Orman Yangınına Sebebiyet Verme Suçu Nedir? (TCK 110)
Türkiye’de orman yangınlarının %88’i insan kaynaklıdır. Anız, sigara atığı, çöpler orman yangınının başlıca nedenlerindendir. Orman yangınına sebebiyet verme suçu taksirle ve kasten sebebiyet verme olarak ikiye ayrılır. Orman yangınına sebebiyet verme suçları, 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 110. Maddesinde yer alır. Ormanda yangın çıkarmak, belirli yoğunlukta bir ateş yakmak veya ateş ortaya çıkararak ormanda orman varlıklarına sirayet edecek şekilde yangın boyutuna ulaşmış ateş yakma işlemidir. İnsan yaşamının devamı için oldukça önem taşıyan ormanların bu şekilde kaybına engel olmak için suç düzenlemesi haline gelmiştir. Bu noktada orman alanlarını tahrip edecek ya da yangına sebebiyet vermesi mümkün olan bazı fiiller de ayrıca yasaklanmıştır. Buna göre:
- Ormanlarda izin verilen ve ocak yeri olarak belirlenen yerler dışında ateş yakmak veya izin verilen yerlerde yakılan ateşi söndürmeden mahalli terk etmek,
- Ormanlara sönmemiş sigara veya yangına dolaylı olarak yol açabilecek madde atmak,
- Ormanlara dört kilometre mesafede veya bu Kanunun 31. ve 32. maddeleri kapsamına giren köyler hudutları içinde anız veya benzeri bitki örtüsü yakmak, Yasaktır.
Yukarıda sayılan fiilleri işleyen kişiler hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adlî para cezasına hükmolunur.
Kasten Orman Yakmanın Cezası
Orman Kanunu'nun 110. Maddesine göre:
- Kasten orman yakan kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
- Devletin güvenliğine karşı suç işlemek amacıyla kurulmuş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde devlet ormanlarını yakan kişi müebbet hapis ve yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
- Bu maddede yazılı suçların işlenmesi sebebiyle, ölüm veya yaralanmanın meydana gelmesi halinde, ayrıca bu suçlardan dolayı cezaya hükmolunur.
Orman Yangınına Sebebiyet Verme Suçunun Unsurları
Orman yangınına sebebiyet verme suçuna vücut veren hareketlerden hiçbiri faile özgü nitelikler öngörmez. Bu sebeple suç genel suç kapsamındadır. Suç herkes tarafından işlenebilen bir suçtur.
Bunun dışında ateş yakmanın, sadece bir sigara tutuşturma ya da çakmak çakma şeklinde küçük çaplı olması suçun oluşması için yeterli değildir. Çıkarılan yangının ormanı tutuşturabilecek bir seviyede olması gerekir.
Kasten orman yakma suçu herhangi bir özel kasıt aramaz. Bu sebeple ormanın hangi amaçla yandığının suçun oluşmasına bir etkisi yoktur.
Ayrıca kanunda belirtilen “orman” kavramının netleştirilmesi oldukça önem taşır. Zira orman kavramı, hem suçun konusunu hem de korunan hukuki değeri oluşturması bakımından suçun oluşup oluşmadığının tespitinde oldukça önem taşıyan bir unsurdur.
Taksirle Orman Yangınına Sebebiyet Verme Suçu
Orman Kanununun 110. Maddesinin 3. Fıkrasında taksirle orman yangınına sebebiyet verme suçu yer alır. Buna göre:
- Dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı olarak orman yangınına sebebiyet verenler iki yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ancak failin yangının söndürülmesine ve etkilerinin azaltılmasına yönelik çabaları veya meydana gelen zararın azlığı göz önünde bulundurularak, verilecek ceza yarısına kadar indirilir. Zararın belirlenmesinde yangın sonucu tamamen yanan ağaç ve ağaççıkların değeri, kısmen yanan ağaç ve ağaççıkların değerinde meydana gelen azalma, alt tabaka orman örtüsünün yanması nedeniyle oluşan zarar ve toprağın humuslu tabakasının yanması nedeniyle meydana gelen verim kaybı dikkate alınır.
Burada görüleceği üzere taksirli hareket değil, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık esas alınmıştır. Türk Ceza Kanununun 22. Maddesine göre “Taksir, dikkat özen yükümlülüğün aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanun tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir.”
Kişinin kusurluluk oranının belirlenmesi aşamasında, kişisel özen yükümlülüğü ihlali incelenir. Bu noktada taksirli hareket edenin, kişisel yeteneklerine, zihinsel gelişimine, eğitim durumuna, sosyal ve ekonomik durumuna, hayat şekline ve yaşına göre gereken dikkat ve özeni gösterip gösteremeyeceği saptanır.
