Nitelikli Hırsızlık Suçu Nedir? (TCK 141)
Hırsızlık suçu Türk Ceza Kanunu'nun “Mal Varlığına Karşı Suçlar” başlığı altında 141. Maddesinde yer almaktadır. Buna göre hırsızlık suçu, başkasına ait olan ve başkasının kullanımında olan taşınır bir malı o kişinin rızası olmaksızın alarak kendisine veya 3. Bir kişiye fayda sağlamak için kullanmasıdır.
Nitelikli hırsızlık suçu ise basit hırsızlık suçundan farklılık gösterir.
Hırsızlık suçunun;
- Kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında,
- Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında,
- Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında,
- Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıktaki eşya hakkında,
İşlenmesi nitelikli hırsızlık suçunu oluşturur.
Ayrıca suçun;
- Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak,
- Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle,
- Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak,
- Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle,(53)
- Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle,
- Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak,
- Büyük veya küçükbaş hayvan hakkında
- Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında,
İşlenmesi de hırsızlık suçunu oluşturur.
- Suçun, sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi de hırsızlık suçunu oluşturur.
Nitelikli Hırsızlık Suçunun Unsurları
Yukarıda nitelikli hırsızlık suçunun hangi hareketler neticesinde meydana geleceğinden bahsedilmiştir. Bunların yanı sıra nitelikli hırsızlık suçunda fail ve mağdur yönünden bir özellik mevcut değildir. Herkesin bu suçu işlemesi ve suçtan zarar görmesi mümkündür.
Korunan hukuki değer ise malvarlığının korunmasıdır.
Nitelikli Hırsızlık Suçunun Cezası
- Kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında,
- Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında,
- Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında,
- Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıktaki eşya hakkında,
İşlenmesi hâlinde, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Ayrıca suçun;
- Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak,
- Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle,
- Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak,
- Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle,(53)
- Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle,
- Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak,
- Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında,
İşlenmesi beş yıldan on yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Burada belirtmek gerekir ki suçun elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranına kadar artırılır.
Suçun, sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde, beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu fiilin bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, ceza yarı oranında artırılır ve onbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
Hırsızlık suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır.
Nitelikli Hırsızlık Suçunun Para Cezasına Çevrilmesi
Adli para cezası, mahkeme tarafından, failin bir miktar parayı devlet hazinesine ödemesine karar
verilmesidir.
Adli para cezasına çevirme yalnızca kısa süreli hapis cezalarında uygulama alanı bulabilecektir. Hükmedilen hapis cezasının para cezasına çevrilebilmesi için verilen cezanın 1 yıl veya daha altında bir hapis cezası olması gereklidir.
Adli para cezası tek başına veyahut hapis cezası ile birlikte uygulanan bir yaptırım türüdür.
Basit hırsızlık suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası adli para cezasına çevrilmesi mümkündür Fakat hapis cezasının miktarı indirim yapılmadığı müddetçe nitelikli hırsızlık suçu adli para cezasına çevrilemez.
Nitelikli Hırsızlık Suçu Zamanaşımı
Bu suç şikâyete bağlı suçlar arasında yer almaz. Bu sebeple şikâyet zamanaşımı süresi mevcut değildir. Soruşturma savcılık tarafından resen gerçekleşir. Suçlar şikâyete bağlı olmadığından dolayı şikâyet değil ihbar etmek mümkündür. Bu ihbarın her zaman yapılması mümkündür.
Nitelikli hırsızlık suçu için dava zamanaşımı süresi ise 15 yıldır.
Nitelikli Hırsızlık Suçu Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının (HAGB) amacı kişileri ıslah etmektir. İki yıl veya altında olan hapis cezalarının varlığı halinde hakim kişilere belirli bir denetim süresi verir. Bu süre içerisinde failin kurallara uygun hareket etmesi sonucunda verilen hüküm hiçbir sonuç doğurmayarak ortadan kalkar. Ve adli sicil kaydında da görünmez.
Nitelikli hırsızlık suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi mümkündür.
Nitelikli Hırsızlık Suçunda Ceza İndirimi
Hırsızlık suçunun;
- Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde,
- Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla,
İşlenmesi halinde, şikayet üzerine, fail hakkında iki aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
Bunun yanı sıra hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, cezada indirim yapmak mümkün olduğu gibi, suçun işleniş şekli ve özellikleri de göz önünde bulundurularak, ceza vermekten de vazgeçmek de mümkündür.
