İstanbul Barosu'na kayıtlı olan Avukat Mehmet Genç, mezun olduğu tarihten bu yana avukatlık mesleğini aralıksız olarak sürdürmektedir. İstanbul Barosu bünyesinde kurduğu avukatlık bürosuyla Ceza Hukuku, Miras Hukuku, Gayrimenkul Hukuku, Bilişim Hukuku başta olmak üzere birçok hukuk alanında avukatlık faaliyeti göstermektedir.
Devamını Oku
Mecburi hizmet, belirli meslek gruplarında, kişinin belirli bir süre boyunca kamuda veya belirlenen bölgelerde görev yapma zorunluluğudur. Genellikle sağlık, eğitim ve güvenlik gibi kamu hizmeti alanlarında uygulanır.
Bu yükümlülük, özellikle doktorlar, öğretmenler ve devlet bursuyla yurtdışında eğitim görenler gibi kamu kaynaklarıyla yetiştirilen kişileri kapsar. Amaç, kırsal veya ihtiyaç duyulan bölgelerde hizmetin sürdürülebilirliğini sağlamaktır.
Mecburi hizmetin hukuki dayanağı, başta 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu olmak üzere, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu, 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu ve ilgili bakanlık yönetmelikleridir. Bu düzenlemeler; doktor, öğretmen, akademisyen gibi kamu kaynağıyla yetiştirilen meslek gruplarının, belirli sürelerle devlet hizmetinde çalışmasını zorunlu kılar. Amaç, kamu hizmetlerinin ülke genelinde dengeli ve sürdürülebilir şekilde yürütülmesini sağlamaktır.
Mecburi hizmet yapma yükümlülüğü, Türkiye’de devlet üniversitelerinden mezun olan ya da devlet desteğiyle tıp eğitimi alan tüm doktorları kapsar. Bu kapsamda:
-Tıp fakültesinden mezun olan her pratisyen hekim, mezuniyet sonrası Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen yerlere atanarak mecburi hizmet yapmak zorundadır.
-Tıpta Uzmanlık Eğitimi (TUS) sonrası uzman doktor olanlar da, uzmanlık eğitimini tamamladıktan sonra ikinci bir mecburi hizmete tabidir.
-Devlet bursuyla yurt dışında tıp eğitimi alanlar da bu hizmet kapsamındadır.
-Özel üniversitelerde okuyanlar ise devlet bursu almadıkları sürece bu yükümlülüğe tabi olmazlar.
Doktorların mecburi hizmet süresi, görev yaptıkları yerin gelişmişliğine göre 300 ile 600 gün arasında değişir. Daha az gelişmiş bölgelerde süre daha kısadır. Atamalar Sağlık Bakanlığı tarafından kura ile yapılır ve doktorlar mezun olduktan ya da uzmanlık eğitimini tamamladıktan sonra bu göreve başlamak zorundadır. Yıllık izinler ve mazeret izinleri süreden sayılmaz, bu nedenle hizmet süresine eklenir.
Kişilerin doktor eş durumu ataması talep etme hakkı vardır; ancak bu hak yalnızca belirli koşullar altında geçerlidir.
Eğer doktorun eşi bir kamu kurumunda memur olarak çalışıyorsa, aile birliğini sağlamak amacıyla eş durumu tayini yapılabilir. Bu atamalar, Sağlık Bakanlığı’nın belirlediği kadro ihtiyaçları ve mevzuat hükümlerine göre gerçekleştirilir. Ancak doktorun eşi özel sektörde çalışıyorsa, genellikle eş durumu tayini kabul edilmez. Aile birliği anayasal bir hak olduğundan, bazı durumlarda mahkeme kararlarıyla atama talepleri haklı bulunabilir.
Eş durumu ataması şartları şunlardır:
1-Eşlerin her ikisi de kamu görevlisi olmalıdır
2-Evliliğin resmi olarak belgelenmiş olması gerekir
3-Tayin talep eden kişinin görev süresi ve hizmet puanı yeterli olmalıdır
4-Atanmak istenen yerde kadro ve hizmet ihtiyacı bulunmalıdır
5-Başvuru süresi ve belgeler eksiksiz sunulmalıdır
Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarının atama ve yer değiştirme yönetmeliği, sağlık personelinin görev yeri değişikliklerini, eş durumu tayinlerini ve benzeri işlemleri düzenleyen ana mevzuattır. Bu yönetmelik, hem aile birliğinin korunmasını sağlamak hem de sağlık hizmetlerinin ülke genelinde dengeli ve ihtiyaçlara uygun şekilde yürütülmesini amaçlamaktadır. Sağlık Bakanlığı eş durumu tayini bu yönetmelik çerçevesinde uygulanır.