Orman Yangınına Sebebiyet Verme Suçunun Cezası
- Dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı olarak orman yangınına sebebiyet verenler iki yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ancak failin yangının söndürülmesine ve etkilerinin azaltılmasına yönelik çabaları veya meydana gelen zararın azlığı göz önünde bulundurularak, verilecek ceza yarısına kadar indirilir. Zararın belirlenmesinde yangın sonucu tamamen yanan ağaç ve ağaççıkların değeri, kısmen yanan ağaç ve ağaççıkların değerinde meydana gelen azalma, alt tabaka orman örtüsünün yanması nedeniyle oluşan zarar ve toprağın humuslu tabakasının yanması nedeniyle meydana gelen verim kaybı dikkate alınır.
- Kasten orman yakan kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
- Devletin güvenliğine karşı suç işlemek amacıyla kurulmuş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde devlet ormanlarını yakan kişi müebbet hapis ve yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
- Bu maddede yazılı suçların işlenmesi sebebiyle, ölüm veya yaralanmanın meydana gelmesi halinde, ayrıca bu suçlardan dolayı cezaya hükmolunur.
Orman Yangını Neticesinde İnsan Ölmesi Durumu
Kanunun 110. Maddesine göre bahsi geçen suçların işlenmesi sebebiyle, ölüm veya yaralanmanın meydana gelmesi halinde, ayrıca bu suçlardan dolayı cezaya hükmolunur. Bu doğrultuda uygulanması gereken hüküm gerçek içtima hükümleridir. Daha açık anlatıma kişi hem orman yangınına sebebiyet verir hem de bu nedenle bir insanın ölümü gerçekleşirse bu durumda iki fiilden ayrı ayrı ceza alır. Yani hem Orman Kanununun 110. Maddesinden hem de Türk Ceza Kanununun 81. Ve 85. Maddesindeki suçlardan ceza alır.
Orman Yangınına Sebebiyet Verme Suçunun Para Cezasına Çevrilmesi
Adli para cezası, mahkeme tarafından, failin bir miktar parayı devlet hazinesine ödemesine karar
verilmesidir.
Adli para cezasına çevirme yalnızca kısa süreli hapis cezalarında uygulama alanı bulabilecektir. Hükmedilen hapis cezasının para cezasına çevrilebilmesi için verilen cezanın 1 yıl veya daha altında bir hapis cezası olması gereklidir.
Adli para cezası tek başına veyahut hapis cezası ile birlikte uygulanan bir yaptırım türüdür.
Orman yangınına sebebiyet verme suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezasının yanında zaten adli para cezası da yer alır. Bu sebeple verilen hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi mümkün değildir.
Orman Yangınına Sebebiyet Verme Suçu Zamanaşımı
Orman yangınına sebebiyet verme suçu şikâyete bağlı suçlar arasında sayılmamaktadır. Bu sebeple şikâyet zamanaşımı süresi mevcut değildir. Soruşturma savcılık tarafından resen gerçekleşir. Suçlar şikâyete bağlı olmadığından dolayı şikâyet değil ihbar etmek mümkündür. Bu ihbarın her zaman yapılması mümkündür.
Bu suç için dava zamanaşımı süresi olağan dava zamanaşımı süresi olan 8 yıldır.
Orman Yangınına Sebebiyet Verme Suçu Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının (HAGB) amacı kişileri ıslah etmektir. İki yıl veya altında olan hapis cezalarının varlığı halinde hakim kişilere bir denetim süresi verir. Bu süre içerisinde failin kurallara uygun hareket etmesi sonucunda verilen hüküm hiçbir sonuç doğurmaz. Ortadan kalkar. Ve adli sicil kaydında da görünmez.
Bu suçta hapis cezası 2 yıl veya altında olduğunda hakkında HAGB kararı verilmesi mümkündür.
Orman Yangınına Sebebiyet Verme Suçunda Ceza İndirimi
Taksirle orman yangınına sebebiyet verme suçunda failin yangının söndürülmesine ve etkilerinin azaltılmasına yönelik çabaları veya meydana gelen zararın azlığı göz önünde bulundurularak, verilecek ceza yarısına kadar indirilir.
Bu noktada meydana gelen zararın azlığının da indirim sebebi olarak sayılması mümkündür. Zararın belirlenmesinde yangın sonucu tamamen yanan ağaç ve ağaççıkların değeri, kısmen yanan ağaç ve ağaççıkların değerinde meydana gelen azalma, alt tabaka orman örtüsünün yanması nedeniyle oluşan zarar ve toprağın humuslu tabakasının yanması nedeniyle meydana gelen verim kaybı dikkate alınır.
Orman Yangınına Sebebiyet Verme Suçunda Cezayı Artıran Haller
Kanuna göre orman rejimi altına alınan yerlerde Muhafaza ormanları, Milli parklar, İstihsal ve satış işlerinde ormanlara yönelik suçları işleyenlere verilecek ceza iki misli olarak hükmolunur.
