmesi.
b) İhale kararında veya sözleşmede belirtilen miktardan eksik malın teslim veya kabul edilmesi.
c) Edimin ihale kararında veya sözleşmede belirtilen sürede ifa edilmemesine rağmen, süresinde ifa edilmiş gibi kabul edilmesi.
d) Yapım ihalelerinde eserin veya kullanılan malzemenin şartname veya sözleşmesinde belirlenen şartlara, miktar veya niteliklere uygun olmamasına rağmen kabul edilmesi.
e) Hizmet niteliğindeki edimin, ihale kararında veya sözleşmede belirtilen şartlara göre verilmemesine veya eksik verilmesine rağmen verilmiş gibi kabul edilmesi.
- Edimin ifasına fesat karıştırma dolayısıyla menfaat temin eden görevli kişiler, ayrıca bu nedenle ilgili suç hükmüne göre cezalandırılırlar.
Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçunun Para Cezasına Çevrilmesi
Adli para cezası, mahkeme tarafından, failin bir miktar parayı devlet hazinesine ödemesine karar verilmesidir. Adli para cezasına çevirme yalnızca kısa süreli hapis cezalarında uygulama alanı bulabilecektir. Hükmedilen hapis cezasının para cezasına çevrilebilmesi için verilen cezanın 1 yıl veya daha altında bir hapis cezası olması gereklidir. Adli para cezası tek başına veyahut hapis cezası ile birlikte uygulanan bir yaptırım türüdür. Bu halde edimin ifasına fesat karıştırma suçundan ceza alan bir kişinin aldığı ceza adli para cezasına çevrilmez.
Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçu Zamanaşımı
Zamanaşımı, suçun işlenmesinden itibaren dava açılmamış olması durumunda veya dava açılmışsa da süresi içinde sonuçlandırılmamış olması durumunda davanın düşmesine sebep olacak hukuk terimidir. Türk Ceza Kanunu uyarınca edimin ifasına fesat karıştırma suçunun zamanaşımı süresi 15 yıldır.
Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçu Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, sanık hakkında hüküm verilmesine rağmen hükmün belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması halinde, denetim süresi içinde belli koşullar yerine getirildiğinde ceza kararının hiçbir sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kaldırılması ve davanın düşmesine neden olan bir ceza muhakemesi kurumudur. Edimin ifasına fesat karıştırma suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezasının miktarının 2 yıl ve daha az olması halinde Hagb kararı verilebilir.
Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçunda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen ve failin hiç ceza almamasına ya da aldığı cezada indirim yapılmasına yol açan düzenlemedir. Buna göre fail mağdura karşı yaratmış olduğu zarardan pişmanlık duyarak zararı gidermeye yönelik hareket ederse bu durumda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilecektir. Etkin pişmanlık her suç tipinde uygulanabilen bir düzenleme değildir. Yalnızca düzenleme bulunan suç tipleri için uygulamak mümkün olur.
Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçu Şikayet Süresi
Türk Ceza Kanunu'nda yer alan suçlardan bazıları şikayete tabidir. Ancak edimin ifasına fesat karıştırma suçu şikayete tabi değildir ve savcılık tarafından kendiliğinden soruşturma başlatılacaktır. Suçtan mağdur olan kişi, yargılama aşamasında şikayetçi olmadığını belirtse bile davaya veya failin cezasına bir etkisi olmayacaktır.
Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçunda Şikayeten Vazgeçme
Edimin ifasına fesat karıştırma suçu, TCK'da şikayete tabi suçlar kapsamında yer almamaktadır. Dolayısıyla, suçun işlenmesi durumunda savcılık tarafından resen soruşturma yapılır ve mahkeme tarafından resen kovuşturma yapılır. Bu sebeple mağdurun veya müştekinin şikayetten vazgeçmesi halinde dava düşmeyecektir. Mahkeme, delillerin değerlendirilmesi sonucunda failin suçu işlediği kanaatine varırsa, cezalandırma kararı verebilir.
Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçunda Uzlaşma
Uzlaşma fail ile mağdur arasında bir uzlaşmacı aracılığı ile iletişim kurulması sağlanarak uyuşmazlığın giderilmesi yoludur. Uzlaşma kapsamında olan suçlar sayılıdır. Edimin ifasına fesat karıştırma suçu, uzlaşma kapsamında olan suçlardan değildir.
Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçu İştirak
Bu suçta iştirak durumunda, Türk Ceza Kanunu'nda (TCK) özel bir düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla, TCK'nın genel hükümleri, iştirak durumunda sorumluluğu belirler.
TCK'nın 236/2. maddesinde belirtilen edimin ifasına fesat karıştırıcı nitelikteki eylemleri, yüklenici ve/veya edimi muayene ve kabule yetkili kamu görevlilerinin hileli olarak gerçekleştirmeleri durumunda her biri ayrı ayrı TCK madde 37/1 gereğince fail olarak sorumlu olacaklardır. Bu, suçun özel failleri olan yükleniciler ve kamu görevlileri için geçerlidir. Her iki taraf da suçu işlediğinde, her biri ayrı ayrı cezalandırılır.
Ancak, suçun özel failleri dışındaki kişilerin suça iştirak etmeleri durumunda, suçun özgü suç niteliğinde olması nedeniyle bu kişiler yalnızca azmettiren ve yardım eden sıfatıyla sorumlu tutulurlar. Yani, suça yardım eden veya suçun işlenmesine teşvik eden kişiler sadece bu yardım veya teşvikleri nedeniyle cezalandırılırlar.
Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçunda Görevli Mahkeme
Edimin ifasına fesat karıştırma suçundan dolayı yargılama yapmakla görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir
Sık Sorulan Sorular
Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçu Ne Demek?
Edimin ifasına fesat karıştırma suçu, bir ihale veya sözleşmeyle taahhüt edilen bir edimin kasıtlı olarak yerine getirilmemesini ifade eder. Yani, taraflar, taahhüt ettikleri edimi yerine getirme konusunda kasıtlı olarak sorunlar çıkararak veya hileli davranarak hukuka aykırı bir şekilde hareket ederler. Bu tür eylemler, sadece yasalara değil, aynı zamanda toplumun adalet duygusuna da zarar verir.
Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçu Kaç Yıl?
Kamu kurum veya kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, bunların iştirakiyle kurulmuş şirketler, bunların bünyesinde faaliyet icra eden vakıflar, kamu yararına çalışan dernekler ya da kooperatiflere karşı taahhüt altına girilen edimin ifasına fesat karıştıran kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçu Hangi Mahkeme?
Edimin ifasına fesat karıştırma suçundan dolayı yargılama yapmakla görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
Yargıtay Kararları
Yargıtay 5. CD’nin 27.05.2016 tarihli, 2014/2917 Esas ve 2016/5517 Karar
5237 sayılı TCK’nın 236. maddesinde edimin ifasına fesat karıştırma halleri yasa koyucu tarafından tahdidi olarak sayılmış olup, maddede sayılan seçimlik hareketlerin ya da faillik durumunun genişletilmesinin anılan Yasanın 2. maddesindeki kanunilik ilkesine aykırılık teşkil edeceğinde bir kuşku bulunmadığı, her ne kadar bir kısım öğretide özgü suç olarak kabul edilmese de madde metni gerekçesiyle birlikte incelendiğinde; 2. fıkranın ‘a’ ve ‘b’ bentlerinde yüklenici konumundaki kişiler ve temsilcileri ile edimin ifası sürecinde görev alan ilgili kamu görevlilerinin, ‘c’, ‘d’ ve ‘e’ bentlerinde ise edimin ifası sürecinde görev alan ilgili kamu görevlilerinin suçun faili olabileceği, dolayısıyla söz konusu suçun özel faillik niteliği taşıyan kimselerce işlenebileceğinde bir tereddüt bulunmadığının kabulü gerektiği, bu itibarla 5237 sayılı TCK’nın 40/2. maddesine göre özgü suç niteliğinde olan ve TCK’nın 236/2-a maddesi uyarınca yüklenici konumundaki kişiler ve temsilcileri tarafından işlenen edimin ifasına fesat karıştırma suçuna iştirak eden diğer kişilerin azmettiren veya yardım eden olarak sorumlu tutulabilecekleri dikkate alınarak, sözleşmenin tarafı olan şirkette depo sorumlusu olarak çalışan Ö.U. ile kamyon şoförü olarak çalışan sanık L.D.’nin eyleminin TCK’nın 39. maddesi kapsamında yardım etme olarak değerlendirilmesi gerektiği gözetilmeden, fail olarak cezalandırılmasına karar verilmesi kanuna aykırıdır.
