Hakkımızda

Avukat Mehmet Genç

İstanbul Barosu'na kayıtlı olan Avukat Mehmet Genç, mezun olduğu tarihten bu yana avukatlık mesleğini aralıksız olarak sürdürmektedir. İstanbul Barosu bünyesinde kurduğu avukatlık bürosuyla Ceza Hukuku, Miras Hukuku, Gayrimenkul Hukuku, Bilişim Hukuku başta olmak üzere birçok hukuk alanında avukatlık faaliyeti göstermektedir.

Devamını Oku
Suçta Tekerrür ve Mükerrerlere Özgü İnfaz Nedir?

Suçta Tekerrür Nedir?

Tekerrür, daha önce işlenen bir suçun cezası kesinleştikten sonra, belli bir süre içinde ikinci bir suç işlenmesi durumudur. Tekerrür hükümleri, ancak ilk işlenen suçun cezası kesinleştikten sonra uygulanabilir. Bu durumda, ikinci suç işleyen kişi, ilk kez suç işleyen birine göre daha ağır bir yaptırıma tabi olur. Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 58. maddesi bu durumu düzenlemektedir. Tekerrür hükümleri uygulanan kişi, cezasını "mükerrirlere özgü infaz rejimi" çerçevesinde çeker.

Farklı hukuk sistemlerinde tekerrür, ya maddi ceza hukuku ya da infaz hukuku kurumu olarak ele alınır. Maddi ceza hukuku açısından bakıldığında, tekerrür cezayı artıran bir neden olarak düzenlenir. İnfaz hukuku açısından ise tekerrür, cezanın infaz süresini uzatan bir mekanizma olarak görülür.

Türkiye’de, mevcut hukuk sisteminde tekerrür, öncelikli olarak bir infaz hukuku kurumu olarak kabul edilmiştir. Bununla birlikte, TCK'nın 58. maddesi uyarınca tekerrür, aynı zamanda bir güvenlik tedbiri olarak da düzenlenmiştir. Bu iki yönlü düzenleme, tekerrür hükümleri uygulandığında hükümlünün özgürlüğünün daha fazla kısıtlanmasına neden olur.

Suçta Tekerrür Nasıl Tespit Edilir?

Suçta tekerrürün tespiti, kişinin daha önce işlediği suçtan aldığı cezanın kesinleşmiş olması ve belli bir süre içinde yeni bir suç işlemesi durumunda yapılır. Tekerrürün uygulanabilmesi için bazı hukuki şartlar bulunmaktadır:

  1. İlk Suçun Cezasının Kesinleşmesi: Suçta tekerrür hükümlerinin uygulanabilmesi için, kişinin daha önce işlediği suçtan dolayı aldığı cezanın kesinleşmiş olması gereklidir. İlk suçtan verilen cezanın temyiz süreci ve diğer itiraz yolları tamamlanmış ve hüküm kesinleşmiş olmalıdır. Eğer ilk suçun cezası kesinleşmemişse, yeni işlenen suçta tekerrür hükümleri uygulanamaz.
  2. İkinci Suçun İşlenmesi: İlk suçtan verilen ceza kesinleştikten sonra, kişi yeni bir suç işlediğinde tekerrür hükümleri devreye girer. İkinci suç, ilk suçun niteliğinden bağımsız olarak herhangi bir suç olabilir. Ancak kabahatler tekerrür kapsamında değerlendirilmez, yalnızca suçlar için tekerrür hükümleri uygulanır.
  3. Yasal Süre Sınırı: Tekerrür hükümleri uygulanırken belirli bir süre sınırı bulunmaktadır. İlk suçun cezası infaz edildikten sonra kanunda belirtilen süre içinde yeni bir suç işlenirse tekerrür devreye girer. Bu süre, suçun niteliğine ve cezanın türüne göre değişiklik gösterebilir. Bu süre dolduktan sonra işlenen suçlar tekerrür kapsamında değerlendirilmez.
  4. Tekerrüre Uygun Suçlar: Tekerrür hükümleri yalnızca kasten işlenen suçlar bakımından uygulanır. Taksirle işlenen suçlar, tekerrür kapsamına girmez. Ancak bazı istisnai hallerde taksirle işlenen suçlar için de tekerrür uygulanabilir.
  5. Mahkeme Kararı ve Tekerrür Şerhi: Kişinin ikinci bir suç işlemesi durumunda, mahkeme daha önce işlenmiş olan suçun cezasının kesinleşip kesinleşmediğini araştırır. Eğer önceki suçun cezası kesinleşmişse, bu durum mahkeme kararıyla tespit edilip hükümde yer alır. Mahkeme, bu tespit doğrultusunda cezayı artırarak tekerrür hükümlerini uygular.

