Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı Nedir?
Ceza verilmesine yer olmadığı kararı, esasında fiil suç teşkil etmesine rağmen sanık belli nedenlerle ceza verilmemesi sonucunu doğuran nihai bir karardır. CMK’nın 223. maddesinde, iki ayrı fıkrada iki ayrı ceza verilmesine yer olmadığına ilişkin karar verilebilecek durum düzenlenmiştir.
Üçüncü fıkrada belli nedenlerle kusurun bulunmaması nedeniyle ceza verilmesine yer olmadığına karar verilebileceği belirtilmiştir ki, aslında burada suçun unsurları oluşmamıştır, ancak kanun koyucu bu durumları beraat nedeni saymamış, bazı nedenlerle ceza verilmesine yer olmadığına karar verme nedeni saymıştır. Dördüncü fıkrada ise suçun tamamen oluştuğu ancak bazı nedenlerle, sanığa ceza vermenin mümkün olmadığı durumlar düzenlenmiştir. Mahkeme duruşma sona erdikten sonra hüküm aşamasına geçer. Hüküm kararları;
- Beraat,
- Ceza verilmesine yer olmadığı kararı,
- Mahkûmiyet,
- Güvenlik tedbirine hükmedilmesi,
- Davanın reddi,
- Davanın düşmesi kararı,
- Durma kararı,
- İdari-askeri-anayasal yargının görevli olmasından ötürü verilen görevsizlik kararlarıdır.
Hüküm bu sayılanlarla sınırlıdır. CMK m. 223/3-4 ceza verilmesine yer olmadığına karar verilebilme hallerini düzenlemektedir. Bu kararın verilebilmesi için sanık hakkında sayılan diğer kararların verilmemiş olması gerekir. Ancak mahkûmiyet kararı bunun istisnasıdır. Sonuç olarak sanığın eylemi gerçekleştirdiği anlaşılırsa ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilir.
Ceza verilmesine yer olmadığı kararı ile beraat kararı nitelik olarak aynı değildir. Ceza verilmesine yer olmadığı kararında fiil suçtur ancak faile belli nedenlerle ceza verilememektedir. Ayrıca nihai bir karardır. Beraat kararı ise yüklenen fiil suç değilse ya da suçun sanık tarafından işlendiği sabit değilse verilebilir. Ayrıca sanığın suçu işlemediği sabitse, failin kast ve taksiri yoksa da beraat kararı verilebilir. Son olarak suçun sanık tarafından işlendiği sabitse ancak olayda hukuka uygunluk nedeni yoksa verilebilir.
Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı Hangi Hallerde Verilir?
CMK 223/3 ve 223/4 de ceza verilmesine yer olmadığına ilişkin haller düzenlenmiştir. Ceza verilmesine yer olmadığı kararı, sanığın suç sayılan tipik eylemi gerçekleştirmesine karşın, kusurunun bulunmadığı durumlar (CMK m.223/3. madde) ile cezalandırmaya engel bazı durumlarda (CMK 223/4. madde) verilir. CMK 223/3 ‘e göre kusurun bulunmadığı;
- Yaş Küçüklüğü (TCK31. maddesi)
- Akıl Hastalığı (TCK 32. Madde)
- Sağır ve Dilsizlik (TCK 33. Madde)
- Geçici nedenlerin bulunması (TCK 34. Madde)
- Yüklenen suçun hukuka aykırı fakat bağlayıcı emrin yerine getirilmesi suretiyle işlenmesi (TCK 24/2. madde)
- Yüklenen suçun zorunluluk halinde işlenmesi (TCK 25/2. madde)
- Yüklenen suçun cebir veya tehdit etkisiyle işlenmesi (TCK 28. madde)
- Meşru savunmada sınırın heyecan, korku ve telaş nedeniyle aşılması (TCK 27/2. madde)
- Kusurluluğu ortadan kaldıran hataya düşülmesi (TCK 30/3. madde)
Gibi hallerde, belli nedenlerle kusurun bulunmaması nedeniyle ceza verilmesine yer olmadığına karar verilebileceği belirtilmiştir ki, aslında burada suçun unsurları oluşmamıştır, ancak kanun koyucu bu durumları beraat nedeni saymamış, bazı nedenlerle ceza verilmesine yer olmadığına karar verme nedeni saymıştır. Aynı maddenin 4. fıkrasında ise, ceza vermeye engel durumlar gösterilmekte ve bu hallerde de ceza verilmesine yer olmadığı kararının verileceği belirtilmektedir. İlgili düzenlemeye göre sanık tarafından işlenen fiil suç olma özelliğini devam ettirmesine rağmen;
- Etkin pişmanlık (TCK 93, 192, 201, 254, 274. madde vb.)
- Şahsi cezasızlık sebebinin varlığı (TCK 22, 167, 245. madde)
- Karşılıklı hakaret (TCK 129. madde)
- İşlenen fiilin haksızlık içeriğinin azlığı (TCK 145. madde)
Gibi nedenlerden dolayı sanığa ceza verilemediği hallerde, mahkemece sanık hakkında ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilir. Ceza verilmesine yer olmadığına ilişkin nedenler, fiilin teknik olarak suç olma özelliğini kaldırmazlar, ancak bazı sebeplerle failin cezalandırılmasını engellerler, fiilin haksızlık oluşturma niteliği devam eder, bu nedenle hukuka uygunluk sebeplerinden ayrılırlar.
