Memur Disiplin Cezaları

Memur Disiplin Cezası Nedir?

657 Sayılı Devlet Memurları Kanununda devlet memurlarının disiplin suçu işlemiş olmaları durumunda maruz kalacakları yaptırımlar düzenlenmiştir. Disiplin suçu, kamu görevlilerinin statüleri ile ilgili olan hükümlere aykırı davranmaları nedeniyle kurum düzeninin bozulmasına yol açan eylemlerdir. Kamu hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak amacı ile kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve yönetmeliklerin Devlet memuru olarak emrettiği ödevleri yurt içinde veya dışında yerine getirmeyenlere, uyulmasını zorunlu kıldığı hususları yapmayanlara, yasakladığı işleri yapanlara durumun niteliğine ve ağırlık derecesine göre 125. Maddede sıralanan disiplin cezalarından birisi verilir.

Memur Disiplin Cezaları Nelerdir?

Bir memura disiplin soruşturması sonucunda ancak 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 125. Maddesinde sayılı olan yaptırımları uygulamak mümkündür. Buna göre 125. Maddede sınırlı olarak sayılan uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması, devlet memurluğundan çıkarma cezaları dışında ceza vermek mümkün değildir.

1. Uyarma Disiplin Cezası

Memura, görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir. 

Uyarma cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır: 

• Emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmasında, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasların yerine getirilmesinde, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçlerin korunması, kullanılması ve bakımında kayıtsızlık göstermek veya düzensiz davranmak, 
• Özürsüz veya izinsiz olarak göreve geç gelmek, erken ayrılmak, görev mahallini terk etmek, 
• Kurumca belirlenen tasarruf tedbirlerine riayet etmemek, 
• Usulsüz müracaat veya şikâyette bulunmak, 
• Devlet memuru vakarına yakışmayan tutum ve davranışta bulunmak, 
• Görevine veya iş sahiplerine karşı kayıtsızlık göstermek veya ilgisiz kalmak, 
• Belirlenen kılık ve kıyafet hükümlerine aykırı davranmak, 
• Görevin işbirliği içinde yapılması ilkesine aykırı davranışlarda bulunmak

2. Kınama Disiplin Cezası

Memura, görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir. 

Kınama cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır: 

• Emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmasında, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasların yerine getirilmesinde, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçlerin korunması, kullanılması ve bakımında kusurlu davranmak,
• Eşlerinin, reşit olmayan veya mahcur olan çocuklarının kazanç getiren sürekli faaliyetlerini belirlenen sürede kurumuna bildirmemek, 
• Görev sırasında amire hal ve hareketi ile saygısız davranmak, 
• Hizmet dışında Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak, 
• Devlete ait resmi araç, gereç ve benzeri eşyayı özel işlerinde kullanmak, 
• Devlete ait resmi belge, araç, gereç ve benzeri eşyayı kaybetmek, 
• İş arkadaşlarına, maiyetindeki personele ve iş sahiplerine kötü muamelede bulunmak, 
• İş arkadaşlarına ve iş sahiplerine söz veya hareketle sataşmak, 
• Görev mahallinde genel ahlak ve edep dışı davranışlarda bulunmak ve bu tür yazı yazmak, işaret, resim ve benzeri şekiller çizmek ve yapmak, 
• Emirlere itiraz etmek, 
• Borçlarını kasten ödemeyerek hakkında yasal yollara başvurulmasına neden olmak, 
• Kurumların huzur, sükun ve çalışma düzenini bozmak. 
• Yetkili olmadığı halde basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç vermek.

3. Aylıktan Kesme Disiplin Cezası

Memurun, brüt aylığından 1/30 - 1/8 arasında kesinti yapılmasıdır. 

