Gemi ve yatlar, denizlerde seyahat edenler için önemli varlıklardır ve bu deniz araçları uluslararası düzenlemelere tabi tutulurlar. Türkiye'de gemi ve yatların tescil edilmesi ve sicillerinin tutulması için önemli yasal düzenlemeler bulunmaktadır. Bu yazıda, Türkiye'de uluslararası alanda gemi sicilleri konusunu ele alacağız ve Türk Uluslararası Gemi Sicil Kanunu (TUGSK) ile Milli Gemi Sicili (MGS) hakkında bilgi vereceğiz.
TUGSK, gemi ve yatları belirli kategorilere ayırır. Buna göre:
Bu tanımlar, gemi ve yatların hangi kategorilere ait olduğunu belirler ve tescil süreçlerini etkiler.
TUGSK uyarınca, Türkiye'de ikamet eden Türk veya yabancı uyruklu gerçek kişiler ile Türkiye'de Türk yasalarına uygun olarak kurulmuş şirketlere ait gemi ve yatlar TUGSK'a tescil edilebilir. Ayrıca, yurt dışından finansal kiralama yoluyla temin edilecek gemiler ve yatlar TUGS'un özel bir sütununa kaydolunur.
TUGSK'a tescil edilecek gemi ve yatların belirli şartları yerine getirmesi gerekmektedir. Bu şartlar, TUGSK'un 4. maddesinde belirtilir ve şunları içerir:
TUGSK'un 7. maddesi uyarınca TUGS'a tescil edilen gemiler ve yatlar Türk Bayrağı taşırlar ve bu kanun uyarınca Türk Bayrağı taşıyan gemiler ve yatlar milli mevzuatla tanınmış olan haklardan yararlanırlar. Ancak, Türk Ticaret Kanunu'nun 940. maddesine göre Türk Bayrağı çekme hakkına sahip olmayan gemiler ve yatlar 815 sayılı Kabotaj Kanunu hükümlerinden yararlanamazlar.
MGS, Türk Bayrağı taşıyan ticaret gemileri ile belirli deniz araçlarının tescili için oluşturulan bir sicil sistemidir. Bu sistem, Türk vatandaşlarına veya Türk yasalarına uygun olarak kurulmuş şirketlere ait gemileri kapsar. TTK'nın 940. maddesine göre, her Türk gemisi Türk Bayrağı taşır ve bu maddenin şartlarına uygun gemiler kabotajdan yararlanabilir.
Son olarak, 2009'da benimsenen bir mevzuat paketi uyarınca "Bağlama Limanı Kütüğü" olarak tercüme edilebilecek bir sicil kurulmuştur. Bu sicil, gezinti tekneleri, yatlar ve diğer deniz araçları için kayıt tutar ve uluslararası düzenlemelere uygunluk sağlar.
Gemi ve yat tescili, denizcilik sektöründe önemli bir yere sahiptir ve uluslararası düzenlemelere tabi olduğundan doğru ve eksiksiz bir şekilde yapılması önemlidir. Türk Uluslararası Gemi Sicil Kanunu (TUGSK) ve Milli Gemi Sicili (MGS), Türkiye'de gemi ve yat tescili için temel yasal çerçeveyi oluşturur ve bu yasalara uygun olarak tescil işlemleri gerçekleştirilir.
Gemi ve yatlar, Türk Uluslararası Gemi Sicili'ne tescil edilmek istendiğinde belirli şartlara tabi tutulurlar. Bu şartlar, gemi türüne ve maliklerine göre farklılık gösterebilir.
Gemi Türleri ve İlgili Şartlar:
Yük Gemileri: Türk Uluslararası Gemi Sicili'ne tescil edilebilmeleri için yurt dışından getirilecek yük gemilerinin 3.000 deadweight tonun üzerinde olmaları gerekmektedir.
Yolcu Gemileri: Yolcu gemisi tanımı doğrudan mevzuatta bulunmamaktadır. Ancak yurt dışından getirilecek yolcu gemileri için 300 grostonun üzerinde olmaları şartı bulunmaktadır.
Açık Deniz Balıkçı Gemileri: Kanunda kullanılan "gemi" kelimesi, açık deniz balıkçı gemilerini kapsamaktadır. Açık deniz balıkçı gemileri, Türk Uluslararası Gemi Sicili'ne tescil edilebilirler.
Özel Maksatlı-Özel Yapılı Gemiler: Özel maksatlı-özel yapılı gemiler, Türk Uluslararası Gemi Sicili'ne tescil edilebilirler. Yurt dışından getirilen bu tür gemilerin 300 grostonun üzerinde olmaları gerekmektedir.
Yatlar: Türk Uluslararası Gemi Sicili, "ticari yat" niteliğindeki yatları tescil etmeye uygundur. Özel yatların tescili mümkün değildir.
Maliklere İlişkin Şartlar:
Maliklerin, Türk Uluslararası Gemi Sicili'ne gemi veya yatlarını tescil ettirebilmeleri için belirli şartları yerine getirmeleri gerekmektedir. Bu şartlar, gemi veya yatların Türk vatandaşlarına veya yabancı uyruklu gerçek kişilere veya Türk yasalarına uygun olarak kurulmuş şirketlere ait olmasına bağlıdır.
Gerçek Kişiler:
Türkiye'de İkamet Eden Türkler: Türk uyruklu gerçek kişilere ait gemilerin Türk Uluslararası Gemi Sicili'ne tescil edilebilmesi için malikin Türkiye'de ikamet etmesi şarttır.
Türkiye'de İkamet Eden Yabancılar: Yabancı uyruklu gerçek kişilerin malik oldukları gemileri tescil ettirebilmeleri için hepsinin Türkiye'de ikametgahı bulunmalıdır.
Şirketler: Sadece şirketlere ait gemiler Türk Uluslararası Gemi Sicili'ne tescil edilebilir. Şirketin Türk mevzuatına göre kurulmuş olması gerekmektedir.
Bu şartlar, gemi veya yat sahiplerinin Türk Uluslararası Gemi Sicili'ne tescil işlemleri için yerine getirmeleri gereken temel gereklilikleri belirtir.
Bağlama Kütüğü:
Türk Uluslararası Gemi Sicili'nde kayıtlı olan gemi ve deniz araçları, Bağlama Kütüğü'ne kaydedilirler. Bu kütük, gemilerin ve deniz araçlarının kayıtlarını içerir ve bu kayıtlardan belirli harçlar alınır. Bağlama Kütüğü, gemi ve deniz araçlarının kayıt ve izlenmesi için önemlidir.
Türk Uluslararası Gemi Sicili'ne tescil işlemleri, gemi türüne, maliklerin uyruğuna ve sahip oldukları gemilerin özelliklerine göre farklılık gösterebilir. Bu nedenle, gemi veya yat sahipleri tescil işlemleri için ilgili mevzuatı dikkatlice incelemeli ve gereken şartları yerine getirmelidirler.