Hakkımızda

Avukat Mehmet Genç

İstanbul Barosu'na kayıtlı olan Avukat Mehmet Genç, mezun olduğu tarihten bu yana avukatlık mesleğini aralıksız olarak sürdürmektedir. İstanbul Barosu bünyesinde kurduğu avukatlık bürosuyla Ceza Hukuku, Miras Hukuku, Gayrimenkul Hukuku, Bilişim Hukuku başta olmak üzere birçok hukuk alanında avukatlık faaliyeti göstermektedir.

Devamını Oku
Disiplin Suçları Nelerdir?

Disiplin Suçu Nedir?

Disiplin suçu özel bir yükümlülük ve kamusal makamlara bağlı olan kimselerin bu yükümlülüklerini ihlal etmesi olarak tanımlanabilir.

Söz konusu bu ihlal bir öğrencinin kopya çekmesi, askerin nöbette uyulması, avukatın reklam yasağını ihlal etmesi ya da bir memurun kurum düzenini bozması gibi farklı şekillerde olabilmektedir.

Disiplin Suçları Nelerdir?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu m.124 uyarınca, Kamu hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak amacı ile kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve yönetmeliklerin Devlet memuru olarak emrettiği ödevleri yurt içinde veya dışında yerine getirmeyenlere, uyulmasını zorunlu kıldığı hususları yapmayanlara, yasakladığı işleri yapanlara durumun niteliğine ve ağırlık derecesine göre verilecek cezalarolarak tanımlanmıştır. Bu hükme göre memurun,

  • Mevzuatın emrettiği görevleri yurt içinde veya yurt dışında yerine getirmemesi,
  • Uyulmasının zorunlu olduğu hususları yapmaması,
  • Yasakladığı işleri yapması,

Hallerinde disiplin suçu işlemiş olur ki bu da kendisine 125.maddede yer alan disiplin cezalarının verilmesini gerektirir. Devlet Memurları Kanunu’nda geçmiş çalışmaları olumlu “iyi” veya “pekiyi” derece sicil almış memurların, daha sonraki disiplin aykırılıkları için verilecek disiplin cezalarında bir derece hafif olanların uygulanabileceği konusunda yönetime bir takdir yetkisi de tanınmıştır. Disiplin suçları kavramı mevzuatla açık bir tanıma kavuşturulamamıştır. Disiplin suçu teşkil eden eylemlerin niteliğini cezalardan hareketle anlatmak mümkündür. Devlet memurlarına verilecek cezaların çeşitleri ile ceza uygulanacak fiil ve haller 657 sayılı DMK’nın 125.maddesinde sayılmıştır. Kanun hükmüne göre Devlet memurlarına, durumun niteliğine veya ağırlığına göre 657 disiplin cezalarından biri verilecektir

Sicile İşleyen Disiplin Suçları

Sicile işleyen disiplin suçları, kamu kurumlarında çalışan memurların ya da özel sektör çalışanlarının, disiplin suçları genellikle ilgili kurumun disiplin yönetmeliği, 657 sayılı devlet memurları kanunu veya iş kanunları çerçevesinde değerlendirilir.

Disiplin Suçlarının Sicile İşlemesi ile İlgili Temel Hususlar:

1-Disiplin Cezaları:

-Disiplin suçlarına karşı verilen cezalar şunlar olabilir: uyarı, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması veya görevden çıkarma.

-Uyarı ve kınama cezaları genelde sicile işlenmez ya da belirli bir süre sonra silinir.

-Daha ağır cezalar (örneğin, kademe ilerlemesinin durdurulması) sicile işlenir ve sicilde kalıcı bir etki bırakabilir.

2-Sicil Kaydı Süresi:

-657 sayılı Kanun’a göre disiplin cezaları belirli bir süre sonra sicilden silinebilir. Örneğin:

-Uyarı ve kınama cezaları, memurun aynı türden bir suçu tekrar etmemesi halinde 5 yıl içinde sicilden silinir.

-Daha ağır cezalar için farklı süreler uygulanabilir.

3- Hangi Durumlarda Sicile İşlenir?

-Kademe ilerlemesinin durdurulması veya görevden çıkarma gibi ağır cezalar genelde sicile işler.

-Hafif disiplin cezaları (uyarma ve kınama gibi)çoğu zaman sicile işlenmez yada belirli bir süre sonra kayıt silinir.

4-Özel Sektör ve Sicil Durumu

-Özel sektörde genelde disiplin cezaları iş sözleşmesine ve işyeri kurallarına bağlı olarak değerlendirilir. Sicil kayıtları kamu kurumlarındaki gibi sıkı düzenlenmemiştir. 

-Ancak işverenler bir çalışanın disiplin cezasını özlük dosyasında tutabilir ve bu çalışanın gelecekteki iş ilişkilerini etkileyebilir.

Disiplin Cezalarında Uyarma Cezası

Çalışana görevini yerine getirme ya da hal ve hareketlerinde daha dikkatli olması gerektiği gibi hususlarda yazıyla bildirilmesi durumudur.