Aylıktan kesme cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır: 

• Kasıtlı olarak; verilen emir ve görevleri tam ve zamanında yapmamak, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasları yerine getirmemek, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçleri korumamak, bakımını yapmamak, hor kullanmak, 
• Özürsüz olarak bir veya iki gün göreve gelmemek, 
• Devlete ait resmi belge, araç, gereç ve benzerlerini özel menfaat sağlamak için kullanmak, 
• Görevle ilgili konularda yükümlü olduğu kişilere yalan ve yanlış beyanda bulunmak, 
• Görev sırasında amirine sözle saygısızlık etmek, 
• Görev yeri sınırları içerisinde her hangi bir yerin toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz olarak kullanılmasına yardımcı olmak, 
• Hizmet içinde Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak,

4. Kademe İlerlemesinin Durdurulması Disiplin Cezası

Fiilin ağırlık derecesine göre memurun, bulunduğu kademede ilerlemesinin 1 - 3 yıl durdurulmasıdır. 

Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır: 

• Göreve sarhoş gelmek, görev yerinde alkollü içki içmek, 
• Özürsüz ve kesintisiz 3 - 9 gün göreve gelmemek, 
• Görevi ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun çıkar sağlamak, 
• Amirine veya maiyetindekilere karşı küçük düşürücü veya aşağılayıcı fiil ve hareketler yapmak, 
• Görev yeri sınırları içinde herhangi bir yeri toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz kullanmak veya kullandırmak, 
• Gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenlemek, 
• Ticaret yapmak veya Devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak, 
• Görevin yerine getirilmesinde dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ayrımı yapmak, kişilerin yarar veya zararını hedef tutan davranışlarda bulunmak, 
• Belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunmamak, 
• Açıklanması yasaklanan bilgileri açıklamak, 
• Amirine, maiyetindekilere, iş arkadaşları veya iş sahiplerine hakarette bulunmak veya bunları tehdit etmek, 
• Diplomatik statüsünden yararlanmak suretiyle yurt dışında, haklı bir sebep göstermeksizin ödeme kabiliyetinin üstünde borçlanmak ve borçlarını ödemedeki tutum ve davranışlarıyla Devlet itibarını zedelemek veya zorunlu bir sebebe dayanmaksızın borcunu ödemeden yurda dönmek, 
• Görev ve emirleri kasten yapmamak,
• Herhangi bir siyasi parti yararına veya zararına fiilen faaliyette bulunmak.

5. Devlet Memurluğundan Çıkarma Disiplin Cezası

Bir daha Devlet memurluğuna atanmamak üzere memurluktan çıkarmaktır. 

Devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır: 

• İdeolojik veya siyasi amaçlarla kurumların huzur, sükun ve çalışma düzenini bozmak, boykot, işgal, kamu hizmetlerinin yürütülmesini engelleme, işi yavaşlatma ve grev gibi eylemlere katılmak veya bu amaçlarla toplu olarak göreve gelmemek, bunları tahrik ve teşvik etmek veya yardımda bulunmak
• Yasaklanmış her türlü yayını veya siyasi veya ideolojik amaçlı bildiri, afiş, pankart, bant ve benzerlerini basmak, çoğaltmak, dağıtmak veya bunları kurumların herhangi bir yerine asmak veya teşhir etmek, 
• Siyasi partiye girmek, 
• Özürsüz olarak bir yılda toplam 20 gün göreve gelmemek,
• Savaş, olağanüstü hal veya genel afetlere ilişkin konularda amirlerin verdiği görev veya emirleri yapmamak,
• Amirlerine, maiyetindekilere ve iş sahiplerine fiili tecavüzde bulunmak,
• Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak,
• Yetki almadan gizli bilgileri açıklamak,
• Siyasi ve ideolojik eylemlerden arananları görev mahallinde gizlemek, 
• Yurt dışında Devletin itibarını düşürecek veya görev haysiyetini zedeleyecek tutum ve davranışlarda bulunmak, 
• 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki Kanuna aykırı fiilleri işlemek.
• Terör örgütleriyle eylem birliği içerisinde olmak, bu örgütlere yardım etmek, kamu imkân ve kaynaklarını bu örgütleri desteklemeye yönelik kullanmak ya da kullandırmak, bu örgütlerin propagandasını yapmak.