Tekerrür Hükümlerinin Uygulanmayacağı Haller

Kanunda düzenlenen bazı özel durumlarda, suçta tekerrür hükümleri uygulanmaz. Tekerrür hükümlerinin uygulanamadığı bu haller şunlardır:

  1. Yaş Küçüklüğü:
    18 yaşından küçük çocukların işlediği suçlarda tekerrür hükümleri uygulanmaz. İlk suçunu 18 yaşından küçükken işlemiş, ikinci suçunu ise 18 yaşından sonra işlemiş olsa dahi, bu kişi hakkında tekerrür hükümleri uygulanamaz.
  2. Genel ve Özel Af:
    1. Genel Af: Genel af, mahkumiyetin tüm hukuki sonuçlarını ortadan kaldırır. Bu nedenle genel aftan yararlanan kişiler için tekerrür hükümleri uygulanmaz.
    2. Özel Af: Özel af, mahkumiyetin sonuçlarını tamamen ortadan kaldırmaz. Ancak, cezayı infaz kurumunda geçirmeyi veya cezanın türünü değiştirir. Özel aftan yararlanmış olan bir kişi için tekerrür hükümleri geçerli olabilir.
  3. Ceza Erteleme:
    1. 5237 sayılı TCK'ya göre, hapis cezasının ertelenmesi durumunda deneme süresinin iyi halli geçirilmesi halinde ceza infaz edilmiş sayılır. Ancak deneme süresi içinde veya sonrasında ikinci suç işlenirse tekerrür hükümleri uygulanabilir.
    2. 765 sayılı eski TCK'ya göre ise, erteleme durumunda deneme süresi sonunda mahkumiyet yok sayıldığından, ikinci suç işlense bile tekerrür hükümleri uygulanmaz.
  4. Koşullu Salıverilme:
    Koşullu salıverilme ile cezaevinden çıkan kişi, tekrar suç işlerse tekerrür hükümleri uygulanır.
  5. Fiilin Suç Olmaktan Çıkması:
    Suça konu fiil, daha sonra çıkarılan bir kanunla suç olmaktan çıkarılırsa, bu fiil için tekerrür hükümleri uygulanmaz.
  6. Kabahatler:
    Kabahatler, tekerrüre konu edilmez. Tekerrür yalnızca suçlar için geçerlidir.
  7. Yabancı Ülke Mahkeme Kararları:
    Yabancı ülke mahkemelerince verilen hükümlerde tekerrür hükümleri uygulanmaz. Ancak istisna olarak, kasten öldürme, kasten yaralama, yağma, dolandırıcılık, uyuşturucu ticareti gibi bazı suçlar için yabancı mahkeme kararları tekerrür hükümlerine dahil edilebilir.
  8. Sırf Askeri Suçlar:
    Sırf askeri suçlarla diğer suçlar arasında tekerrür hükümleri uygulanmaz. Aynı şekilde, kasten işlenen suçlarla taksirle işlenen suçlar arasında da tekerrür uygulanamaz.
  9. Uzlaşma, Dava Zamanaşımı ve Ön Ödeme:
    Bu durumlarda, sanığa cezaya mahkumiyet verilmediği için tekerrür hükümleri uygulanmaz.
  10. Tazyik Hapsi, Güvenlik Tedbirleri, Disiplin Cezaları:
    Bu tür hapis cezalarında tekerrür hükümleri devreye girmez.
  11. Adli Para Cezası:
    Kesinleşmiş adli para cezaları hakkında tekerrür hükümleri uygulanmaz.
  12. Seçenek Yaptırımlar:
    Hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi hariç olmak üzere, seçenek yaptırımlar tekerrüre esas teşkil etmez.