Yargıtay 5. Ceza Dairesi - Karar: 2014/10031
İzmir Büyükşehir Belediyesi Bakım Onarım ve Altyapı Şube Müdürlüğü tarafından yapılan Araç, Gereç ve Personel Taşıma Hizmetlerinde kullanılmak üzere, Araç Kiralama Hizmeti Alımı ihalesini kazanan şirketin yetkilisi olan sanık Erdoğan ve ihale dosyasındaki vekaletname uyarınca şirket adına ihalelere girmeye, sözleşme imzalamaya ve diğer işlemleri yerine getirmeye yetkili kılınan sanık Cüneyt’in, ihale konusu işe ait teknik şartnamede belirlenen niteliklere sahip olmayan araçlara ait ruhsat fotokopilerini gerçeğe aykırı olarak değiştirip katılan kuruma verdikleri iddiasıyla açılan kamu davasında; ihale sürecinin 27.12.2007 tarihinde sözleşmenin imzalanmasıyla sona erdiği, ihale sonucunda imzalanan sözleşmede araçların model ve plakalarına yer verilmediği gibi, ihale sürecinde de bu yönde gerçeğe aykırı bir belge sunulmadığı, sanıklara isnat edilen, sözleşmeyle üstlenilen işin yerine getirilmesi sırasında ihale konusu işe ait teknik şartname ve sözleşmede nitelikleri belirtilen araçlardan başka araçların kullanılması ve bu amaçla araçların ruhsat fotokopilerinde araç modelleri ve plakalarının değiştirilmesi şeklindeki eylemin, TCK’nın 236/2. maddesinde düzenlenen edimin ifasına fesat karıştırma suçunu oluşturduğu ve maddede tahdidi olarak sayılan hallerden ( e ) bendindeki “Hizmet niteliğindeki edimin, ihale kararında veya sözleşmede belirtilen şartlara göre verilmemesine veya eksik verilmesine rağmen verilmiş gibi kabul edilmesi” kapsamında kaldığı, söz konusu suçun özel faillik niteliği taşıyan kimselerce yani edimin ifası sürecinde görev alan ilgili kamu görevlilerince işlenebileceğinde bir tereddüt bulunmadığının kabulünün gerektiği, bu itibarla 5237 sayılı TCK’nın 40/2. maddesine göre özgü suç niteliğinde olan ve TCK’nın 236/2-e maddesi uyarınca edimin ifası sürecinde görev alan kamu görevlileri tarafından izlenebilen edimin ifasına fesat karıştırma suçuna iştirak eden diğer kişilerin azmettiren veya yardım eden olarak sorumlu tutulabilecekleri dikkate alınarak, ihaleyle üstlenilen işin görülmesinde kullanılan araçların sözleşme ve teknik şartnameye uygun olup olmadığının tespiti ve denetiminde görevli belediye görevlileri hakkında suç duyurusunda bulunularak, dava açılması halinde bu dosya ile birleştirilmesinden sonra sanıkların hukuki durumlarının tayin ve takdiri gerekirken yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde beraat kararları verilmesi kanuna aykırıdır (Yargıtay 5. Ceza Dairesi - Karar: 2014/10031)