Mecburi hizmette yer değişikliği, bazı durumlarda mümkündür ancak sıkı şartlara bağlıdır. Genel kural olarak, mecburi hizmet yükümlüsü doktorların eş durumu tayini hakkı sınırlıdır.
Eş durumu ataması şartları:
-Eşin kamu görevlisi olması durumunda, aile birliğini sağlamak amacıyla mecburi hizmet yerinin değiştirilmesi talep edilebilir. Ancak bu talep, Sağlık Bakanlığı’nın belirlediği hizmet ihtiyaçlarına ve kadro durumuna bağlı olarak değerlendirilir.
-Eşi özel sektörde çalışan doktorlar için mecburi hizmet süresince eş durumu tayini genellikle kabul edilmez. Bu kişilerin tayin talebi, ancak mecburi hizmet tamamlandıktan sonra gündeme gelebilir.
-Sağlık Bakanlığı yönetmeliğine göre, mecburi hizmeti yapan personelin eş durumu ataması, öncelikle yükümlülüğün ifa edildiği yerde aile birliğinin sağlanması yoluyla çözülmeye çalışılır. Bu mümkün değilse ve kamu yararı varsa, başka bir yere atama yapılabilir.
Özetle, mecburi hizmet devam ederken eş durumu ataması yapılabilir, ancak sadece belirli durumlarda ve bakanlıkça uygun görülmesi şartıyla gerçekleşir.
Eş durumu nedeniyle mecburi hizmetin ertelenmesi veya yer değişikliği mümkün olabilir, ancak bu durum belirli şartlara bağlıdır. Sağlık Bakanlığı Doktor Atama Yönetmeliği’ne göre, eş durumu tayini talep eden doktorun eşi kamu personeli ise ve eşin görev yaptığı yerde ihtiyaç varsa, mecburi hizmet yükümlüsü bu bölgeye atanabilir. Ancak görev yapılacak yerde ihtiyaç yoksa, eş durumu tayini reddedilebilir veya erteleme uygulanmaz. Bu nedenle her başvuru kişisel duruma ve hizmet gereklerine göre değerlendirilir.
Evet, eşin mesleki durumu mecburi hizmet eş durumu tayinini etkiler.
-Eş memursa, eş durumu tayini genellikle yapılabilir.
-Özel sektör çalışanıysa veya serbest meslek sahibiyse, tayin daha zordur ve belgelerle ispat gerektirir.
Sağlık Bakanlığı eş durumu tayini hizmet ihtiyacına göre belirlenir.
Eş durumu tayini başvurusu için genellikle şu belgeler istenir:
-Evlilik cüzdanı fotokopisi
-Eşin çalıştığını gösteren belge (memurlar için görev yeri belgesi, özel sektör için SGK hizmet dökümü)
-İkametgah belgesi
-Gerekiyorsa eşin iş yeri ile ilgili resmi belgeler
Başvuru, Sağlık Bakanlığı'nın personel atama sistemi üzerinden yapılır.
Belgelerle birlikte belirtilen tarihlerde başvuru tamamlanır ve talepler hizmet ihtiyacı doğrultusunda değerlendirilir. Değerlendirme doğrultusunda mecburi hizmet iptali gerçekleşebilir.
Eş durumu başvuru belgeleridir. Evlilik cüzdanı, evliliğin resmi olarak yapıldığını ve eş durumu tayinine dayanak oluşturduğunu belgelemek için gereklidir. Eşin çalışma belgesi, eşin kamu personeli veya özel sektör çalışanı olduğunu ve görev yaptığı yeri gösteren resmi belgedir.
Görev yeri uyum şartları, kamu personelinin ailevi ve sağlık durumlarını göz önünde bulundurarak, görev yerlerinin değiştirilmesi veya ertelenmesiyle ilgili düzenlemeleri içerir. Bu düzenlemeler, personelin yaşam kalitesini artırmayı ve kamu hizmetlerinin etkinliğini sağlamayı amaçlar.
Eş durumu ataması başvurusunun reddedilmesi halinde, ilgili kişi öncelikle idareye itiraz edebilir veya doğrudan red kararının tebliğinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açabilir. Mahkemeye başvururken yürütmenin durdurulması da talep edilebilir. Mahkeme süreci olumsuz sonuçlanırsa Danıştay’a temyiz yoluna gidilebilir. İç hukuk yolları tükendikten sonra ise, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru veya Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvuru yapılabilir. Bu süreçte aile birliğinin korunması ve eşitlik ilkesi gibi anayasal haklar temel alınarak hukuki mücadele yürütülür.