Suçta Tekerrürün Koşulları

Bir kişinin ikinci kez suç işlemiş olması, tek başına suçta tekerrür hükümlerinin uygulanması için yeterli değildir. Suçta tekerrür hükümlerinin uygulanabilmesi için bazı şartların yerine getirilmesi gerekir. Bu koşullar şunlardır:

1. Tekerrür ve Kesinleşmiş Ceza Mahkumiyeti Şartı

Suçta tekerrür hükümleri, ancak bir kişinin daha önce işlediği bir suç nedeniyle kesinleşmiş bir ceza mahkumiyeti olması durumunda uygulanabilir. Bu ceza hapis cezası ya da adli para cezası olabilir. İlk suça dair mahkumiyetin kesinleşmesi şarttır, bu kesinleşmeden sonra ikinci suç işlenirse tekerrür hükümleri devreye girer.

2. Tekerrür Uygulaması İçin Cezanın İnfazı Şart Değildir

Tekerrür hükümlerinin uygulanabilmesi için ilk mahkumiyetin infaz edilmiş olması gerekmez; cezanın kesinleşmesi yeterlidir. Cezanın infaz aşamasında olup olmaması, kişinin cezaevine girip girmemesi ya da cezanın ertelenmesi gibi durumlar tekerrürün uygulanmasına engel teşkil etmez.

3. Suçların Niteliği ile İlgili Tekerrür Şartları

  • Kasıtlı suçlara kasıtlı suçlarla, taksirli suçlara taksirli suçlarla tekerrür hükümleri uygulanır. Kasten işlenen bir suç ile taksirle işlenen bir suç arasında tekerrür uygulanamaz.
    Örneğin, trafik kazası sonucu taksirle adam öldürme suçundan mahkum olan bir kişi, daha sonra kasten işlediği bir suçtan dolayı tekerrür hükümlerine tabi tutulamaz.
  • Suç vasıflarının farklı olması tekerrür uygulamasını engellemez. Dolandırıcılık ve güveni kötüye kullanma gibi farklı suç türlerinde bile, her iki suç kasten işlenmişse tekerrür hükümleri uygulanır.
  • Sırf askeri suçlar ile diğer suçlar arasında tekerrür hükümleri uygulanmaz.

4. Suçta Tekerrür Uygulaması İçin Süre Şartı

Tekerrür hükümleri, birinci suç nedeniyle verilen ceza kesinleştikten sonra belirli bir süre içinde ikinci suç işlenirse uygulanır. Süre şartı iki şekilde değerlendirilir:

  • Eğer birinci suça ilişkin ceza kesinleşmiş ancak infaz edilmemişse, ikinci suçun ne zaman işlendiğine bakılmaksızın tekerrür hükümleri uygulanabilir.
  • Eğer birinci suçun cezası infaz edilmişse, ikinci suça tekerrür hükümlerinin uygulanabilmesi için şu süreler dikkate alınır:
    • Birinci suçtan dolayı hapis cezası 5 yıldan fazlaysa, cezanın infaz edilmesinden itibaren 5 yıl içinde ikinci suç işlenmelidir.
    • Hapis cezası 5 yıl veya daha az süreli ya da adli para cezası ise, cezanın infaz edilmesinden itibaren 3 yıl içinde ikinci suç işlenmelidir. Aksi takdirde tekerrür hükümleri uygulanmaz.

5. Tekerrür Hükümleri Sadece Hapis Cezaları Hakkında Uygulanır

Tekerrür hükümleri, yalnızca hapis cezaları için uygulanır. Adli para cezaları hakkında tekerrür hükümleri uygulanamaz. Hapis cezası adli para cezasına çevrildiğinde tekerrür hükümleri devreye girmez.

Geçmiş ve Gelecek Dönemde İşlenen Suçlarda Tekerrür

  • 5237 sayılı TCK, 01.06.2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu tarihten önce işlenen suçlarda tekerrür hükümleri uygulanmaz. Her iki suç da bu tarihten önce işlenmişse tekerrür hükümleri devre dışı kalır.
  • Birinci suç bu tarihten önce, ikinci suç ise bu tarihten sonra işlenmişse, tekerrür hükümleri ikinci suç için geçerlidir çünkü yeni TCK’nın tekerrür hükümleri yürürlüktedir.

 

Mükerrirlere Özgü İnfaz Rejiminde Önemli Konular

Mükerrirlere özgü infaz rejimi, daha önce suç işlemiş olan bireylerin ceza infaz süreçlerinde uygulanan özel düzenlemeleri içerir. Bu infaz rejimi, suç işleme alışkanlığı olan kişilerin ceza adalet sistemi içindeki farklılıklarını dikkate alarak belirli tedbirler ve kurallar içerir. 