Uyarma Cezası Gerektiren Fiiller:

Uyarmaya konu olacak disiplin suçları nelerdir sorusunun cevabı m.125/A’nın devamında sayılmak suretiyle belirtilmiştir:

  • Verilen emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmasında, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasların yerine getirilmesinde, görevle ilgili resmî belge, araç ve gereçlerin korunması, kullanılması ve bakımında kayıtsızlık göstermek veya düzensiz davranmak,
  • Özürsüz veya izinsiz olarak göreve geç gelmek, erken ayrılmak, görev mahallini terk etmek,
  • Kurumca belirlenen tasarruf tedbirlerine riayet etmemek,
  • Usulsüz müracaat veya şikâyette bulunmak,
  • Devlet memuru vakarına yakışmayan tutum ve davranışta bulunmak,
  • Görevine veya iş sahiplerine karşı kayıtsızlık göstermek veya ilgisiz kalmak,
  • Belirlenen kılık ve kıyafet hükümlerine aykırı davranmak,
  • Görevin işbirliği içinde yapılması ilkesine aykırı davranışlarda bulunmak.

Disiplin Suçlarında Kınama Cezası

Disiplin suçlarının ikincisi kına cezasıdır. Kınama cezası; memura görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir.

Kınama Cezası Gerektiren Fiiller:

Kınama cezası gerektiren suçlar DMK m.125/B’de şu şekilde sayılmıştır:

  • Verilen emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmasında, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasların yerine getirilmesinde, görevle ilgili resmî belge, araç ve gereçlerin korunması, kullanılması ve bakımında kusurlu davranmak,
  • Eşlerinin, reşit olmayan veya mahcur olan çocuklarının kazanç getiren sürekli faaliyetlerini belirlenen sürede kurumuna bildirmemek,
  • Görev sırasında amire hal ve hareketi ile saygısız davranmak,
  • Hizmet dışında Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak,
  • Devlete ait resmi araç, gereç ve benzeri eşyayı özel işlerinde kullanmak,
  • Devlete ait resmî belge, araç, gereç ve benzeri eşyayı kaybetmek,
  • İş arkadaşlarına, maiyetindeki personele ve iş sahiplerine kötü muamelede bulunmak,
  • İş arkadaşlarına ve iş sahiplerine söz veya hareketle sataşmak,
  • Görev mahallinde genel ahlak ve edep dışı davranışlarda bulunmak ve bu tür yazı yazmak, işaret, resim ve benzeri şekiller çizmek ve yapmak,
  • Verilen emirlere itiraz etmek,
  • Borçlarını kasten ödemeyerek hakkında yasal yollara başvurulmasına neden olmak,
  • Kurumların huzur, sükûn ve çalışma düzenini bozmak.
  • Yetkili olmadığı halde basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç vermek.

Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezası

Devlet memurluğundan çıkarma cezası, bir kamu görevlisinin belirli disiplin ihlalleri nedeniyle görevinden alınmasını ifade eder. Bu ceza, genellikle ciddi disiplin suçlarına karşı bir yaptırım olarak uygulanır. Memurluktan çıkarma cezası, kamu hizmetine zarar veren veya kamu güvenliğini tehlikeye atan davranışlar, yolsuzluk, görevi kötüye kullanma, devlet sırlarını ifşa etme gibi ciddi suçlar sonucunda verilir. Bu ceza, genellikle idari soruşturma ve disiplin kurulları tarafından belirlenir ve uygulanır. Memurluktan çıkarma cezası, kişinin kamu görevinden derhal ayrılmam' ve kamu hizmetine yeniden atanmasını gerektirir. Memurluktan çıkarma cezası, kamu kurumlarının etkin ve dürüst bir şekilde işlemesini sağlamak için önemli bir disiplin mekanizmasıdır.

Kademe İlerlemesinin Durdurulması

Memur kademe ilerlemesinin durdurulması cezası, memurun bulunduğu kademede ilerlemesinin 1 ila 3 yıl aralığında bir süre boyunca durdurulması sonucunu doğuran bir disiplin cezasıdır.

Bu cezayı alan memur, yükselebileceği kadroların son kademesinde olabilir. Bu durumda, memurun brüt aylığından 1/4 ile 1/2 arasında bir oranda kesinti yapılır. Cezanın tekrarlanması halinde ise memur hakkında devlet memurluğundan çıkarma cezası uygulanır.

Disiplin Cezalarının Hafifletilmesi

Maddede, geçmiş hizmetleri sırasındaki çalışmaları olumlu olan ve ödül veya başarı belgesi alan memurlar için verilecek cezalarda bir derece hafif olan cezanın uygulanabileceği belirtilmiştir. Bu konuda disiplin cezası vermeye yetkili amire geniş takdir hakkı tanınmıştır. Amir bu takdir hakkını kullanırken iki hususa dikkat edecektir. Bunlardan birincisi, memurun disiplin suçunu işlediği tarihe kadar çalışmalarının olumlu olması ve ikincisi ise, ödül veya başarı belgesi almış olmasıdır. Geçmiş hizmetleri sırasındaki çalışmaları olumlu olan ve ödül veya başarı belgesi alan memurlara bir derece hafif olan ceza verilebilecektir. Ayrıca maddeye göre memurlar hakkında disiplin kovuşturmasının yapılmış olması, fiilin genel hükümler kapsamında girmesi halinde, sanık hakkında ayrıca ceza kovuşturması açılmasına engel teşkil etmeyecektir. 

