Emre İtaatsizlik Suçu Nedir?
Emre itaatsizlikte ısrar suçu Askeri Ceza Kanunu’nun 87. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu suç bir özgü suçtur. Yalnızca askerler ve kanunda belirtilen kişiler tarafından işlenebilir.
Suçun oluşması için emrin hiç yerine getirilmemesi, açık bir şekilde reddedilmesi veya tekrar emredildiği halde yine yerine getirmemesi gerekir.
Askerliğin temeli disiplindir. Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanununda astların, üniformalı veya üniformasız asker amirleri ile sivil amirlerinin verdiği emirlerin yerine getirilmesinin zorunlu olduğu düzenlenmiştir. Askeri kurumlarda disiplinin sağlanabilmesi için astın, üstünün emir ve talimatlarına uyması oldukça mühimdir. Bu durumun ihlali ise Askeri Ceza Kanunu’nun 87. Maddesinde emre itaatsizlikte ısrar suçu başlığı altında düzenlenmiştir.
Suçun seferberlikte ve düşman karşısındayken işlenmesi nitelikli hal olarak düzenlenmiştir.
Emre itaatsizlikte ısrar suçu işlendiğinde kişi hakkında beraat kararı verilmedikçe kişinin meslekle ilişiği kesilecektir. Bu hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi durumunda dahi böyledir. Bu sebeple emre itaatsizlikte ısrar suçu oldukça önem taşır.
Emre İtaatsizlik Suçunun Unsurları
Emre itaatsizlikte ısrar suçu ile korunan hukuki değer askeri hizmet, askeri disiplin, askeri itaat ve görevlerdeki devamlılıktır. Bu suç özgü suç niteliği taşır. Faili ancak belirli kişiler olabilecektir. Bu suç yalnızca askerler ve kanunda belirtilen kişiler tarafından işlenebilir.
Suçun oluşabilmesi için geçerli bir emrin varlığı, bu emri veren kişilerin emir vermede yetkili olmaları, astın bu emri yerine getirmemesi ve failin kasten hareket etmesi gereklidir.
Suç seçimlik hareketli bir suçtur. Emrin hiç yerine getirilmemesi, açık bir şekilde reddedilmesi veya tekrar emredildiği halde yine yerine getirmemesi şeklinde oluşabilir.
Emre İtaatsizlik Suçunun Hapis Cezası
Emre itaatsizlikte ısrar suçu Askeri Ceza Kanunu’nun 87. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre emre itaatsizlikte ısrar etmen cezası:
- Hizmete ilişkin emri hiç yapmayan asker kişiler bir aydan bir seneye kadar,
- Emrin yerine getirilmesini söz veya fiili ile açıkça reddeden veya emir tekrar edildiği halde emri yerine getirmeyenler, üç aydan iki seneye kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.
- Yukarıdaki fıkrada yazılı suçlar seferberlikte yapılırsa beş ve düşman karşısında yapılırsa on seneye kadar ağır hapis cezası hükmolunur.
Emre İtaatsizlik Suçunda Ceza İndirimi
Emre itaatsizlikte ısrar suçunun basit halinin cezası:
- Hizmete ilişkin emri hiç yapmayan asker kişiler bir aydan bir seneye kadar,
- Emrin yerine getirilmesini söz veya fiili ile açıkça reddeden veya emir tekrar edildiği halde emri yerine getirmeyenler, üç aydan iki seneye kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.
Emre itaatsizlikte ısrar suçu bakımından cezada indirim hali öngörülmemiştir. Bu kapsamda Türk Ceza Kanununun genel hükümler kısmında öngörülen haller cezada indirimi sağlayabilir.
Emre İtaatsizlik Suçunda Cezayı Artıran Haller
Askeri Ceza Kanunu’nun 87. Maddesi 2. fıkrasında, emre itaatsizlikte ısrar suçunun ağırlaştırılmış hali düzenlenmiştir. Buna göre:
- Bu suç seferberlikte yapılırsa beş ve düşman karşısında yapılırsa on seneye kadar ağır hapis cezası hükmolunur.
Emre İtaatsizlik Suçunun Para Cezasına Çevrilmesi
Askeri Ceza Kanunu Ek Madde 8’ de para cezasına çevirme kurumu düzenlenmiştir. Buna göre:
Sırf askeri suçlardan dolayı yapılan yargılamanın neticesinde hükmolunan cezanın;
- 4 ay veya daha fazla süreli hapis cezası olması,
- Fiilin, disiplini ağır şekilde ihlal etmesi veya birliğin güvenliğini tehlikeye düşürmesi ya da birliğin muharebe hazırlığını veya etkinliğini zafiyete uğratması ya da büyük bir zarar meydana getirmesi gerekir.
Fiilin savaş veya seferberlikte işlenmesi, durumunda verilen hapis cezası adli para cezasına çevrilmez.
Emre İtaatsizlik Suçu Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının (HAGB) amacı kişileri ıslah etmektir. Kişilere belirli bir denetim süresi verilir. Bu süre içerisinde failin kurallara uygun hareket etmesi sonucunda verilen hüküm hiçbir sonuç doğurmayarak ortadan kalkar ve adli sicil kaydında da görülmez.
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu’nun EK 4. Maddesinin 1. Fıkrasında hükmün açıklanmasının geriye bırakılmasının şartları düzenlenmiştir. Burada hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilebilmesi için hükmedilen cezanın altı aydan az olması gerekir.