D A N I Ş T A Y
BEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2015/5436
Karar No : 2016/1093
Bu hukuki çerçevede 16.08.2014 tarihinden sonra, stratejik personelin eş durumu mazereti nedeniyle nakil talebinde bulunma hakkının mevcut olduğunun kabulü gerekmektedir. Davacının nakil talep ettiği ...İlinde eşinin, 17.10.2005 tarihinden itibaren sigortalı olarak 2009 yılından itibaren ise kesintisiz ve tam zamanlı olarak kendisine ait iş yerinde sosyal güvenlik primi ödenmek
suretiyle çalıştığının anlaşılması karşısında, dava konusu işlemde hukuka uyarlık, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Açıklanan nedenlerle; davacının temyiz isteminin kabulüyle ...İdare Mahkemesince verilen ... günlü, ...sayılı kararın; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinin 1/b fıkrası uyarınca bozulmasına; aynı maddenin 3622 sayılı Kanunla değişik 3. fıkrası gereğince ve yukarıda belirtilen hususlar da gözetilerek yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine, 02/03/2016 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
Van İdare Mahkemesi Kararı (E. 2016/2149, K. 2017/437)
Davacı doktor, Sağlık Bakanlığı tarafından atanmış olduğu ilde mecburi hizmetini sürdürmekte iken, eşi [Y] Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olarak çalıştığından dolayı eş durumu mazeretiyle eşinin görev yaptığı ile atanmak istemiştir. Sağlık Bakanlığı, mecburi hizmet devam ettiği gerekçesiyle bu talebi reddetmiştir.
Karar:
Van İdare Mahkemesi, davacının aile birliğini koruma hakkı çerçevesinde eş durumu mazeretinin dikkate alınması gerektiğine, kamu yararı ve hizmet gereklerinin bu yönde yorumlanmasının zorunlu olduğuna hükmetmiştir.
Doktorların mecburi hizmet sırasında eş durumu tayin taleplerinin reddedilmesi durumunda, öncelikle 60 gün içinde Sağlık Bakanlığı’na itiraz başvurusu yapılabilir. Red kararının devam etmesi halinde, yine 60 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açılır ve yürütmenin durdurulması talep edilebilir. Mahkeme kararı olumsuz olursa Danıştay’a temyiz yoluna gidilebilir. İç hukuk
yolları tükenirse, Anayasa Mahkemesi’ne veya Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılabilir. Bu süreçte aile birliği ve eşitlik ilkeleri temel hukuki dayanaklardır.
Eş durumu ataması başvurusu reddedilen doktor, bu işleme karşı:
-Red kararının tebliğinden itibaren 60 gün içinde
-Bulunduğu yerin yetkili idare mahkemesinde iptal davası açabilir.
Eş durumu ataması dilekçesi:
Gönderen:
[Adınız Soyadınız]
[Adresiniz]
[Telefon Numaranız]
[E-posta Adresiniz]
Alıcı:
Adalet Bakanlığı
[Bakanlık Adresi]
[Şehir], [Tarih]
Konu: Eş Durumu Tayin Talebi
Sayın Yetkili,
Eşim [Eşinizin Adı ve Soyadı] [Eşinizin Görevi, Örneğin: Adliye Memuru] olarak [Eşinizin Görev Yeri] görevini yürütmektedir. Ben de [Sizin Göreviniz, Örneğin: Hakim] olarak [Sizin Görev Yeriniz] görevimi icra etmekteyim. Bu dilekçe ile eşimin tayin talebini arz etmekteyim.
Talebin Sebepleri:
Eşimin mevcut görev yeri ve benim görev yerim arasındaki mesafe, aile düzenimizi olumsuz etkilemekte ve eşimin yanımda olmaması, her iki tarafta da psikolojik olarak sıkıntılar yaratmaktadır.
Ayrıca, eş durumundan tayin edilmemin gerekçeleri şöyle sıralanabilir: 1. Aile bütünlüğünün sağlanması 2. Eşimle birlikte yaşamamızın çocuklarımız üzerindeki pozitif etkisi 3. Ailevi sorumlulukların yerine getirilmesi.
Mevcut Durum:
Şu anki durumda, eşimin mesai saatlerinin ve benim çalışma düzenimin farklılık göstermesi nedeniyle, birlikte zaman geçirmek oldukça zordur. Bu durum ailemizi olumsuz etkilemektedir. Ayrıca, eşim ve ben aynı şehirde yaşamak için gerekli sosyal ve ailevi desteği almak istiyoruz. Bu nedenle, eşimin [Talep Edilen Görev Yeri] görevine tayin edilmesini talep ediyorum. Bu konudaki yardımlarınız için şimdiden teşekkür eder, gereğinin yapılmasını arz ederim.
Saygılarımla,
[İmzanız]
[Adınız Soyadınız]
Ekler:
Kimlik Fotokopisi
Görev Yerlerini Gösteren Belge
Ailevi Durum Bildirim