Disiplin Cezasında Tekerrür, Azaltılmış ve Artırılmış Ceza

Fiilin disiplin cezası verilmesine sebep olmuş olduğu hallede cezaların özlük dosyasından silinmesine ilişkin süre içinde tekerrüründe bir derece ağır ceza uygulanır.

Aynı derecede cezayı gerektiren fakat ayrı fiil veya haller nedeniyle verilen disiplin cezalarının üçüncü uygulamasında hakim bir derece ağır ceza verir.

Geçmiş hizmetleri sırasındaki çalışmaları olumlu olan ve ödül veya başarı belgesi alan memurlar için verilecek cezalarda bir derece hafif olanı uygulamak mümkündür.

Ayıktan Kesme ve Kademe İlerlemesinin Durdurulmasının Terfiye Etkisi

657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 132. Maddesine göre:

Memurun aylıktan kesme cezası almış olduğu hallerde 5 yıl, 

Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası almış olduğu hallerde ise 10 yıl boyunca 

• Daire başkanı kadrolarına, 
• Daire başkanı kadrosunun dengi ve daha üstü kadrolara, 
• Bölge ve il teşkilatlarının en üst yönetici kadrolarına, 
• Düzenleyici ve denetleyici kurumların başkanlık ve üyeliklerine, 
• Vali ve büyükelçi kadrolarına 

Atanmaları mümkün olmaz.

Memur Disiplin Cezasına İtiraz

Disiplin amirleri tarafından verilen uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı disiplin kuruluna, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına karşı yüksek disiplin kuruluna itiraz etmek mümkündür. 

İtirazda bulunmak için kararın tebliğinden itibaren 7 günlük süre mevcuttur. Süresi içinde itiraz edilmeyen disiplin cezaları kesinleşir. 

İtiraz mercileri, itiraz dilekçesi ile karar ve eklerinin kendilerine intikalinden itibaren otuz gün içinde kararlarını vermek zorundadır. 

İtirazın kabulü hâlinde, disiplin amirlerinin kararı gözden geçirerek verilen cezayı hafifletme veya tamamen kaldırma kararı vermeleri mümkündür. Disiplin cezalarına karşı idari yargı yoluna başvuru yolu açıktır.

Memur Disiplin Cezasında İptal Davası

Bir memur hakkında oluşan disiplin cezası idari işlem niteliğindedir. Bu sebeple cezaları iptal davasına konu etmek mümkündür. Memurluktan çıkarma kararı verilmiş olması durumunda ise doğrudan idari dava açmak gerekir. Bunun yanı sıra memura disiplin cezası verirken bu cezanın tebliğinde memura mutlaka başvurması mümkün olan hukuki yolları bildirmek gerekir. Aksi halde durum iptal davasına konu olabilir.

Memur Disiplin Soruşturması

Disiplin soruşturmasının amacı kamu hizmetlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesini sağlamaktır. Bu soruşturanın mutlaka somut delile dayanması gerekir. Zira hem çevresi hem de kendisi oldukça etkilenecek olan memura somut bir bilgi içermeyen, isimsiz ihbarlardan yola çıkarak soruşturma başlatmak doğru olmayacaktır.

Disiplin amirleri uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarını soruşturmanın tamamlandığı günden itibaren 15 gün içinde vermek zorundadırlar. 

Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren hallerde soruşturma dosyası, kararını bildirmek üzere yetkili disiplin kuruluna 15 gün içinde göndermek gerekir. Disiplin kurulu, dosyayı aldığı tarihten itibaren 30 gün içinde soruşturma evrakına göre kararını bildirir. 

Memurluktan çıkarma cezası için disiplin amirleri tarafından yaptırılan soruşturmaya ait dosya, memurun bağlı bulunduğu kurumun yüksek disiplin kuruluna gönderildikten itibaren azami altı ay içinde bu kurulca, karara bağlanır.