Orman Yangınına Sebebiyet Verme Suçunda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen ve failin hiç ceza almamasına ya da aldığı cezada indirim yapılmasına yol açan düzenlemedir. Buna göre fail mağdura karşı yaratmış olduğu zarardan pişmanlık duyarak zararı gidermeye yönelik hareket ederse bu durumda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilecektir. Etkin pişmanlık her suç tipinde uygulanabilen bir düzenleme değildir. Yalnızca düzenleme bulunan suç tipleri için uygulamak mümkündür. Orman yangınına sebebiyet verme suçu bakımından etkin pişmanlık hükümleri düzenlenmemiştir.
Orman Yangınına Sebebiyet Verme Suçu Şikayet Süresi
Orman yangınına sebebiyet verme suçu şikâyete bağlı bir suçlardan değildir. Dolayısıyla soruşturması savcılık tarafından resen gerçekleşir. Şikâyete bağlı olmayan bir suç olmasından ötürü şikâyet değil ihbar olur. İhbar ise bir süre ile sınırlı değildir.
Orman Yangınına Sebebiyet Verme Suçunda Şikayetten Vazgeçme
Bu suç şikâyete bağlı suçlardan değildir. Zira orman yangınında mağdur toplumdur. Şikâyete bağlı suç olmamasından kaynaklı olarak şikayetten vazgeçme açılan davanın düşmesine veya verilen cezadan daha az bir cezaya hükmedilmesine yol açmaz. Suçun işlendiği savcılık tarafından herhangi bir şekilde öğrenildiğinde re’sen yani kendiliğinden soruşturma başlatılmalıdır.
Orman Yangınına Sebebiyet Verme Suçunda Uzlaşma
Uzlaşma fail ile mağdur arasında bir uzlaşmacı aracılığı ile iletişim kurulması sağlanarak uyuşmazlığın giderilmesi yoludur. Uzlaştırma kapsamında olan suçlar kanunda sayılmıştır. Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olmayan suçlar bakımından ise kanunda açıkça hüküm olması halinde uzlaştırma hükümleri uygulanacaktır. Orman yangınına sebebiyet verme suçu ile ilgili uzlaştırma hükmü düzenlenmemiştir.
Orman Yangınına Sebebiyet Verme Suçunda Teşebbüs
Kişi, işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamaz ise faaliyeti teşebbüs aşamasında kalmış olur. Bu suça teşebbüs mümkündür.
Orman Yangınına Sebebiyet Verme Suçunda İştirak
Suça iştirak, bir suç işleme kararının icrası esnasında birden fazla kişi ile birlikte fikir ve eylem birliği içinde birlikte suç işlenmesidir.
Orman yangınına sebebiyet verme suçunda suça iştirakın her şekli mümkündür. Bu noktada, Türk Ceza Kanunu'nun 37, 38 ve 39. maddelerinde düzenlenen iştirak hükümlerinin bu suç bakımından uygulanması mümkündür.
Orman Yangınına Sebebiyet Verme Suçunda Görevli Mahkeme
Orman Kanunu'nun 110. Maddesinin 2. ve 3. fıkralarında düzenlenen suçlarda görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir. Maddenin4. ve 5. fıkraları için ise görevli mahkeme Ağır Ceza Mahkemesidir
Sık Sorulan Sorular
Orman Yakma Suçunun Affı Var Mıdır?
Anayasa’nın 169. Maddesine göre:
Ormanlara zarar verebilecek hiçbir faaliyet ve eyleme müsaade edilemez. Ormanların tahrip edilmesine yol açan siyasi propaganda yapılamaz; münhasıran orman suçları için genel ve özel af çıkarılamaz. Ormanları yakmak, ormanı yok etmek veya daraltmak amacıyla işlenen suçlar genel ve özel af kapsamına alınamaz.
Ormanda İzinsiz Ateş Yakmanın Cezası Nedir?
Orman Kanunu'nun 76. Maddesine göre
- Ormanlarda izin verilen ve ocak yeri olarak belirlenen yerler dışında ateş yakmak veya izin verilen yerlerde yakılan ateşi söndürmeden mahalli terk etmek yasaktır. Ve belirtilen fiilleri işleyenler hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adli para cezası uygulanır.
Anız Yakmanın Cezası Nedir?
Anız yakılması doğaya zararlı bir eylemdir. Zira bunun neticesinde zararlı böceklerin sayısı artarak hastalıkların çoğalması mümkündür. Bunun yanı sıra toprakta bulunan faydalı canlıların yanarak yok olur ve toprağın verimi oldukça düşer. Tüm bu olumsuzlukların önüne geçebilmek adına Orman Kanunu'nda bu durumla ilgili bir düzenleme yer alır. Buna göre
- Ormanlara dört kilometre mesafede veya bu Kanunun 31 inci ve 32 nci maddeleri kapsamına giren köyler hudutları içinde anız veya benzeri bitki örtüsü yakmak yasaktır.
Belirtilen fiilleri işleyenler hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adli para cezası uygulanır.