Ayrıca hırsızlık suçunun, malın geçici bir süre kullanılıp zilyedine iade etmek üzere işlenmesi halinde, şikayet üzerine, ceza yarı oranına kadar iner. Ancak failin malı suç işlemek için kullanmış olması halinde bu hükmü uygulamak mümkün olmaz.
Türk Ceza Kanunu'nun 147. Maddesine göre de:
Hırsızlık suçunun ağır ve acil bir ihtiyacı karşılamak için işlenmesi halinde, olayın özelliğine göre, cezada indirim yapmak mümkün olduğu gibi, ceza vermekten de vazgeçmek de mümkündür.
Nitelikli Hırsızlık Suçunda Cezayı Artıran Haller
Bu suç ile ilgili cezada artışa sebep olacak haller oldukça fazladır. Bunlar şu şekildedir:
Suçun elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranına kadar artırılır.
Suçun, sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde, beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu fiilin bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, ceza yarı oranında artırılır. Ve onbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
Hırsızlık suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır.
Hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Nitelikli Hırsızlık Suçunda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen ve failin hiç ceza almamasına ya da aldığı cezada indirim yapılmasına yol açan düzenlemedir. Buna göre fail mağdura karşı yaratmış olduğu zarardan pişmanlık duyarak zararı gidermeye yönelik hareket ederse bu durumda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilecektir. Etkin pişmanlık her suç tipinde uygulanabilen bir düzenleme değildir. Yalnızca düzenleme bulunan suç tipleri için uygulanması mümkün olur.
Türk Ceza Kanununun 168. Maddesine göre hırsızlık suçu neticesinde meydana gelen zarar karşılandığında failin etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanması mümkün olur.
Nitelikli Hırsızlık Suçu Şikayet Süresi
Bu suç şikâyete bağlı bir suçlardan değildir. Dolayısıyla soruşturması savcılık tarafından resen gerçekleşir. Şikâyete bağlı olmayan bir suç olmasından ötürü şikâyet değil ihbar olur. İhbar ise bir süre ile sınırlı değildir.
Nitelikli Hırsızlık Suçunda Şikayetten Vazgeçme
Nitelikli hırsızlık suçu şikâyete bağlı suçlardan değildir. Şikâyetten vazgeçme açılan davanın düşmesine veya verilen cezadan daha az bir cezaya hükmedilmesine yol açmaz. Suçun işlendiği savcılık tarafından herhangi bir şekilde öğrenildiğinde resen yani kendiliğinden soruşturma başlatılmalıdır.
Nitelikli Hırsızlık Suçunda Uzlaşma
Uzlaşma fail ile mağdur arasında bir uzlaşmacı aracılığı ile iletişim kurulması sağlanarak uyuşmazlığın giderilmesi yoludur. Şikâyetten vazgeçme değildir. Nitelikli hırsızlık suçu uzlaşma kapsamına giren suçlar arasında yer almaz.
Nitelikli Hırsızlık Suçunda Teşebbüs
Kişi, işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamaz ise faaliyeti teşebbüs aşamasında kalmış olur.
Hırsızlık suçunda teşebbüse malın alınması anına kadar mümkündür.
Nitelikli Hırsızlık Suçunda İştirak
Suça iştirak, bir suç işleme kararının icrası esnasında birden fazla kişi ile birlikte fikir ve eylem birliği içinde birlikte suç işlenmesidir.
Hırsızlık suçunda suça iştirakın her şekli mümkündür. Bu noktada, Türk Ceza Kanununun 37, 38 ve 39. maddelerinde düzenlenen iştirak hükümlerinin bu suç bakımından uygulanması mümkündür.
Nitelikli Hırsızlık Suçunda Görevli Mahkeme
Bu suçun yargılamasını yapmakla görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
Sık Sorulan Sorular
Nitelikli Hırsızlık Suçu Nedir?
Hırsızlık suçunun;
- Kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında,
- Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında,
- Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında,
- Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıktaki eşya hakkında,
İşlenmesi nitelikli hırsızlık suçunu oluşturur.