Mükerrir bireylere uygulanan infaz rejiminde, cezanın süresi ve niteliği açısından ağırlaştırıcı hükümler bulunmaktadır. Mükerrirlere özgü infaz rejimi, ilk suçlarının niteliğine göre uygulanacak cezanın daha ağır olmasını gerektirebilir. Bu durum, cezanın infazı sırasında göz önünde bulundurulur.

Mükerrir olan bireyler, denetimli serbestlik ve koşullu salıverilme imkanlarından daha sıkı denetim altında yararlanırlar. Denetimli serbestlik sürecinde, belirli yükümlülükleri yerine getirmeleri beklenir. İhlal durumlarında daha sert yaptırımlarla karşılaşmaları söz konusudur.

Mükerrir bireyler için rehabilitasyon ve eğitim programları, ceza infaz kurumlarında önem kazanmaktadır. Bu programlar, suç işleme davranışını azaltmak ve topluma yeniden kazandırmak amacıyla tasarlanır. Bu bağlamda, mükerrirlerin cezalarını çekerken katılmaları gereken özel eğitim ve rehabilitasyon süreçleri bulunmaktadır.

Mükerrir Nedir?

Mükerrir, daha önce en az bir kez mahkumiyet almış ve belirli bir süre içinde ikinci bir suç işlemiş olan kişiyi ifade eder. Tekerrür hükümleri, mükerrir olan bireylerin infaz rejiminde daha ağır yaptırımlarla karşılaşmalarına yol açar. Mükerrir olarak kabul edilebilmesi için, önceden kesinleşmiş bir mahkumiyeti olması gereklidir.

İkinci Defa Mükerrir Nedir?

İşlediği suç sebebiyle kesin bir hükümle mahkum edilen kişinin bir yeni suç işlemesi durumuna tekerrür denir. Söze konu kişi ise mükerrer olarak adlandırılır. Çift mükerrer ise bu durumu tekrar eden, yani mükerrer olduktan sonra bir kez daha mükerrer olan kişi için kullanılan ceza – infaz hukuku terimidir.

Mükerrirlere Özgü İnfaz Nasıl Olur?

Mükerrirlere özgü infaz, mahkumların önceki mahkumiyetlerine dayalı özel kurallara göre gerçekleştirilir. Bu süreçte, koşullu salıverme uygulamaları mükerrirler için daha sıkı şartlar gerektirir ve cezanın belirli bir kısmının geçirilmesi gerekir. Ayrıca, mükerrirler, iyi halli olmaları durumunda açık ceza infaz kurumuna geçiş yapabilirler.

Denetimli serbestlikten yararlanma koşulları da daha katıdır; bu durum, ihlal halinde daha ağır yaptırımların uygulanmasını gerektirir. Mükerrirlerin rehabilitasyonu için eğitim programlarına katılmaları teşvik edilmekte ve bu süreç kurumsal olarak izlenip değerlendirilir.

Suçta Tekerrürün Sonuçları

Ceza hukukunda suçta tekerrür, sanığın ikinci bir suç işlemesi durumunda daha ağır yaptırımlara maruz kalmasına yol açar. Bu durumda üç önemli hukuki sonuç ortaya çıkar:

  1. Mükerrirlere Özgü İnfaz Rejimi Uygulanır: Tekerrür hükümleri uygulanan hükümlü, 5275 sayılı İnfaz Kanunu’nun 108. maddesine göre "mükerrirlere özgü infaz rejimi"ne tabi tutulur. Bu rejim, hükümlünün cezaevinde daha uzun süre kalmasına neden olur.
  2. Seçimlik Cezalardan Hapis Cezasına Karar Verilir: Tekerrür durumunda işlenen ikinci suç için hapis cezası ya da adli para cezası öngörülmüşse, mahkeme hapis cezasına hükmeder. Hükmedilen hapis cezası, adli para cezasına çevrilemez (TCK md. 58/3).
  3. Denetimli Serbestlik Tedbiri Uygulanır: Tekerrür halinde cezanın infazından sonra, hükümlüye "Denetimli Serbestlik" tedbiri uygulanmasına karar verilmelidir (TCK md. 58/6). Bu sürenin ne kadar olacağına, infaz aşamasında koşullu salıverme kararı veren mahkeme karar verir.

Eğer yerel mahkeme, koşulları oluşmasına rağmen tekerrür hükümlerinin uygulanmasına karar vermezse ve aleyhe temyiz yoksa, sanığın kazanılmış hakkı doğar.



Şimdi ara