Disiplin Cezasına Karşı Savunma 

657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 130. Maddesine göre

• Devlet memuru hakkında savunması alınmadan disiplin cezası verilemez. Soruşturmayı yapanın veya yetkili disiplin kurulunun 7 günden az olmamak üzere verdiği süre içinde veya belirtilen bir tarihte savunmasını yapmayan memur, savunma hakkından vazgeçmiş sayılır.

Bunun yanı sıra savunma hakkı anayasal bir haktır. Dolayısı ile memur hakkında, savunması alınmaksızın herhangi bir disiplin yaptırımı uygulanması mümkün değildir. 

Memur Disiplin Soruşturması Zamanaşımı

Disiplin cezası vermeyi gerektiren fillerin gerçekleştiği tarihten itibaren ik yıllık zamanaşımı süreleri bulunur. 2 yıl içerisinde ceza verilmezse ceza verme yetkisi sona erer.

Uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarında bir ay içinde disiplin soruşturmasına, 

Memurluktan çıkarma cezalarında ise altı ay içinde disiplin soruşturmasına 

Başlamak gerekir. Aksi halde yetki sona erer. Aksi takdirde disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar.

Sık Sorulan Sorular

Memurun Disiplin Cezası Nasıl Silinir?

Disiplin cezaları memurun özlük dosyasına işlenir. Devlet memurluğundan çıkarma cezasından başka bir disiplin cezasına çarptırılmış olan memur uyarma ve kınama cezalarının uygulanmasından 5 sene, diğer cezaların uygulanmasından 10 sene sonra atamaya yetkili amire başvurarak, cezalarının özlük dosyasından silinmesini isteyebilir. Memurun, bu süreler içerisindeki davranışları, isteğini haklı kılacak nitelikte görülürse, isteğinin yerine getirilmesine karar verilir ve bu karar özlük dosyasına işlenir.

Disiplin Cezası Alan Memur Tayin İsteyebilir Mi?

Memurun disiplin cezası alması halinde 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 132. Maddesine göre:

Memurun aylıktan kesme cezası almış olduğu hallerde 5 yıl, 

Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası almış olduğu hallerde ise 10 yıl boyunca 

• Daire başkanı kadrolarına, 
• Daire başkanı kadrosunun dengi ve daha üstü kadrolara, 
• Bölge ve il teşkilatlarının en üst yönetici kadrolarına, 
• Düzenleyici ve denetleyici kurumların başkanlık ve üyeliklerine, 
• Vali ve büyükelçi kadrolarına 

Atanmaları mümkün olmaz.

Disipline ilişkin hükümlere yer verilen 132. Maddede kısıtlama dışında tayini sınırlandıran bir hükme yer verilmemiştir.

Disiplin Cezası Alırsam Ne Olur?

Memurun disiplin cezası alması durumunda disiplin cezaları, memurun özlük dosyasına işlenir, verildiği tarihten itibaren hüküm ifade eder ve derhal uygulanır. 

Disiplin cezası verilen memurun, tüm disiplin cezalarına karşı idari yargı yoluna başvurması mümkündür.

Disiplin Cezasına İtiraz Edebilir Miyim?

Disiplin amirlerinin verdiği uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı disiplin kuruluna, kuruluna itiraz etmek mümkündür.

Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına karşı ise yüksek disiplin kuruluna itiraz etmek mümkündür.

Disiplin Cezası Sicile İşler Mi?

Disiplin cezaları 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 133. Maddesine göre devlet memurlarının özlük dosyasına işlenir. Özlük dosyası, memurun mesleki bilgileri, raporlar, resmi evraklar, uyarı ya da disiplin cezaları gibi,  işiyle alakalı her hareketin belgelendiği kayıt dosyasıdır. Belli sürenin geçmesi ve çeşitli şekillerde disiplin cezalarının özlük dosyasından silinmesi mümkündür.