Maddede sayılan ve disiplin cezası verilmesini gerektiren fiil ve hallere nitelik ve ağırlıkları itibariyle benzer eylemlerde bulunanlara da aynı neviden disiplin cezaları verilecektir. Kanun koyucu disiplin cezaları verilmesi açısından, disiplin cezası verilmesini gerektiren fiil ve halleri tek tek saymakla yetinmemiş ayrıca maddede sayılan ve disiplin cezası verilmesini gerektiren fiil ve hallere nitelik ve ağırlıkları itibariyle benzer eylemlerde bulunanlara da aynı neviden disiplin cezası verilmesini öngörmüştür.

Disiplin Suçlarında Ceza Vermeye Yetkili Kurumlar

Devlet Memurları Kanunu’nun 126. maddesinde disiplin cezası vermeye yetkili amirler ve kurullar konusu düzenlenmiştir. Devlet Memurlarına verilecek olan uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezaları disiplin amirleri tarafından verilir. Devlet memurlarına verilecek kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ise memurun bağlı olduğu kurumdaki disiplin kurulunun kararı alındıktan sonra atamaya yetkili amirler, il disiplin kurullarının kararlarına dayanan hallerde ise valiler tarafından verilir.

Devlet memurlarına verilecek Devlet memurluğundan çıkarma cezası ise amirlerinin bu yoldaki isteği üzerine memurun bağlı olduğu kurumun yüksek disiplin kurulu kararı ile verilecektir. Disiplin Kurulu ve Yüksek Disiplin Kurulunun memurlara ayrı bir ceza yetkisi yoktur. Yalnızca memurlara verilen cezaları kabul veya reddederler. Disiplin Kurullarının memurlara verilen cezaları reddetmeleri halinde atamaya yetkili amirler ilgili memurlara 15 gün içinde başka bir disiplin cezası verilecektir. Özel Kanunların memurlara disiplin cezası vermeye yetkili kıldığı amirler ve kurullarla ilgili özel hükümleri saklı tutulmuştur.

Özel sektörde disiplin cezaları, iş sözleşmesi, işyeri disiplin yönetmeliği ve 4857 sayılı İş kanunu çerçevesinde değerlendirilir. Ceza verme yetkisi genellikle işverene veya işverenin oluşturduğu kurullara aittir. 

Disiplin Suçlarında Zamanaşımı

Kamu Görevlileri İçin Disiplin Cezalarında Zamanaşımı:

-Uyarı ve kınama cezaları:1 ay

-Aylıktan kesme kademe ilerlemesinin durdurulması cezası:6 ay

-Devlet memurluğundan çıkarma cezası:2 yıl

Bu süreler içinde soruşturma başlatılmazsa disiplin cezası verilmez

Soruşturma tamamlandıktan sonra disiplin cezası, karar alma organı tarafından belli süreler içinde verilmelidir. Eğer cezalar zamanında uygulanmazsa disiplin cezası düşer

Özel Sektörde Disiplin Cezalarında Zamanaşımı

4857 sayılı iş Kanunu’na tabi özel sektör çalışanları için zamanaşımı süreleri, genellikle işverenin disiplin cezalarını uygulama yetkisiyle ilgilidir. İş kanununa göre

-İşverenin işçinin davranışlarını öğrendiği andan itibaren 6 iş günü içinde disiplin soruşturmasını başlatması gerekmektedir.

-İşverenin fiilin işlendiği tarihten itibaren en geç 1 yıl içinde disiplin cezası uygulaması gerekir.

-Daha ağır suçlarda (örneğin işçinin hileli davranışı) bu süre uzayabilir.

Toplu iş sözleşmelerinde ya da işyerinin iç yönetmeliklerinde zamanaşımı süreleri öngörülebilir.

Disiplin Suçu Silinebilir Mi?

Disiplin suçları belli koşullarda sicilden silinebilir. Ancak bu durum çalışanın tabii olduğu mevzuata işyerini yönetmeliklerine ve disiplin cezasının türüne bağlıdır. 

Disiplin Suçu Sicile İşler Mi?

Disiplin suçlarının sicile işlenmesi durumu, çalışanın bağlı olduğu kurum, disiplin cezasının ağırlığı ve mevzuata göre değişir. Kamu sektöründe sicile işleme sıkı bir şekilde düzenlenirken, özel sektörde bu durum işyerine özgüdür. Sicilden bir disiplin cezasının silinmesi için belirli süreler geçtikten sonra çalışanlar talepte bulunabilir.



Şimdi ara