Emre İtaatsizlik Suçu Zamanaşımı
Emre itaatsizlikte ısrar suçunun neticesinde hükmedilecek olan cezanın üst sınırı 2 yıl olduğundan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Emre İtaatsizlik Suçunda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen ve failin hiç ceza almamasına ya da aldığı cezada indirim yapılmasına yol açan düzenlemedir. Buna göre fail mağdura karşı yaratmış olduğu zarardan pişmanlık duyarak zararı gidermeye yönelik hareket ederse bu durumda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilecektir. Etkin pişmanlık her suç tipinde uygulanabilen bir düzenleme değildir. Yalnızca düzenleme bulunan suç tipleri için uygulanabilir. Emre itaatsizlikte ısrar suçu bakımından etkin pişmanlık hükmü düzenlenmemiştir.
Emre İtaatsizlik Suçu Şikâyet Süresi
Askeri suçların takibi şikâyete bağlı değildir. Emre itaatsizlikte ısrar suçu da askeri suçlardan olduğundan şikâyete bağlı suçlar arasında sayılmayacaktır. Dolayısıyla bu suçların soruşturma ve kovuşturması adli makamlarca kendiliğinden yürütülür. Şikâyete bağlı olmayan suçlar açısından bir şikâyet süresi mevcut değildir. Şikâyet dava zamanaşımı süresi olan 8 yıl içerisinde her zaman yapılabilir.
Emre İtaatsizlik Suçunda Uzlaşma
Uzlaşma fail ile mağdur arasında bir uzlaşmacı aracılığı ile iletişim kurulması sağlanarak uyuşmazlığın giderilmesi yoludur. Emre itaatsizlikte ısrar suçu, uzlaştırma kapsamında olan suçlardan biri değildir.
Emre İtaatsizlik Suçunda İştirak
Türk Ceza Kanunun 37. Maddesinde iştirak kavramı tanımlanmıştır. Bu tanımlamaya göre iştirak bir suç işleme kararının icrası kapsamında birden fazla kişi tarafından fikir ve eylem birliği içinde birlikte suç işlenmesini ifade eder.
Emre itaatsizlikte ısrar suçunun faili ancak belirli kişiler olabilecektir. Bu suç yalnızca askerler ve kanunda belirtilen kişiler tarafından işlenebilir. Bu yönüyle suç özgü suçlardandır. Özgü suçlarda, yasada belirtilmiş olan özellikleri taşımayan kişiler suça ancak azmettiren veya yardım eden sıfatıyla iştirak edebilir. Emre itaatsizlikte ısrar suçu iştirak hallerine elverişli bir suçtur.
Emre İtaatsizlik Suçunda Şikâyetten Vazgeçme
Emre itaatsizlikte ısrar suçu şikâyete bağlı suçlardan değildir. Bu nedenle, şikâyetten vazgeçme açılan davanın düşmesine veya verilen cezadan daha az bir cezaya hükmedilmesine yol açmaz. Suçun işlendiği savcılık tarafından herhangi bir şekilde öğrenildiğinde resen yani kendiliğinden soruşturma başlatılmalıdır.
Emre İtaatsizlik Suçunda Görevli Mahkeme
Emre itaatsizlikte ısrar suçunda görevli olan mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
SIK SORULAN SORULAR
Emre İtaat Etmemek Suç Mudur?
Emre itaat etmemekte ısrar etmek bir suç olarak Askeri Ceza Kanunu’nun 87. Maddesinde düzenlenmiştir. Cezası ise:
- Hizmete ilişkin emri hiç yapmayan asker kişiler bir aydan bir seneye kadar,
- Emrin yerine getirilmesini söz veya fiili ile açıkça reddeden veya emir tekrar edildiği halde emri yerine getirmeyenler, üç aydan iki seneye kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.
- Yukarıdaki fıkrada yazılı suçlar seferberlikte yapılırsa beş ve düşman karşısında yapılırsa on seneye kadar ağır hapis cezasıdır.
Askerde Tutulan Tutanak Sicile İşler Mi?
Askeri suçlara ilişkin olarak alınan cezalar adli sicile işlemeyecektir. Dolayısıyla tutulan tutanak sicile işlemez.
Askerin Emre İtaat Etmemesinin Cezası Nedir?
Askeri Ceza Kanunu’nun 87. Maddesine göre:
- Hizmete ilişkin emri hiç yapmayan asker kişiler bir aydan bir seneye kadar,
- Emrin yerine getirilmesini söz veya fiili ile açıkça reddeden veya emir tekrar edildiği halde emri yerine getirmeyenler, üç aydan iki seneye kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.
Dolayısıyla askerin emre itaat etmemesi durumunda en az bir ay en çok iki seneye kadar cezalandırılır.
Ancak belirtmek gerekir ki bu suçun seferberlikte yapılması durumunda beş yıl ve düşman karşısında yapılırsa on seneye kadar ağır hapis cezası yaptırımı uygulanır.
Polisin Emre İtaat Etmemesinin Cezası Nedir?
Emre itaatsizlikte ısrar suçunun faili ancak belirli kişiler olabilecektir. Bu suç yalnızca askerler ve kanunda belirtilen kişiler tarafından işlenebilir. Bu yönüyle suç özgü suçlardandır. Kanunda belirtilen kişiler arasında polisler de yer almaktadır. Dolayısıyla verilecek ceza da askerlere verilen ceza ile aynıdır.
Jandarmanın Emre İtaat Etmemesinin Cezası Nedir?
Emre itaatsizlikte ısrar suçunun faili ancak belirli kişiler olabilecektir. Bu suç yalnızca askerler ve kanunda belirtilen kişiler tarafından işlenebilir. Bu yönüyle suç özgü suçlardandır. Kanunda belirtilen kişiler arasında jandarma da yer almaktadır. Dolayısıyla verilecek ceza da askerlere verilen ceza ile aynıdır.