Ceza verilmesine yer olmadığına karar vermek için sanık hakkında yapılan ceza yargılaması neticesinde beraat, durma, düşme gibi mahkûmiyet dışında bir karar verilemeyecek olmalıdır. Şayet mahkûmiyet dışında bir karar verilecekse artık ceza verilmesine yer olmadığına karar verilemez. Diğer bir ifadeyle sanığın eylemi gerçekleştirdiği sabitse ceza verilmesine yer olmadığına karar verilir.
Etkin Pişmanlık Haliyle Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı
TCK m. 93, 192, 201, 221, 254, 274. maddelerinde düzenlenmiştir. Kişinin işlediği suçtan dolayı sonradan kendi iradesiyle pişman olmasıdır. Suç teşkil eden eylemin getirdiği olumsuzlukları giderir. Suçlu kişi fiilin oluşturduğu olumsuzlukları giderir ya da yargılanma sürecine katkıda bulunur. Hırsızlık, yağma, mala zarar verme, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hileli iflas, taksirli iflas, karşılıksız yararlanma ve başkasına ait kredi/banka kartını ele geçirme, elde bulundurma, kullanma, kullandırtma fiillerinde etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanılır.
Cezasızlık Halleri Sebebiyle Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı
Faalin bir suç işlemiş olmasına rağmen, Türk Ceza Kanunu’nda yer alan cezasızlık nedenlerinden birinin gerçekleşmesi durumunda verilir. Cezasızlık halleri faalin cezalandırılmasını engelleyen hukuki durumları ifade eder.
Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararında Vekalet Ücreti
Sanık lehine ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilirse; Vekalet ücreti hazineden alınarak sanığın avukatına ödenir. Katılanın aleyhine sonuçlanırsa, vekalet ücreti katılanın üzerine bırakılır. Tarafların uzlaşması gibi durumlarda, vekalet ücretleri genellikle taraflarca karşılanır.
Vekalet ücreti, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenir.
Ceza Verilmesine Yer Olmadığına Kararı Verilmesinde Usul
Sanığın cezalandırılmasını gerektiren bir durum olmadığında, yargılama sonunda verilen bir karardır. Mahkeme delilleri ve hukuki duruma değerlendirerek bu kararı gerekçeli bir şekilde açıklar. Mahkeme, delilleri ve hukuki durumu değerlendirerek bu kararı gerekçeli bir şekilde açıklar. Karar gerek sanık gerekse mağdur açısından belirli hukuki sonuçlar doğurur ve bu kararın üst mahkemeye taşınması mümkündür.
Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararının Sicile Etkisi
Bu konuda ilgili kanunlar ve uygulamalar incelendiğinde mahkeme tarafından söz konusu kararın verilmesinin ardından, ceza verilmesine yer olmadığı kararının kanun ilgili maddesine yer alan hangi halinden dolayı verildiğinin gerekçeli olarak yazılması gerekir. Buna göre kusurun olmaması durumunda karar sicile işlemeyecektir.
Burada temelde dikkate alınması gereken unsurun 223’üncü maddenin hangi haline bakılarak kararın verildiği olacaktır. Bu durumda kusur olmaması durumunda sicile işlenmesine de gerek olmayacaktır.
Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı Memuriyete Etkisi
Ceza verilmesine yer olmadığı kararı adli sicile işlenmez, bu nedenle doğrudan memuriyete engel değildir.
Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararına İlişkin Yargıtay Kararları
Yargıtay 4. Ceza Dairesi E:2020/15354 K:2022/13614
- Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı
CMK’nın 223/4-d maddesinde düzenlenen “fiilin haksızlık içeriğinin azlığı” gerekçesiyle ceza verilmesine yer olmadığına karar verilebilmesi için eylemin suç olarak tanımlandığı Kanun maddesinde bu konuda açık bir düzenlemeye yer verilmesinin zorunlu olması ve kasten yaralama suçunda bu yönde bir düzenlemeye yer verilmemesi karşısında, sanık hakkında TCK’nın 29. maddesinin uygulanma koşulları tartışılarak, karar verilmesi gerekirken, yasal ve yerinde olmayan gerekçeyle ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilmesi, Kanuna aykırı, katılan …’in temyiz nedenleri yerinde görüldüğünden, tebliğ nameye uygun olarak HÜKMÜN BOZULMASINA, yargılamanın bozma öncesi aşamadan başlayarak sürdürülüp sonuçlandırılmak üzere dosyanın esas/hüküm mahkemesine gönderilmesine, 30/05/2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
Yargıtay 18. Ceza Dairesi E:2016/187 K:2017/14279
- Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı
Karşılıklı hakaret nedeni ile CMK’nın 223/4-c maddesi gereğince “ceza verilmesine yer olmadığına” yerine “ceza verilmesinden vazgeçilmesine” biçiminde anılan Kanun maddesinde öngörülmeyen bir karar türüyle hüküm kurulması,
Kanuna aykırı, katılanlar … ve … vekilinin temyiz iddiaları bu nedenle yerinde ise de, bu aykırılık, yeniden duruşma yapılmasına gerek olmaksızın düzeltilebilir nitelikte olduğundan, 5320 sayılı yasanın 8/1. madde ve fıkrası aracılığıyla 1412 sayılı CMUK’nın 322. maddesi uyarınca; temyiz edilen kararın açıklanan noktası tebliğnameye uygun olarak, “ceza verilmesinden vazgeçilmesine” ibaresi hükümden çıkartılıp yerine “CMK’nın 223/4. maddesi gereğince ceza verilmesine yer olmadığına” ibaresi eklenerek HÜKMÜN DÜZELTİLEREK ONANMASINA, 04/12/2017 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