Nitelikli Hırsızlık Suçu Kaç Yıl?
Nitelikli hırsızlık suçunu işleyenler hakkında üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Nitelikli Hırsızlık Suçu Zamanaşımı Kaç Yıl?
Hırsızlık suçunun nitelikli hali için dava zamanaşımı süresi 15 yıldır.
Nitelikli Hırsızlık Suçu Uzlaştırmaya Tabii Mi?
Nitelikli hırsızlık suçu uzlaşma kapsamına giren suçlar arasında yer almaz.
Nitelikli Hırsızlık Suçu Yargıtay Kararları
Yargıtay 13. Ceza Dairesi - Karar:2015/9990
Sanığın alışveriş merkezi içinde bulunan ayakkabı mağazasından suça konu ayakkabıyı koynuna koyarak ödeme yapmadan çıktığı, mağaza çalışanı müşteki … tarafından farkedilmesi üzerine müştekinin polise haber verdiği ve aynı zamanda sanığı takip etmeye başladığı, sanığın alışveriş merkezinin otoparkına yöneldiği sırada ardından gelen müşteki ile polisleri görünce suça konu ayakkabıları atarak kaçmaya çalışırken yakalandığı anlaşılmakla suçun teşebbüs aşamasında kaldığı kabul edilerek TCK’nın 35. maddesi uyarınca indirim yapılması gerekirken kararda yazılı olduğu şekilde hüküm kurulması hukuka aykırıdır (Yargıtay 13. Ceza Dairesi - Karar:2015/9990).
Yargıtay 2. Ceza Dairesi - Karar:2017/4572
13.10.2012 tarihli kolluk tutanağına göre, kollukça bilinen sanığın birçok dükkana girip çıktığının görülmesi üzerine görevlilerce takibe alınması, müştekinin alışveriş yaptığı işyerinden çıktıktan sonra bazı kolluk görevlilerince müştekiye ait omzuna asılı çantanın içerisinden para çalındığının haber verilmesi ile birlikte, sanığı bu süreçte kesintisiz olarak takip eden kolluk görevlilerinin suça konu paralarla birlikte sanığı yakalaması şeklinde gerçekleşen olayda, teşebbüs koşulları oluştuğu halde, sanığın cezasından TCK’nın 35. maddesinde düzenlenen suça teşebbüs hükümleri gereğince indirim yapılmaması suretiyle fazla ceza tayini hukuka aykırıdır (Yargıtay 2. Ceza Dairesi - Karar:2017/4572).
Yargıtay 2. Ceza Dairesi - Karar:2017/3653
Sanıkların “Ankamall” isimli alışveriş merkezindeki müştekinin sorumlu müdürü olduğu “…Lokantası”ndan hırsızlık suçunu işledikten sonra işyerinden ayrıldıkları ve bir süre sonra alışveriş merkezinin çıkış kapısına doğru ilerledikleri sırada güvenlik kamerasından güvenlik görevlilerinin sanıkları farketmesi üzerine yakalandıklarının anlaşılması karşısında, hırsızlık suçunun tamamlandığı gözetilmeden eylemin teşebbüs aşamasında kaldığı belirtilerek hırsızlık suçu yönünden 5237 sayılı TCK’nın 35. maddesi uyarınca suça teşebbüs hükümleri gereği indirim yapılması hukuka aykırıdır (Yargıtay 2. Ceza Dairesi - Karar:2017/3653).
Yargıtay 2.Ceza Dairesi - Karar:2015/7950
Alışveriş merkezinde görevli olan polislerin sanığı, göz takibine alarak, mağdurlar N. ve A.’in işyerlerine girip içerden suça konu eşyaları alması üzerine yakaladıklarının ve yakaladıktan sonra sanığın üzerinde mağdur M.’nın işyerinden alınan suça konu eşyayı bulduklarının anlaşılması karşısında, mağdur M.’ya yönelik eylem açısından takipte kesinti olması nedeniyle eylemin tamamlanmış olduğu gözetilmeden, hırsızlık suçuna teşebbüs hükümlerinin uygulanması suretiyle eksik ceza tayini hukuka aykırıdır (Yargıtay 2.Ceza Dairesi - Karar:2015/7950)
