İstinaf, bir mahkeme kararının üst mahkeme tarafından hem maddi olay hem de hukuki yönüyle yeniden incelenmesini sağlayan bir kanun yoludur. İlk derece mahkemelerinin verdiği kararlara karşı, bölge adliye mahkemelerine (istinaf mahkemelerine) başvurularak kararın tekrar gözden geçirilmesi talep edilir.
İstinaf mahkemeleri kurulmadan önce, ilk derece mahkemelerinin kararları doğrudan Yargıtay’a taşınmaktaydı. Ancak bu durum, Yargıtay’ın iş yükünün artmasına ve uyuşmazlıkların daha uzun sürede çözülmesine neden oluyordu. Bu sorunu gidermek amacıyla 2016 yılında istinaf mahkemeleri faaliyete geçirilmiş ve böylece Yargıtay’a gitmeden önce ara bir denetim mekanizması oluşturulmuştur.
Bu sistem, mahkemelerin daha hızlı ve etkin çalışmasını sağlarken, hukuki hataların daha erken aşamada düzeltilmesine olanak tanımaktadır.
-5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) Madde 272-285
-6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) Madde 341-360
İstinaf, temyizden farklı olarak sadece hukuki inceleme yapmaz, aynı zamanda maddi vakıaları da değerlendirir.
Bölge adliye mahkemesi, gerekli görürse tanıkları tekrar dinleyebilir ve yeni delilleri inceleyebilir.
Mahkeme, ilk derece mahkemesi kararını onayabilir, düzelterek onaylayabilir, bozabilir veya yeniden yargılama yaparak yeni bir karar verebilir.
Hukuk ve ceza davalarında uygulanır ve ilk derece mahkemesi kararına doğrudan temyiz yoluna gidilemediği durumlarda ara bir aşama olarak işlev görür.
İstinaf, adil yargılanma hakkının korunması ve hatalı kararların düzeltilmesi için önemli bir denetim mekanizmasıdır.
Belirlenen süre içinde, usule uygun şekilde başvurulması gerekir; aksi halde karar kesinleşir ve uygulanır.
2025 yılında hukuk davaları için belirlenen istinaf kanun yoluna başvurma sınırı 544.470 TL’dir.
T.C. ……… BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ … CEZA DAİRESİ’NE
(İstinaf Yoluyla Başvurulan Mahkeme Üzerinden Gönderilmek Üzere)
İSTİNAF BAŞVURUSUNDA BULUNAN (SANIK/ŞİKAYETÇİ/KATILAN):
Adı Soyadı: …
T.C. Kimlik No: …
Adres: …
VEKİLİ (VARSA):
Adı Soyadı: …
Adres: …
DAVACI:
Adı Soyadı: …
Adres: …
TEBLİĞ TARİHİ: …/…/…..
KONU:
… Ağır Ceza Mahkemesi’nin …/…/… tarihli … Esas, … Karar sayılı kararına karşı istinaf başvurumuz hakkındadır.
AÇIKLAMALAR:
1. … Ağır Ceza Mahkemesi tarafından verilen …/…/… tarihli karar tarafımıza …/…/… tarihinde tebliğ edilmiştir. Yasal süresi içinde istinaf kanun yoluna başvurma hakkımızı kullanıyoruz.
2. Mahkemece verilen karar hukuka, maddi gerçeğe ve adalet ilkelerine aykırıdır. (Kararın neden hatalı olduğunu açıklayın, örneğin delillerin yanlış değerlendirildiği, usul hatası yapıldığı, haksız ceza verildiği gibi gerekçeler sıralanabilir.)
3. (Varsa) Karar eksik incelemeye dayanmaktadır. Mahkeme, … konusundaki delilleri değerlendirmemiş, tanık beyanlarına gerektiği gibi yer vermemiştir.
4. (Varsa) Ceza hukuku açısından yanlış bir değerlendirme yapılmıştır. Suçun unsurları oluşmamış olmasına rağmen mahkûmiyet kararı verilmiştir / Cezanın alt sınırdan verilmesi gerekirken ağırlaştırıcı nedenler haksız şekilde uygulanmıştır.
5. (Varsa) Usul hükümlerine aykırılık vardır. Mahkeme, yargılamada savunma hakkımı kısıtlamış / delil toplama yükümlülüğünü yerine getirmemiştir.
HUKUKİ SEBEPLER:
5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) m. 272 ve devamı hükümleri ile ilgili diğer mevzuat.
DELİLLER:
- Mahkeme kararı
- (Varsa) Eksik incelenen veya dikkate alınmayan deliller
- (Varsa) Tanık beyanları
- (Varsa) Uzman görüşü, bilirkişi raporları
SONUÇ VE TALEP:
Yukarıda belirtilen nedenlerle, ilk derece mahkemesi tarafından verilen kararın kaldırılması, yeniden yargılama yapılması ve beraatime / cezanın hafifletilmesine / hukuka uygun yeni bir karar verilmesine karar verilmesini saygılarımla arz ve talep ederim.
Tarih: …/…/…
İstinaf Başvurucusu (Sanık/Şikayetçi/Katılan):
Adı Soyadı:
İmza:
Vekili (Varsa):
Adı Soyadı:
İmza:
Ceza davalarımda istinaf kanun yoluna başvuru süresi, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 273. maddesine göre, istinaf süresi hükmün sanık veya vekiline, katılana veya vekiline tebliğ edildiği günden itibaren 7 gündür.
Hukuk davalarında ise, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 345. Maddesine göre, istinaf süresi hükmün sanık veya vekiline, katılana veya vekiline tebliğ edildiği günden itibaren 2 hafta olarak belirlenmiştir.
Başvuru süresi kaçırılmamalıdır. Süre geçtiğinde başvuru hakkı kaybedilir ve mahkeme kararı kesinleşir.
Dilekçe eksiksiz ve hukuki gerekçelerle desteklenmiş olmalıdır. Eksik veya yetersiz başvurular, sürecin olumsuz sonuçlanmasına yol açabilir.
Gerekçeler somut delillere dayanmalıdır. Hatalı kararın neden hukuka aykırı olduğu açıkça ortaya konulmalıdır.
Yetkili bölge adliye mahkemesine başvurulmalıdır. Yanlış mahkemeye yapılan başvurular süre kaybına neden olabilir.
Harç ve masraflar eksiksiz ödenmelidir. Eksik ödeme durumunda başvuru reddedilebilir.
İstinaf dilekçesi, kararı veren mahkemeye sunulmalıdır. Başvurular, ilgili mahkemeye hitaben hazırlanmalı ve usule uygun şekilde iletilmelidir.